Morgunblaðið - 05.07.1979, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. JÚLÍ 1979
27
Aldarafmælis Þingeyrar-
kirkju í Húnaþingi minnst
Þingeyrarkirkja.
Gagnger viðgerð hefir nú farið
fram á Þingeyrakirkju í Húna-
þingi. Kirkjan, sem er aldargömul,
reist á árunum 1864 — 1877, er ein
af elstu steinbyggingum landsins.
Hún er hlaðin úr íslensku grjóti,
er ekið var á ís yfir Hópið, er
skaflajarnaðir uxar drógu, vestan
úr svo kölluðum Ásbjarnarnes-
björgum.
Aðalhvatamaðurinn að kirkju-
byggingunni, var Ásgeir Einsars-
son, bóndi og alþm. á Þingeyrum.
Kirkjunni var valinn staður á hæð
norðvestur við Þingeyrabæinn,
þannig að hún sést úr 7 hreppum
sýslunnar.
Yfirsmiður við kirkjusmíðina
var Sverrir Runólfsson, stein-
höggvari úr Reykjavík, og telja
má nokkuð öruggt, að hann hafi
gert uppdrætti að kirkjunni. Inn-
réttingar í kirkjuna mun hafa
smíðað Þorgrímur Austmann,
kunnur kirkjusmíður úr Breiðdal
eystra, sem hafði numið erlendis.
Við tréverk vann m.a. Friðrik
Pétursson, trésmiður en hann
málaði kirkjuna að innan. Hann
var faðir sr. Friðriks Friðriksson-
ar, æskulýðsleiðtogans mikla.
Kostnaður við kirkjusmíðina
var um 16. þús. kr. Þar af greiddi
Ásgeir Einarsson úr eigin vasa 10.
þús. kr. I kirkjusjóði voru 6. þús.
kr. Til hliðsjónar má benda á, að í
fyrstu fjárlögum íslendinga, sem
Álþingi samþykkti og tóku yfir
árin 1876 og 1877 voru útgjöld
áætluð 450 þús kr.
Kirkjan, sem er 1 rómönskum
stíl, er með þriggja feta þykkum
veggjum, 5 bogagluggum á hvorri
hlið og hundrað rúðum í hverjum
glugga. Hvelfingin er með 1000
gylltum stjörnum.
Margt dýrmætra gripa prýða
kirkjuna, svo sem altarisbrík úr
alabastri. Er hún talin komin frá
Nottingham á Englandi á 15. öld
og einu mynjarnar, er varðveittst
hafa frá hinu forna klaustri.
Predikunarstóll í barokstíl, lík-
lega hollenskur að uppruna með
ártalinu 1696. Áttstrendur skírn-
arfontur með himni yfir og þykkri
silfurskál. Á honum er ártalið
1697 og áletrun með nafni Lárusar
Gottrups, lögmanns að Norðan og
Vestan og Katrínar konu hans, en
hann sat á Þingeyrum á árunum
1685 — 1721. Margt annara dýr-
mætra gripa prýða kirkjuna frá
fyrri öldum, svo og síðari tímum.
Kirkjan var vígð þann 9. sep-
tember árið 1877, 15. S.d. e. Trin
og framkvæmdi sr. Eiríkur Briem,
prófastur Húnvetninga vígsluna.
Þingeyrakirkja er því liðlega
aldargömul, en eigi þótti fært, að
minnast afmælis hennar fyrr en
nú, sakir viðgerðarinnar, er staðið
hefir allt til þessa.
Sjálf kirkjubyggingin er næsta
iítið breytt frá upphaflegri gerð.
En nokkrar endurbætkur hafa
farið fram á kirkjunni á undan-
förnum 100 árum. Upphaflega var
á kirkjunni helluþak og var svo
fram undir árið 1960, en þá fauk
hluti af hellunum af þakinu í
ofsaveðri. Var þak kirkjunnar þá
koparlagt.
Árið 1966 var steingirðing sett
umhverfis kirkjuna og kirkjugarð-
inn. Drýgsta þáttinn í þeirri
framkvæmd átti ólafur Jónsson
frá Brekku í Þingi, en hann lagði
fram mikið fé til framkvæmdar-
innar. Ólafur fluttist ungur til
Vesturheims og býr nú í hárri elli
í borginni San-Fransiskó í Banda-
ríkjunum.
Nú hefir kirkjan verið máluð öll
að innan og loft einangrað. Einnig
hefir rafmagnshitun verið sett
upp í kirkjunni. Auk þess hefir
upphaflegum ljósahjálmum verið
komið fyrir á sinn fyrri stað og
Ijósaskyldir hreinsaðir og fægðir.
Var Guðrún Jónsdóttir, arkitekt
ráðin til þess, að hafa umsjón með
verkinu. Naut hún m.a. aðstoðar
þjóðminjavarðar Þórs Magnús-
sonar. Hlaut kirkjan nokkurn
styrk úr Þjóðhátíðarsjóði og Hús-
friðunarsjóði til verksins.
Að viðgerðinni unnu m.a. Sig-
urður Snorrason, málarameistari
frá Stóru-Gröf í Skagafirði, Hall-
grímur Hansson, trésmiður úr
Reykjavík og Gestur Guðmunds-
son, rafvirkjameistari á Blöndu-
ósi. Auk þess annaðist trésmiðjan
Stígandi á Blönduósi smíði á
tréverki að hluta.
Hátíðarguðþjónusta fór fram í
tilefni aldarafmælis kirkjunnar
þann 10. júní s.l. er hófst með
skrúðgöngu presta og sóknar-
nefndar til kirkjunnar. Biskup
Islands, herra Sigurbjörn Einars-
son, predikaði en sóknarprestur-
inn se. Árni Sigurðsson, þjónaði
fyrir altari, ásamt sr. Pétri Þ.
Ingjaldssyni, prófasti á Skaga-
strönd og sr. Hjálmari Jónssyni á
Bólstað. Kirkjukór Þingeyrakirkju
söng undir stjórn Sigrúnar Gríms-
dóttur, organista.
Að guðþjónustunni lokinni,
flutti Guðrún Jónsdóttir, arkitekt
erindi um Þingeyrakirkju. Gat
hún að nokkru byggingarsögu
kirkjunnar og þeirrar lagfæring-
ar, er fram hefir farið undanfarið.
Síðan fór fram hátíðarsamkoma
í Flóðvangi, þar sem sóknarnefnd
Þingeyrasóknar, bauð öllum
kirkjugestum til kaffisamsætis.
Sóknarpresturinn sr. Árni Sig-
urðsson, flutti ávarp og minntist
m.a. Ásgeirs Einsarssonar, bónda
og alþm. á Þingeyrum, er var
frumkvöðull og aðalhvatamaður
að kirkjubyggingunni, svo og
þeirra, er komið hafa mest við
sögu hennar á s.l. 100 árum. Svo
sem Jóns S. Pálmasonar, er var
kirkjuhaldari og annaðist kirkj-
una um 60 ára skeið og dvaldi
jafnlengi á Þingeyrum. Hann lést
árið 1976.
Bændaöldungurinn Sigurður
Erlendsson, á'Stóru — Giljá var
meðhjálpari kirkjunnar í 53 ár og
nær jafnlengi í sóknarnefnd, en
hann er nú á 93. aldursári og var
þrátt fyrir háan aldur viðstaddur
afmælishátíðina.
Sr. Þorsteinn B. Gíslason, fyrrv.
prófastur í Steinnesi, vígðist ung-
ur til Þingeyraklausturspresta-
kalls og þjónaði kirkjunni lengur
en nokkur annar prestur eða í 45
ár. Kona han frú Olína Benedikts-
dótir gengdi organistastörfum við
kirkjuna um nokkurt skeið.
Frú Hulda Á. Stefásndóttir,
fyrrv. skólastýra Kvennaskólans á
Blönduósi, bjó ásamt manni sínum
Jóni S. Pálmasyni á Þingeyrum
um árabil. Var hún organisti
kirkjunnar um langt skeið, auk
þess sem hún hefur lagt kirkjunni
lið á ýmsan hátt á liðnum áratug-
um. Voru henni ásamt framan-
greindum þökkuð ágæt störf í
þágu kirkjunnar.
Sr. Guðmundur Þorsteinsson
frá Steinnesi, sóknarprestur í
Árbæjarprestakalli í Reykjavík,
flutti erindi um kirkju og klaustur
á Þingeyrum, en Jón biskup Ög-
mundarson á Hólum, stofnaði þar
fyrsta íslenska klaustrið, er stóð
frá árinu 1133 til 1551. Var það af
reglu Benedikts frá Nursia. Stóð
bókleg iðja þar lengi með miklum
blóma. Varð þar til sá arfur
íslenskrar menningar-sagnritun-
ar, sem um aldir hefir varpað
skærustum ljóma yfir land og
þjóð.
Kveðjur og árnaðaróskir fluttu
sr. Pétur Þ. Ingjaldsson, prófast-
ur, frú Hulda A. Stefánsdóttir og
sr. Sigurður Pálsson, vígslubiskup.
Auk þess bárust kveðjur og árnað-
ar óskir frá skagfirskum prestum
og fyrrv. prófasti sr. Þorsteini B.
Gíslasyni og konu hans en þau sáu
sér eigi fært að sækja hátíðina.
M.a. er sóttu jæssi hátíðarhöld var
sonarsonur Ásgeirs Einsarssonar,
Magnús Jónsson, bókbindari í
Reykjavík, en hann og Ásgeir
bróðir hans, er látinn er, höfðu
áður fært Þingeyrakirkju að gjöf
forna Biblíu, fagurlega innbundna
af Magnúsi.
Ólafur Magnússon, hreppstjóri
á Sveinsstöðum þakkaði gjafir er
kirkjunni höfðu borist í tilefni
afmælis hennar. Sr. Þorsteinn B.
Gíslason og kona hans frú Ólína
Benediktsdóttir færðu henni róð-
urkross á altari, að gjöf. Kristinn
Magnússon, fyrrv. verslunarstjóri
á Kleifum og kona hans frú
Ingileif Sæmundsdóttir, færðu
kirkjunni að gjöf ljósprenun af
Guðbrandsbiblíu, en á hana er
ritað: Gjöf til Þingeyrakirkju, til
minningar um hjónin frá Ægis-
síðu á Vatnsnesi, Sigurlaugu Guð-
mundsdóttur f. 30. sept. 1853, d.
30. apríl 1927 og Magnús Kristins-
son f. 22. sept. 1853, d. 3. okt. 1925
og syni þeirra Guðmund, Ásgeir,
Björn, Magnús og Sigþór.
Þess má geta, að hjónin Magnús
Kristinsson og Sigurlaug Guð-
mundsdóttir voru bæði fædd í
Þingeyrasókn. Magnús á Hólabaki
en Sigurlaug á Refsteinsstöðum og
alin þar upp og í Enniskoti í sömu
sveit. Þau dvöldu bæði um skeið á
Geirastöðum og á Þingeyrum. Þau
voru bæði fermd i Ólsenskirkju, en
gift í kirkju Ásgreirs á Þingeyr-
um. Á árunum 1864 — 1865 vann
Magnús, ásamt fleiri sóknarmönn-
um við grjótflutning til Þingeyra-
kirkju.
Þá afhentu systkinin Ingibjörg
Lovisa Guðmundsdóttir, Stóra-
gerði 26, Reykjavík og Jón Sigurð-
ur Guðmundsson, en hann er
búsettur í Bandaríkjunum, minn-
ingarsjóð um móður þeirra Jór-
unni Loftsdóttur, er dvaldi um
skeið á Þingeyrum, en hún var
fædd 25. október 1897 að Miðhóli í
Sléttuhlíð í Skagafirði, dáin 26.
maí 1975 í Reykjavík. En hún
hefði orðið 80 ára á afmælis ári
kirkjunnar. Þau systkinin eru
bæði fædd á Þingeyrum og skírð í
Þingeyrakirkju. „Sjóðurinn er
stofnaður í þeim tilgangi, að
aðstoða við viðhald kirkjunnar á
Þingeyrum í Austur-Húnavatns-
sýslu, svo og umhverfi kirkjunnar,
svo framarlega, sem það er í eigu
kirkjunnar," eins og segir í stofn-
skrá sjóðsins. Stofnfé sjóðsins er
kr. 400.þús.
Kvenfélag Sveinstaðahrepps gaf
6 kirkjustóla í kór, til notkunar
m.a. við fermingarathafnir.
Sigurður Erlendsson á
Stóru-Giljá færði kr. 500. þús —
til viðhalds kirkjunni.
Guðrún Jónsdóttir arkitekt, sem
alin er upp á Þingeyrum, gaf
kirkjunni alla vinnu sína við
kirkjuna.
Kvenfélagskonur í Svein-
staðahreppi, er sáu um veitingar
gáfu andvirði þeirra.
Margar aðrar gjafir bárust
kirkjunni í munum, peningum svo
og áheitum. Öllum þeim er hér
áttu hlut að máli voru fluttar
þakkir.
A þessum hundrað árum hafa
sex prestar þjónað Þingeyrakirkju
en þeir eru: sr. Eiríkur Briem, sr.
Hjörleifur Einarsson, sr. Þorvald-
ur Ásgeirsson, sr. Bjarni Pálsson,
sr. Þorsteinn B. Gíslason og nú-
verandi sóknarprestur sr. Árni
Sigurðsson.
I sóknarnefnd Þingeyrasóknar
eru: Ólafur Magnússon, bóndi og
hreppstjóri á Sveinsstöðum, for-
maður, frú Guðrún Vilmundar-
dóttir í Steinnesi og Erlendur
Eysteinsson, bóndi á Stóru-Giljá,
gjaldkeri, en hann er jafnframt
meðhjálpari.
Hátíðahöldin fóru fram í ágætu
veðri og sóttu þau auk safnaðar-
fólks, fólk víða að úr Húnaþingi,
svo og lengra að.
amCONCORD
4x4
Amerískí lúxusbfllinn
Concord er væntanlegur meó
fpórhpóladrifi og hækkaóur
Sölumenn okkar taka nú þegar á móti
pöntunum og veita nánari upplýsingar

Allt á sama staó
Laugavegi 118- Simar 22240 og 15700
EGILL VILHJALMSSON HE