Morgunblaðið - 21.04.1983, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. APRÍL 1983
39
arnar á hlutunum. Áhugi hennar á
hjúkrunarstarfinu var óbilandi og
að miðla öðrum var hennar aðal.
Að loknu hjúkrunarkennaranám-
inu ’79, tók hún að fullu við hjúkr-
unarframkvæmdastjórastöðu við
öldrunarlæknindageild Landspít-
alans, enda hafði hún kynnt sér
sérstaklega starfsemi á öldrunar-
lækningadeildum, sem þá voru í
mótun.
Það var mikið áfall þegar hún
veiktist af alvarlegum sjúkdómi
haustið 1980. Mig skortir orð til að
lýsa aðdáun minni á þreki því og
kjarki sem hún sýndi í veikindum
sínum fram til hinstu stundar.
Það var ekki að hennar skapi að
gefast upp. Allan þennan tíma
þurfti hún að leggjast inn á
sjúkrahús á 6 til 8 vikna fresti, til
10 daga meðferðar, og alltaf kom
hún til vinnu þess á milli af sama
dugnaði og eljusemi. Enginn sem
ekki vissi, gat séð, að þar gengi
maður ekki heill til skógar. Eng-
inn vissi betur en hún sjálf, að það
gat brugðið til beggja vona, hve-
nær sem var. En fyrir þau góðu
tímabil, sem hún fékk notið, var
hún Guði þakklát. En þó mér hafi
orðið tíðrætt um Þorbjörgu sem
hjúkrunarfræðing, þá var skerfur
hennar ekki minni sem húsmóður
og móður. Hún giftist 19 október
1955, eftirlifandi manni sínum,
Sigurði Árnasyni, skipstjóra, og
eignuðust þau 5 syni: Friðrik f. 22.
maí 1957, stundar háskólanám í
Þrándheimi, kvæntur Margréti
Eydal, félagsráðgjafa. Þau eignuð-
ust dóttur þ. 14. apríl sl. Steinar, f.
13 september 1958, stundar há-
skólanám í Kaupmannahöfn. Árni
Þór, f. 30. júlí 1960, stundar há-
skólanm í Osló. Þórhallur, f. 7.
ágúst 1964, menntaskólanemandi.
Sigurður Páll f. 10. september
1968, nemi í grunnskóla.
Það duldist engum sem kom inn
á heimili Þorbjargar og Sigurðar,
að þar hafði verið unnið með sam-
stilltu átaki. Þess bera heimilið og
drengirnir vitni. Og þó hjúkrun-
arstarfið hafi verið ofarlega í
huga Þorbjargar, þá var það þó
hagur og framtíð sonanna sem
hún bar mest fyrir brjósti.
Mikill harmur er kveðinn við
fráfall Þorbjargar að vinum,
starfsféiögum, ættingum og sjúkl-
ingum hennar. Hún lét alls staðar
gott af sér leiða, bæði í gleði og
sorg. Ómælt er það lóð, sem hún
bætti á vogarskálina til bættrar
hjúkrunar í þessu landi. Mestur er
harmur eiginmanns, sona, tengda-
dóttur og sonardóttur.
Ég og fjölskylda mín vottum
þeim innilega samúð og við biðjum
góðan Guð að varðveita þau og
styrkja á erfiðri stund.
Ég kveð svo kæra vinkonu með
þessum ljóðlínum Jónasar Hall-
grímssonar:
Síst vil ég idla um svefn við þig,
þreyttum anda er þægt að blunda
og þannig bíða sælli funda.
|>að kemur ekki mál við mig.
Flýt þér vinur í fegri heim.
Krjúptu að fótum friðarboðans
og fljúgðu á vængjum morgunroðans
meira að starfa guðs um geim.
Bjarney Tryggvadóttir
Þorbjörg Friðriksdóttir er látin.
Þessi lífsglaða, þróttmikla kona
hefur háð sína baráttu á enda.
Andlátið kom ekki á óvart, miklu
fremur hitt hve lengi henni hafði
tekist að halda vágestinum niðri
með andlegum styrk sínum og
baráttuvilja.
Þorbjörg fæddist 25. október
1933 að Éfra-Koti, Lýtingsstaða-
hreppi, Skagafirði. Foreldrar
hennar voru Friðrik Jónsson,
verkamaður á Akureyri, og Soffía
Stefánsdóttir, heilsugæslukona.
Þorbjörg lauk gagnfræðaprófi frá
Hérðasskólanum á Reykjum í
Hrútafirði árið 1950 og í septem-
ber 1955 útskrifaðist hún úr
Hjúkrunarskóla íslands. Starfaði
hún síðan við Fjórðungssjúkra-
húsið á Akureyri um eins árs
skeið, 1955—56. Eftir það fluttist
hún suður til Reykjavíkur og
starfaði þar við Borgarspítalann í
Reykjavík 1957—58 og sumarið
1959. Eftir nokkurt hlé hóf hún
störf við Slysavarðstofuna í
Reykjavík, nánar tiltekið frá því í
apríl 1961 til ársloka 1962. Við
Landspítalann hóf Þorbjörg störf
sumarið 1969 og varð síðar einn af
hjúkrunarframkvæmdastjórum
spítalans. Því starfi gegndi hún
fram að síðustu jólum þrátt fyrir
veikindi sín, en eftir það átti hún
ekki afturkvæmt til starfa. Auk
þeirra starfa sem hér hafa verið
talin, kenndi Þorbjörg lengi við
Hjúkrunarskólann. Bar hún mjög
fyrir brjósti eflingu hjúkrunar-
náms og aukna menntun hjúkrun-
arfólks í landinu. í þessu skyni
stuðlaði hún meðal annars að
bættum bókakosti og skipulagn-
ingu bókasafns skólans. Sjálf lagði
hún námið aldrei á hilluna. Hún
stundaði framhaldsnám við Kenn-
araháskóla íslands árið 1977—79
og á síðasta ári sótti hún enn nám-
skeið í hjúkrunarfræði, löngu eftir
að henni var ljóst að hverju dró.
Allt lífið var hún í sífelldu námi,
hún fylgdist vel með á sínu sviði
og öðrum, því að fátt mannlegt
var henni óviðkomandi. Henni var
ljóst að mennt er máttur, og víst
er að synir hennar hlutu gott
veganesti og mörkuðu sér ungir
farsæla braut.
Þorbjörg giftist 19. október 1955
eftirlifandi manni sínum, Sigurði
Árnasyni, skipstjóra hjá Bæjarút-
gerð Reykjavíkur og síðar skip-
stjóra á fiskirannsóknaskipum
ríkisins, lengst af á Bjarna Sæ-
mundssyni. Vegna starfs síns var
Sigurður langdvölum fjarri heim-
ili sínu, en fjarvistirnar bætti
hann er hann var í landi, því að
hann var sá besti heimilisfaðir
sem hægt er að hugsa sér, ákaf-
Iega natinn og hlýr fjölskyldu
sinni. Heimili þeirra hjóna bar
smekkvísi þeirra fagurt vitni,
meðal annars prýðilegri hand-
mennt Þorbjargar. Þar blöstu við
handsaumuð verk hennar, en auk
þess var hvert sængurver og hand-
klæði nostursamlega merkt eig-
anda sínum. Heimilisstörf léku
einnig í höndum Sigurðar eigi síð-
ur en önnur þau sem meir hafa
verið talin karla. Færðust þau
meira á hans herðar á síðasta ári
er þrek Þorbjargar tók að minnka,
þá var hann langdvölum í landi
henni og yngri sonum þeirra til
hjálpar og félagsskapar.
Þorbjörg og Sigurður eignuðust
fimm syni, alla óvenju mannvæn-
lega. Friðrik, þeirra elstur, f. 22.
maí 1957, stundar nú framhalds-
nám í fiskifræði við háskóla í
Þrándheimi og dvelst þar ásamt
eiginkonu sinni, Margréti H. Ey-
dal, nema í félagsráðgjöf og ný-
fæddri dóttur þeirra; Steinar f. 13.
sept. 1958, við nám í byggingarlist
við Hafnarháskóla; Árni Þór, f. 30.
júlí 1960, nemur hagfræði og
tölvufræði við Oslóarháskóla;
Þórhallur f. 7. ágúst 1964, nem-
andi við Menntaskólann í Hamra-
hlíð; Sigurður Páll, f. 10. sept.
1968, nemandi í Hlíðaskóla. Frið-
rik, Árni Þór og Siggi Palli voru
allir í sveit á bernskuheimili
okkar sem þetta ritum að Stóru-
Borg í Víðidal, hver á eftir öðrum.
Það er með öðru til marks um
hirðusemi Þorbjargar og um-
hyggju, að í fatatöskum sonanna
var ævinlega listi yfir hvaðeina
sem í töskunni var, hve mörg pör
af sokkum, nærskyrtum o.s.frv.,
þeim og móður okkar til aukins
hagræðis. Á fjölskyldan margs
góðs að minnast frá þeim sumar-
dögum. Það bar margt á góma og
tíminn flaug þegar þau góðu hjón
Þorbjörg og Sigurður komu í
heimsókn, stundum með hina syn-
ina í fylgd með sér.
Þorbjörg átti auðvelt með að
setja sig inn í annarra hagi og
reyndi þá að verða að liði ef það
stóð í hennar valdi. Enn á síðasta
ári lagði hún veik á sig göngur
fyrir lækna í því skyni að ýta á
eftir aðgerðum á þeim sem hún
vissi illa haldna. Nú er hún öll, en
minning hennar lifir. Henni tókst
að lifa lengur en henni virtist ætl-
að um skeið. Fyrir tveimur árum
sagðist hún ekki geta dáið frá
yngsta syni sínum ófermdum,
hvert eitt ár sem tækist að fresta
þvó óumflýjanlega skipti megin-
máli. Og henni tókst að bæjga
dauðanum frá þar til nú.
Þorbjörg hélt glaðværð sinni og
styrk til hins síðasta. Við sem
þekktum hana erum innilega
þakklát fyrir þær stundir sem við
fengum notið samvista við hana
og kynntumst mannkostum henn-
ar og hlýju.
Við og fjölskyldurnar fyrir
norðan sendum Sigurði og sonun-
um fimm okkar dýpstu samúð-
arkveðjur og biðjum þann sem
öllu ræður að styrkja þá í sorg
sinni.
Guðrún og Ólöf Hulda
„Lífið er brot, örskotsstund,
milli tveggja eilífða, mótað af öllu
því sem liðið er og mótar sjálft hið
ókomna.
(W.E. Channing.)
Þessi orð koma upp í huga okkar
þegar við nú stöndum frammi
fyrir þeirri staðreynd að Þorbjörg
vinkona okkar er öll. Þau minna
okkur á það, hve lífið er stutt og
að dauðinn ber að dyrum þegar
hans tími er kominn, hvort sem
okkur finnst dagsverki lokið eða
ekki.
Skammt finnst okkur stórra
högga á milli þar sem við, ásamt
Þorbjörgu, kvöddum góða vinkonu
og starfssystur fyrir tæpum þrem
árum. Ekki óraði okkur fyrir því
þá, að annað skarð yrði rofið í
þennan vinahóp svo skjótt sem
raun varð á.
Hluti af lífinu er dauðinn og við
sem eftir stöndum göngum á vald
minninganna og hugirnir reika
allt til fyrstu kynna, er hófust
þegar við vorum skólasystur í
Hjúkrunarskóla íslands. Hélst
vinátta okkar æ síðan. Ánægju-
stundir nemaáranna komu oft upp
í hug okkar síðar meir. Þorbjörg
varð sú fyrsta í okkar hópi til að
stofna heimili. Áttum við því láni
að fagna að vera nágrannar henn-
ar þá, og sem fyrr áttum við marg-
ar góðar stundir saman. Ætíð var
hún lífsglöð og hrókur alls fagnað-
ar í góðra vina hópi.
Hún var einstaklega dugleg og
kjarkmikil kona. Kom það ekki
síst fram í baráttu hennar við
þann sjúkdóm, er að iokum bar
hana ofurliði. Raunsæi hennar og
kjarkur var aðdáunarvert. Þegar
sjúkdóms hennar varð vart, lýsti
hún því yfir að hún ætlaði að berj-
ast til hins ýtrasta, og stóð hún við
það. Hún hélt áfram að vinna
meðan hún hafði getu til. Jafnvel
tók hún sér fyrir hendur frekara
framhaldsnám á síðasta ári, og
áttum við þá þess kost að sitja
saman á skóiabekk á ný. Kraftar
hennar leyfðu þó ekki fulla aðild
að náminu. Engu síður var hún
ávallt reiðubúin að deila með
okkur þekkingu sinni og reynslu.
Oft var rætt um lífið, tilveruna og
dauðann. Sem dæmi um yfirvegun
hennar má nefna það að hún
skráði sín eigin viðbrögð við þeirri
lífsreynslu, sem sjúkdómurinn
lagði á hana, í von um að það
mætti verða öðrum að gagni og
létta þeim sína baráttu undir svip-
uðum kringumstæðum. Hún var
þess fullviss hvert stefndi, en æðr-
aðist aldrei og ræddi um sjúkdóm
sinn raunsætt og yfirvegað.
Foreldrar Þorbjargar voru
Soffía Stefánsdóttir og Friðrik
Jónsson, sem nú eru bæði látin.
Hún ólst upp á Akureyri og dvaldi
þar allt fram að þeim tíma er hún
hóf nám í hjúkrunarskólanum.
Hún giftist árið 1955, Sigurði
Árnasyni skipstjóra og eignuðust
þau 5 efnilega syni. Elstur er Frið-
rik, kvæntur Margréti Eydal, þá
Steinar og þar næst Árni Þór, allir
við háskólanám á Norðurlöndum.
í foreldrahúsum eru Þórhallur,
menntaskólanemi og Sigurður
Páll í grunnskóla.
Þorbjörg stundaði ávallt hjúkr-
un samhliða húsmóðurstörfunum.
Hún vann við Sjúkrahús Akureyr-
ar, Borgarspítalann og Landspít-
alann. Einnig kenndi hún við
Hjúkrunarskóla íslands. Hún lauk
prófi í hjúkrunarkennslu frá
Kennaraháskóla íslands árið 1979.
Síðustu árin var hún hjúkrunar-
framkvæmdastjóri við Öldrunar-
lækningadeild Landspítalans.
Þorbjörg var gæfusöm í sínu
einkalífi. Hún eignaðist góðan og
traustan eiginmann, er studdi
hana í hvívetna, ásamt sonum
þeirra. Megi minningin um góða
eiginkonu og móður styrkja þá í
sorg þeirra.
Við og fjölskyldur okkar vottum
þeim okkar innilegustu samúð.
Minnumst við orða Kahlil Gibr-
ans: „Þegar þú ert sorgmæddur,
skoðaðu þá aftur huga þinn, og þú
munt sjá, að þú grætur vegna
þess, sem var gleði þín.“
Guðrún' Guðnadóttir,
Matthildur Valfells.
Þann 12. þessa mánaðar andað-
ist í Landspítalanum Þorbjörg
Friðriksdóttir, aðeins 49 ára göm-
ul.
Það er ekki ætlun mín að rekja
æviferil hennar í þessum fátæk-
legu orðum. Til þess var ég henni
ekki nógu kunnug. Ég kynntist
Þorbjörgu, Sigurði og drengjunum
þeirra fimm þegar þau fluttu í
Stigahlíð 37. Ég veitti því strax
athygli hvað þessi kona var sköru-
leg í fasi og dugnaðarleg. Hún var
hjúkrunarfræðingur að mennt og
vann við það, auk þess sem hún
stundaði nám og lauk prófi sem
hjúkrunarkennari. Ekki kom
þetta niður á heimilinu, því þar
var snyrtimennskan frábær. Það
kom mest í hennar hlut sem sjó-
mannskonu að ala upp drengina
þeirra fimm. Allir eru þeir for-
eldrum sínum til sóma.
Fyrir um það bil tveimur og
hálfu ári kenndi Þorbjörg sér
fyrst þess meins sem nú hefur
dregið hana til dauða. Hún vissi
strax að sjúkdómurinn var ill-
kynja, en lét hvergi bugast. Á
milli þess sem hún var á sjúkra-
húsum vann hún sem hjúkrunar-
fræðingur og hugsaði um heimilið.
Síðast vann hún í desember. Eftir
það fór henni að hraka mjög. Hún
gekk þess ekki dulin að hverju
stefndi, en sýndi alltaf sama
æðruleysið og stillinguna.
Sigurður minn, við hjónin sam-
hryggjumst ykkur í þessari miklu
sorg. Megi almáttugur Guð, sá eini
sem er megnugur að hugga og
græða sárin, styrkja ykkur um
ókomin ár.
Helga
Þorbjörg Friðriksdóttir, hjúkr-
unarframkvæmdastjóri, lést
þriðjudaginn 12. apríl sl. Á þeim
tímum, sem flestir hverfa á braut
á háum aldri, er hún kölluð burt á
miðri starfsævi. Enn einu sinni er-
um við minnt á, að allir hljóta að
hlýða dauðans kalli.
Þorbjörg var afkastamikil kona,
sem skilaði miklu dagsverki. Sem
eiginkona og móðir eignaðist hún
og ól upp 5 mannvænlega drengi,
sem bera með sér, að mikil alúð
hefur verið lögð við uppeldi þeirra.
En sem sjómannskona, hvíldi upp-
eldi drengjanna að verulegu leyti
á hennar herðum.
Samhliða heimilinu vann hún af
og til í hlutastarfi við hjúkrun og
kennslu. Árið 1976 réðst hún til
starfa á öldrunarlækningadeild
Landspítalans Hún vann sem
deildarstjóri um hríð, en vegna
augljósra hæfileika hennar voru
henni falin störf hjúkrunar-
framkvæmdastjóra við deildina,
fyrst að hluta en síðan í fullu
starfi eftir framhaldsnám í hjúkr-
un við Kennaraháskóla Islands.
Starfi sínu gegndi hún af óbil-
andi áhuga og elju. Hún hafði
skarpa innsýn í þarfir aldraðra og
var óþreytandi við að miðla öðrum
af þekkingu sinni. Hún var fram-
úrskarandi fræðari og lagin við að
skýra mál sitt vel og glæða áhuga.
Segja má, að dagsverkum hafi hún
skilað tveimur, fjölskyldunni öðru,
starfinu hinu.
Fyrir tveimur og hálfu ári bar
dökkan skugga á lífsferil hennar,
er hún hóf baráttu sína við alvar-
legan sjúkdóm. Kom þá berlega í
ljós hinn einstaki kjarkur hennar
og þrek. Hún þurfti æ ofan í æ að
gangast undir erfiðar læknisað-
gerðir, en var jafnan komin til
starfa á ný þegar þrek og kraftar
leyfðu. I veikindum sínum átti
Þorbjörg því láni að fagna að geta
notið umhyggju eiginmanns síns,
sem studdi hana með ráðum og
dáð. Féll það þá í hans hlut að
sinna heimilinu og mátti hann oft
taka sér frí frá sínum störfum.
Missir eiginmanns hennar og
sona er mikill og verður ekki bætt-
ur. En eftirsjáin er ekki aðeins að-
standenda, heldur allra þeirra
mörgu sem hún lagði til starfs-
krafta sína; sjúklinga, nemenda og
starfsfólks. Við kveðjum hana
með þökk og virðingu og vottum
fjölskyldu hennar dýpstu samúð.
Starfsfólk öldrunarlækn-
ingadeildar Landspítalans.
Þorbjörg Jónína Friðriksdóttir,
hjúkrunarframkvæmdastjóri,
fædd 25. október ’33, andaðist 12.
apríl ’83.
Foreldrar hennar voru Friðrik
Jónsson, bóndi og Soffía Stefáns-
dóttir, sem þá bjuggu í Efra-Koti,
Lýtingsstaðahrepp, Skagafirði.
Fimm ára gömul flutti Þorbjörg
til Akureyrar með foreldrum sín-
um og þar ólst hún upp. Henni var
tíðrætt um sín góðu uppvaxtarár
sem hún naut í foreldrahúsum á1"
Akureyri með systkinum sínum.
Þorbjörg útskrifaðist frá
Hjúkrunarskóla íslands í sept-
ember 1955 og vorum við allar
samtímis í hjúkrunarnámi.
Haustið 1977 hóf Þorbjörg nám í
Kennaraháskóla íslands og lauk
þaðan prófi í hjúkrunarkennslu.
Hún vann alla tíð við hjúkrunar-
störf og kennslu. I apríl 1976 hóf
Þorbjörg störf á öldrunarlækn-
ingadeild Landspítalans. Þó kynni
okkar hafi verið góð fyrir, þá tókst
með okkur nú hin góða trausta
vinátta, enda var Þorbjörg mikill
vinur vina sinna. Hún hafði fast-
mótaðar skoðanir, var hrein og
bein við alla, skemmtilegur félagi
í orðsins bestu merkingu og hafði
gamanyrði á vörum þegar á þurfti
að halda.
Hjúkrunarstarfið var sterkur
þáttur í lífi hennar. Hún stundaði
það af árvekni, samviskusemi og
kunnáttu og lét sér mjög annt um
sjúklinga sína. Skapgerð hennar
var þannig að hún hikaði ekki við
að taka að sér erfið og krefjandi
verkefni. Það er augljóst að þegar
sett er á stofn ný deild, hlýtur
undirbúningur og rekstur deildar-
innar að gera mikla kröfu til
stjórnenda. Það próf stóðst Þor-
björg með miklum sóma. Hún
virtist borin til að stjórna og þrátt
fyrir stórt heimili hikaði hún ekki
við að leggja á sig erfitt 2ja ára
framhaldsnám til að vera betur
undir störf sín búin.
Það var gaman að ræða við
Þorbjörgu um sameiginleg áhuga-
mál, láta hugann reika um allt
sem við vorum sameiginlega að
vinna að — bættri og betri hjúkr-
unarþjónustu. Hún lagði mikið af
mörkum til hjúkrunarmála og þá
einkum til öldrunarþjónustu, sem
hún lagði mikla rækt við og hafði
kynnt sér erlendis.
Þorbjörg var gæfukona í einka-
lífi sínu. Hún lifði í farsælu hjóna-
bandi með eiginmanni sínum Sig-
urði Árnasyni, skipstjóra, sem
hún gekk að eiga í október 1955.
Þau eignuðust 5 syni: Friðrik,
Steinar og Árna Þór, allir í há-
skólanámi erlendis, Þórhall
menntaskólanema og Sigurð Pál
grunnskólanema. Eiginkona Frið-
riks er Margrét Eydal,
félagsfræðinemi og eiga þau eina
dóttur. Eins og hjá öðrum sjó-
mannskonum hvíldi uppeldi barn-
anna og rekstur heimilisins mjög
á Þorbjörgu, en eiginmaður henn-
ar launaði henni ríkulega þau
störf með nærgætni sinni og alúð,
ekki síst í löngum og ströngum
sjúkdómsferli hennar.
Þorbjörg veiktist haustið 1980.
Þá sýndi hún viljastyrk sinn og
dugnað. Lífslöngunin og lífsbar-
áttan var svo sterk að jafnvel al-
varlegur sjúkdómur gat ekki bug-
að hana. Hún hélt áfram að vinna
á milli þess sem hún lagðist inn á
sjúkrahús til meðferðar, sem oft
reyndist henni erfið. En hún
kvartaði ekki yfir henni, heldur
því að nýtast ekki í starfi, koma
ekki nógu iniklu í verk.
Við höfum misst kæran vin og
samstarfsmann, en sárastur er
missir fjölskyldunnar. Við biðjum
góðan Guð að blessa ykkur og
styrkja og megi orð Páls postula
vera ykkur samúðarkveðja: „Guði
séu þakkir, sem gefur oss sigurinn
fyrir Drottin vorn Jesúm Krist.”
Vigdís Magnúsdótlir,
llólmfríður Stcfánsdótlir,
llrcfna Jóhannsdóttir,
llcrtha W. Jónsdóllir.