Morgunblaðið - 21.04.1983, Blaðsíða 34

38
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. APRÍL 1983
Þorbjörg J. Friðriks-
dóttir, hjúkrunar-
kennari — Minning
Fædd 25. október 1933
Dáin 12. aprfl 1983
Kveðja frá félögum í
Kennaradeild Hjúkrun-
arfélags íslands.
„I»egar rvirödull rennur,
rökkvar fyrir sjónum þér,
hra-óstu eigi, Hel er fortjald,
hinum megin birtan er.“
(S.K.P.)
Að kvöldi þriðjudags, 12. apríl
sl., lést í Landspítalanum Þor-
björg Jónína Friðriksdóttir,
hjúkrunarkennari, um aldur fram.
Sagt hefur verið, að jarðiífið sé
aðeins stutt vegferð á langri leið.
Nú þegar leiðir skilur hvarflar
hugurinn til upphafs samskipta
okkar í Kennaraháskóla íslands
fyrir réttum 6 árum síðan. En þar
stundaði Þorbjörg, ásamt fleiri
hjúkrunarfræðingum, framhalds-
nám í kennslu- og uppeldisfræð-
um.
Markmið hennar með þessu
námi var fyrst og fremst að stuðla
að bættri hjúkrunarþjónustu aldr-
aðra. Með starfi sínu þá og síðar
sem hjúkrunarframkvæmdastjóri,
öldrunardeildarinnar í Hátúni
gerði hún m.a. stort átak við upp-
byggingu skipulagsbundinnar
fræðslu fyrir starfsliðið.
Þorbjörg hefur á þessum vett-
vangi unnið ómetanlegt starf í
þágu aldraðra. Áfram nýtur við
hennar viðhorfa, sem hún var svo
óspör á að miðla þeim, sem nú
starfa áfram.
Þorbjörg tók að sér trúnaðar-
störf fyrir Kennaradeild Hjúkrun-
arfélags íslands og sat í stjórn
deildarinnar frá janúar 1980 til
dánardags. Ánægjulegt er að
minnast samstarfsins við hana.
Hún var fjölhæf mannkostakona,
rökvís, tillögugóð og réttsýn.
Hæfileikar hennar og atorka nutu
sín m.a. á þessum vettvangi við
undirbúning ráðstefna, funda og
gerð fræðsluefnis fyrir hjúkrunar-
fræðinga.
Síðustu mánuðina gekk Þor-
björg þess ekki dulin, vegna þekk-
ingar sinnar, að hverju stefndi.
Hún hafði þann styrk til að bera
að geta miðlað okkur vinum sínum
af þessum reynsluheimi, svo það
mætti verða okkur til uppbygg-
ingar í hjúkrunarstarfinu.
Þetta tímabil varð okkur hetju-
saga og fordæmi, er fólst í æðru-
leysi Þorbjargar, kjarki og trú.
Fyrir hönd stjórnar og félaga í
Kennaradeild HFÍ sendi ég Sig-
urði, sonum og tengdadætrum,
innilegustu samúðarkveðjur og
bið þeim Guðs blessunar.
Alda Halldórsdóttir
Þegar ég kynntist Þorbjörgu
mágkonu minni fyrir tuttugu og
fimm árum kom mér sízt til hug-
ar, að fyrir mér ætti að liggja að
lifa hana. Hún var þá á tuttugasta
og fimmta aldursári, en ég stóð á
fimmtugu. Sú hefir þó orðið raun-
in á. Hún lézt af völdum krabba-
meins á Landspítalanum 12. apríl
síðastl. eftir langt og erfitt hel-
stríð.
Þorbjörg Friðriksdóttir var
fædd að Efra-Koti í Lýtingsstaða-
t
Faöir minn, tengdafaöir, afi og langafi,
ÓLAFURÁRNASON
fró Gímli,
Skjólbraut 3, Kópavogi,
lést aðfaranótt miövikudagsins 20. apríl, að Sólvangi, Hafnarfiröi.
Póll Garðar Ólafsson, Perla Kristjónsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Móöir okkar og tengdamóöir,
BENEDIKTA JÓNSDÓTTIR,
Hrafnistu, Hafnarfirði,
óóur til heimilis aö Reynimel 49,
lést þann 19. apríl.
Daníel Pótursson, Hrönn Johnson,
Guóný Pétursdóttir, Hólmsteinn Sigurðsson,
Jón Pétursson, Jódís Vilhjólmsdóttir.
Eiginmaöur minn og faðir okkar,
ÁSTMUNDUR GUÐMUNDSSON,
Grenimel 1,
lést 19. apríl.
Ágústa Ágústsdóttir,
íris Ástmundsdóttir,
Guölaug Ástmundsdóttir,
Björn Ástmundsson,
Ásta Ástmundsdóttir.
t
Maöurinn minn og faöir okkar,
HALLDÓR SIGURBJÖRNSSON,
Hólmgarói 47,
lést í Borgarspítalanum aöfaranótt 20. apríl.
Valgerður Ragnars,
Ragna Halldórsdóttir,
Haukur Halldórsson,
Gunnar Halldórsson.
t
Móöir mín,
GUDLEIF BÁRDARDÓTTIR,
lést 19. þ.m. á Öldrunardeild Landspítalans, Hátúni 10B.
Katrín Jónsdóttir.
hreppi 25. okt. 1933. Foreldrar
hennar voru Friðrik Jónsson frá
Hömrum í sama hreppi og eigin-
kona hans, Soffía Stefánsdóttir
frá Litlu-Ásgeirsá í Vestur-
Húnavatnssýslu.
Á útmánuðum 1934 varð Friðrik
fyrir því áfalli, að mestallur fjár-
stofn hans féll úr pest, sem þá
hrjáði sauðfé. Enginn stuðningur
var þá veittur af almannafé til
bænda, sem urðu fyrir slíkum
áföllum, svo sem síðar varð. Segja
má, að þau hjónin stæðu þá uppi
eignalaus, en Friðrik var leiguliði
á ábúðarjörð sinni. Var þeim nú
nauðugur einn kostur að bregða
búi, og fluttu þau til Sauðárkróks
um vorið. Heimafólkið var þá, auk
þeirra hjóna, Páll, sonur Friðriks
af fyrra hjónabandi, 16 ára, Ásta 8
ára, og Þorbjörg rúmlega miss-
erisgömul.
Lítið var um atvinnu á Sauð-
árkróki á þessum árum, og lagði
Friðrik leið sína til Eyjafjarðar í
atvinnuleit. Eldri börnin fóru í
sveit um sumarið, en Soffía réðst í
kaupavinnu að Garði i Hegranesi
til Halls Pálssonar og Kristínar
Sigtryggsdóttur og hafði litlu
telpuna með sér.
Árin á Sauðárkróki urðu fjöl-
skyldunni erfið. Friðrik var orðinn
heilsuveill og lítt vinnufær og
þurfti að dvelja um lengri eða
skemmri tíma á sjúkrahúsum,
m.a. á Kristneshæli og Akureyr-
arspítala.
Þegar Soffía var um tvítugt
hafði hún lært hjúkrun hjá Jónasi
Kristjánssyni á Sauðárkróki, en
þá var ekki búið að stofna skóla í
þeim fræðum hérlendis. Tengdust
þá vináttubönd milli hennar og
læknishjónanna, sem síðan héld-
ust. Þetta varð fjölskyldunni til
happs. Vegna langvarandi fjar-
veru Friðriks að heiman sökum
veikinda var brugðið á það ráð að
leysa heimilið upp að mestu leyti
vorið 1936. Páll brauzt til náms við
Menntaskólann á Akureyri um
haustið, Ásta varð um sinn heim-
ilisföst hjá læknishjónunum og
Soffía réðst til hjúkrunarstarfa
hjá Jónasi Kristjánssyni, en hafði
áður komið Þorbjörgu til ársdval-
ar í Garði hjá Halli og Kristínu.
Mikið óyndi sótti á barnið framan-
af, og saknaði hún mjög móður
sinnar. Samt fór svo, að hún tók
miklu ástfóstri við þau hjón, og
þau unnu henni eins og hún væri
dóttir þeirra. Héldust sterk til-
finningatengsl milli hennar og
þeirra æ síðan. Áratugum síðar,
þegar þau hjón voru flutt til
Reykjavíkur og gerðust aldurhnig-
in og lasburða, hlúði Þorbjörg að
þeim eftir mætti engu síður en
þau væru hennar eigin foreldrar,
og galt þeim þannig fósturlaunin.
Vorið 1938 flutti fjölskyldan
búferlum til Akureyrar, og brá þá
allt til hins betra um afkomu
heimilisins. Soffía var ráðin skóla-
hjúkrunarkona við barnaskólann
þar og hélt því starfi til æviloka,
en Friðrik var jafnan lítt vinnu-
fær sökum heilsubrests.
Að barnaskólanámi loknu hóf
Þorbjörg nám við Menntaskólann
á Akureyri, en fór síðan í Reykja-
skóla og lauk þar gagnfræðaprófi
1950. Hún vann síðan um skeið við
verzlunarstörf á Akureyri, en hóf
síðan hjúkrunarnám og lauk prófi
frá Hjúkrunarskóla íslands 1955.
Þá um haustið giftist hún Sigurði
Kr. Árnasyni úr Reykjavík, sem
þá var stýrimaður á Svalbak, tog-
ara útgerðarfélags Akureyringa.
Þau settu fyrst saman heimili á
Akureyri, en fluttu síðan til
Reykjavíkur, þar sem Sigurður
átti íbúð, og áttu þar heimili upp
frá því. Var Sigurður næstu árin á
ýmsum fiskiskipum, en réðst síðar
til Hafrannsóknastofnunar ís-
lands og var á ýmsum skipum
þeirrar stofnunar, hin síðari ár
skipstjóri á Bjarna Sæmundssyni.
Þau hjón eignuðust fimm drengi
á tólf árum. Jafnframt húsmóð-
urstarfinu stundaði Þorbjörg
hjúkrunarstörf á sjúkrahúsum í
Reykjavík eftir því sem við varð
komið. Það kom í hennar hlut,
eins og annarra þeirra kvenna,
sem giftast sjómönnum, að hafa
alla forsjá heimilisins í fjarveru
eiginmannsins. Fór henni það vel
úr hendi, enda var hún stjórnsöm,
einörð og úrræðagóð.
Þegar drengirnir fóru að kom-
ast á legg gat Þorbjörg farið að
gefa sig meira að hjúkrunarstörf-
um en áður. Jafnframt tók hún að
endurmennta sig og auka við
þekkingu sína og sótti ýmis nám-
skeið í því skyni. Á þessum árum
fékk hún áhuga á kennslu og sett-
ist því í Kennaraháskóla íslands,
þar sem hún lauk kennaraprófi í
hjúkrunarfræðum 1979. Hin síðari
ár lagði hún sérstaka stund á að
kynna sér hjúkrun aldraðra, og
síðustu árin veitti hún forstöðu
Öldrundardeild Landspítalans að
Hátúni lOb.
Þorbjörg Friðriksdóttir var
fremur há vexti og beinvaxin,
nokkuð herðabreið, en það var
ættarfylgja úr föðurætt, dökk-
hærð og andlitsfríð, en þó svip-
mikil. Hún var kvik í hreyfingum,
bar sig vel og var djarfmannleg í
framkomu. Hún hafði mikla reisn.
Hún var skapmikil, og ef henni
sinnaðist sagði hún það sem henni
bjó í brjósti umbúðalaust. En þar
með var málið afgreitt og úr sög-
unni, því að langrækin var hún
ekki. Hins vegar var hún lang-
minnug á allt, sem henni fannst
vel gert í sinn garð og taldi seint
fulllaunað. Hún var jafnan glöð í
bragði og málhress.
Gestrisin og greiðvikin var hún
með afbrigðum, og voru þau hjón
þar mjög samhent. Hún var fé-
lagslynd og hafði ánægju af að
umgangast fólk, vinföst og trygg-
lynd. Hún var mjög vinnusöm og
kappgjörn að hverju sem hún
gekk, og var starfsþrek hennar
með ólíkindum. Má þar nefna sem
dæmi, að þegar hún var í Kenn-
araháskólanum vann hún jafn-
framt að hluta í Hátúni og sá auk
þess um heimilið og fórst allt vel.
Haustið 1980 fór Þorbjörg að
kenna nokkurs lasleika. Við rann-
sókn kom í ljós, að um krabba-
mein var að ræða. Þetta var mikið
áfall. Hún hafði alltaf verið
heilsuhraust, aldrei kennt sér
meins. Ekki veit ég, hvernig henni
hefur verið innanbrjósts, þegar
þetta kom í ljós, get aðeins gert
mér það í hugarlund. Sjálf sagði
hún fátt. Við, sem næst henni
stóðum, gerðum okkur vonir um
að meinið væri einangrað og lækn-
anlegt. En það voru tálvonir. Við
frekari rannsóknir kom í ljós, að
meinið var orðið talsvert útbreitt
og víðar en ætlað var í fyrstu. Eft-
ir áramótin var svo komið, að hún
þurfti að leggja inn á spítala mán-
aðarlega og var þar til meðferðar
vikutíma í senn. f febrúarbyrjun í
fyrra töluðum við saman í síma.
„Mér hefur aldrei verið lofað nein-
um bata, en ég ætla mér að berjast
meðan ég get,“ sagði hún þá.
Henni var þá orðið ljóst, hafi það
ekki verið fyrr, að til eins mundi
draga. Hún lét ekki sitja við orðin
tóm. Milli þess sem hún var til
meðferðar á sjúkrahúsi var hún
sívinnandi, bæði við hjúkrunar-
störf og heimilið. Hún breytti ekki
lifnaðarháttum sínum umfram
það, sem brýna nauðsyn bar til,
var jafnan glöð og hress í bragði,
er fundum bar saman, svo sem
ekkert væri að. Hún skemmti sér,
ef svo bar undir, fór í ferðalög og
reyndi að njóta lífsins, eins og hún
væri við fulla heilsu. Hún lét lag-
færa og endurbæta ýmislegt í íbúð
þeirra hjóna, rétt eins og hún ætti
þar langa dvöl fyrir höndum.
Æðruleysi og jafnaðargeð þessar-
ar geðríku konu, sem var að renna
æviskeið sitt á enda langt fyrir
aldur fram, vakti í senn undrun
mína og aðdáun. Sjáif hafði hún í
starfi sínu margoft orðið vör við
nálægð þess gests, sem flestum er
óvelkominn, en hún var greinilega
staðráðin í að halda honum utan
sinna dyra svo lengi sem þess væri
kostur. En Þorbjörg stóð aldrei
ein. Enda þótt hún væri æðrulaus
og andlega sterk, var henni ómet-
anlegur sá styrkur sem eiginmað-
ur hennar, drengirnir og aðrir vin-
ir og vandamenn veittu henni í
veikindum hennar.
Seint í febrúar síðastl. fór hún í
síðasta sinn inn á sjúkrahús. Þá
var hún vart farin að fylgja fötum.
Síðustu dágana heima sat hún við
að útbúa barnaföt, en kona Frið-
riks, elzta sonarins, var að því
komin að fæða. Það barn fæddist
teimur dögum eftir lát hennar.
Eins og að líkum lætur var mjög
kært með þeim systrum Ástu,
konu minni, og Þorbjörgu. Áttum
við margar góðar og glaðar stund-
ir á hinu fallega heimili þeirra
hjóna, eða á ferðalögum með þeim.
Var jafnan skipzt á heimsóknum,
þegar færi gafst. Þær stundir
heyra nú til liðinni tíð.
Þau hjón eignuðustu fimm syni,
eins og að framan getur. Þeir eru:
Friðrik, við nám í sjávarlíffræði í
Þrándheimi, kvæntur Margréti
Eydal, og eiga þau eina dóttur.
Steinar, við nám í húsagerðarlist í
Kaupmannahöfn. Árni Þór, við
nám í hagfræði í Osló, Þórhallur í
menntaskóla og Sigurður Páll á
fimmtánda ári í heimahúsum.
Þorbjörg Friðriksdóttir var
gæfukona. Hún átti góða bernsku-
og æskudaga á Akureyri. Hún átti
þess kost að velja sér það ævistarf,
sem henni var bezt að skapi. Hún
eignaðist góðan eiginmann, sem
bar hana á höndum sér. Hún eign-
aðist fimm mannvænlega syni.
Síðast en ekki sízt átti hún það
mikla sálarþrek að geta með
æðruleysi tekið þungum veikind-
um, sem aðeins gátu endað á einn
veg. Þá var reisn hennar mest.
Hún fékk hægt andlát að kvöldi
hins 12. apríl síðastl.
Útför hennar verður gerð frá
Dómkirkjunni í Reykjavík föstu-
daginn 22. þ.m. en sjálf hafði hún
gert allar ráðstafanir um tilhögun
útfarar sinnar.
Blessuð sé minning hennar.
Akureyri,
Arngrímur Bjarnason
Þorbjörg Friðriksdóttir, hjúkr-
unarkennari, andaðist í Landspít-
alanum að kvöldi 12. apríl sl., að-
eins 49 ára að aldri. Hún var fædd
25. október 1933 að Efra-Koti í
Lýtingsstaðahreppi, Skagafirði,
dóttir hjónanna Soffíu Stefáns-
dóttur og Friðriks Jónssonar.
Kynni mín af Þorbjörgu hófust
1955, þegar við vorum báðar nem-
endur í Hjúkrunarskóla íslands,
hún á síðasta ári og ég á 1. ári. Það
er hefð í HSÍ að elstu nemendur
taka að sér yngstu nemendur og
kom það því í hennar hlut og
„hollsystra" hennar að vera mitt
„mömmuholl". Og þannig man ég
eftir henni fyrst sem elskulegri,
gáskafullri, gefandi ungri stúlku.
Síðan skildi leiðir og mörg ár liðu
þar til við hittumst aftur. Það var
árið 1977, reynslunni ríkari úr
skóla lífsins. Við settumst saman
á skólabekk að nýju, nú við
hjúkrunarkennaranám í Kennara-
háskóla íslands. Þá deildum við og
með okkur stöðu hjúkrunarfram-
kvæmdastjóra á öldrunar-
lækningadeild Landspítalans.
Þannig unnum við saman I námi
og starfi í 2 ár. Þetta var erfiður
en jafnframt ánægjulegur tími.
Fyrir mig var það ómetanlegt
að eignast Þorbjörgu að vinkonu
og félaga við slíkar kringumstæð-
ur og fyrir það er ég einlæglega
þakklát. Þorbjörg var stórbrotin
og heilsteyptur persónuleiki, sem
gerði miklar kröfur, en þó fyrst og
fremst til sjálfrar sín. Allt sem
hún tók sér fyrir hendur, var unn-
ið af miklum dugnaði og alúð.
Hálfvelgja var henni ekki að
skapi. Hún var einstaklega
skemmtileg og góður félagi og átti
auðvelt með að sjá broslegu hlið-