Morgunblaðið - 21.04.1983, Blaðsíða 40

44
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. APRÍL 1983
Seiros.skaup.staður úr lofti á fögrum sumardegi.
Auk þessa mundu opnast mögu-
leikar á hagstæðum útflutningi
jarðefna frá Suðurlandi, t.d.
Hekluvikri með smá úrbótum í
Þorlákshöfn, með því að skip er
flyttu súrál úr Straumsvík til
Þorlákshafnar flyttu vikur þangað
i bakaleiðinni, í stórskip sem
flytja súrál til landsins.
Eins og áður segir eru Sunn-
lendingar ekki búnir að gefa stein-
ullarverksmiðju upp á bátinn, en
tekist hefur verið á um hvort
verksmiðja af þessu tagi skuli
byggð í Þorlákshöfn eða á Sauð-
árkróki. „Við erum að bíða eftir
því að ekkert verði gert á Sauð-
árkróki," sagði einn viðmælenda
blaðsins, gamalreyndur sveitar-
stjórnamálajaxl. Sunnlendingar
segja 75% innanlandsmarkaðar-
ins á suðvesturlandinu og að
stofnkostnaður verksmiðju sé
talsvert meiri norður í landi.
í sambandi við orkufrekan iðn-
að hafa Sunnlendingar áhuga á að
starfrækja álsteypu er framleiddi
steikarpönnur og fleira úr áli. Er
unnið að athugun á arðsemi slíkr-
ar verksmiðju á vegum Samtaka
sveitarfélaga á Suðurlandi
(SASS). Einnig eru í athugun
möguleikar á framleiðslu títan-
málma, krómmálma, kísilkarbíðs,
manganmálma og framleiðslu
C-vítamíns.
Suðurlandskjördæmi:
Brýnasta hagsmunamál íbúanna
að atvinnulíf verði aukið og eflt
Verðmætasköpun í Vestmannaeyjum. Ljósm. sígurgeír Jónuson.
Kitt brýnasta hagsmunamál Sunn-
lendinga og Vestmannaeyinga er að
atvinnulíf verði eflt og aukið í kjör-
dæmi þeirra. Þróun atvinnumála á
Suðurlandi hefur verið hæg undan-
farin ár og sífellt orðið erfiðara fyrir
ungt fólk að komast á vinnumarkað-
inn. Atvinnuleysi hefur í auknum
mæli stungið sér niður í kjördæm-
inu, en þar hefur afkoma manna ver-
ið einna tryggust á landinu um lang-
an aldur, enda kjördæmið eitt mesta
landbúnaðarsvæði landsins og gjöful
fiskimið í nánd. Þekkt er um langan
aldur árstíðabundið atvinnuleysi á
Eyrarbakka og Stokkseyri, þar sem
útgerð og fiskvinnsla er uppistaðan,
en í seinni tíð hefur hið sama átt sér
stað bæði í Þorlákshöfn og Vest-
mannaeyjum, og í vetur hefur at-
vinnnuleysisvofan knúið að dyrum
hjá öðrum en þeim sem við fisk-
vinnslu vinna, svo atvinnuleysi hefur
sennilega aldrei verið meira í kjör-
dæminu en cinmitt um þessar
mundir. Auk þessa er bygging stein-
ullarverksmiðju í Þorlákshöfn enn
ofarlega í hugum Sunnlendinga og
segja þeir hana ekki úr sögunni,
heldur í biðstöðu þar til menn kom-
ist að því að óskynsamlegt verði að
rcisa slíka verksmiðju við Skaga-
fjörð, eins og einn viðmælandi Mbl.
orðaði það. Kinnig eru úrbætur í
samgöngumálum aðkallandi að mati
Sunnlcndinga og er þar stærst gerð
brúar yfir Olfusá við Óseyrarnes,
sem gera mundi Árborgarsvæðið að
þriðja stærsta vinnumarkaðssvæði
landsins og skapaði skilyrði fyrir
stóriðju í nágrenni Þorlákshafnar.
Mundi ýmis önnur atvinnuþróun
fylgja, að sögn Sunnlendinga.
Sunnlendingar segja að mikil
verkefni séu framundan í atvinnu-
málum í kjördæminu, og hafa þeir
sjálfir átt frumkvæðið að aukinni
iðnþróun, m.a. með stofnun sér-
staks iðnþróunarsjóðs sveitarfé-
laganna fyrir áratug. 1 kjördæm-
inu er fyrir hendi rótgróin frum-
framleiðsla í landbúnaði og sjáv-
arútvegi. Nú hafa Sunnlendingar
mikinn áhuga á aukinni úrvinnslu
landbúnaðar- og sjávarafurða í
héraðinu, og telja hlut sinn hvergi
nægilega stóran i þeim efnum.
Þeir segja að með bættum sam-
göngum við aðalmarkaðssvæði
landsins og ef eðlileg rekstrarskil-
yrði væru fyrir hendi, væru mögu-
leikar til nýjunga í úrvinnslu-
greinum í kjördæminu miklir.
Hins vegar sé ekki raunverulegur
áhugi hjá t.d. Sláturfélagi Suður-
lands eða Mjólkurbúi Flóamanna,
sem eru stærstu aðilarnir, á því að
auka úrvinnslu afurða í kjördæm-
inu, en á sama tíma eru þó ýms
smærri úrvinnslufyrirtæki að
skjóta rótum þar.
Stóriðja
Það kom greinilega fram í sam-
tölum við Sunnlendinga, að áhugi
á því að orkufrekur iðnaður rísi í
kjördæminu er mikill. Enginn
orkufrekur iðnaður er í Suður-
landskjördæmi, þótt þar séu um
88% raforku landsins framleidd.
og á hafnleysið sinn þátt í því. I
þeim áætlunum, sem fyrir liggja
um orkunýtingu landsmanna, eru
engin áform uppi um nýtingu
hennar í Suðurlandskjördæmi. Ef
ráðast á í stóriðju í kjördæminu er
því um það að ræða að skapa hafn-
araðstöðu í þeim mæli sem þarf
eða leita uppi orkufrekan iðnað,
sem byggist á nýtingu jarðvarma
og vatnsorku og krefst ekki mikill-
ar hafnaraðstöðu.
í þessum efnum benda Sunn-
lendingar á að með óverulegum
viðbótum megi nota núverandi
hafnaraðstöðu í Þorlákshöfn til
upp- og útskipunar á öllum álvör-
um nema súráli með stórskipum.
Því væri staðsetning álvers á Þor-
lákshafnarsvæðinu rökréttur og
ákjósanlegur kostur eftir að álver-
ið í Straumsvík hefði verið stækk-
að í hagkvæma rekstrarstærð.
Byggingarland fyrir álver við
Þorlákshöfn segja þeir mjög
ákjósanlegt og ef til vill það bezta
sem hér á landi þekktist, aðflutn-
ingur raforku frá orkuverum á
Þjórsársvæðinu væri auðlagður og
mun styttri en t.d. til Straumsvík-
ur, og á Suðurlandsundirlendi sé
nægilega stór atvinnumarkaður
fyrir álver. Loks væru mengun-
aráhrif frá álveri í Þorlákshöfn
óveruleg borið saman við flesta
aðra staði.
Iönaöur tengdur orkuiðnaði
Varðandi eflingu atvinnulífs í
Suðurlandskjördæmi er því m.a.
haldið fram að miklir framtíð-
armöguleikar séu á framleiðslu
raf- og vélbúnaðarhiuta vegna
vatnsvirkjana og orkuiðjuvera.
Megin fjárfesting þjóðarinnar á
næstu árum yrði í orkufrekum
iðnaði, og það væri mat fróðra
manna að í landinu væri fyrir
hendi tækniþekking, verkþekking
og mannafli til að hanna og setja
upp öll tæki og leiðslur er þyrfti
til vatnsvirkjana og iðjuvera, en
allir þeir hlutir eru fluttir inn.
Landbúnaöur
Á Suðurlandsundirlendinu er að
finna eitt besta landbúnaðarhérað
landsins, en þar hefur gætt vissr-
ar stöðnunar. Ekki er að vænta
neinnar aukningar í framleiðslu
né úrvinnslu hefðbundinna land-
búnaðarvara, og jafnvel spáð sam-
drætti þótt möguleikar séu taldir
fyrir hendi á aukinni úrvinnslu á
kjöti og mjólkurvörum, skinnaiðn-
aði og lífefnaiðnaði.
Vaxtarbroddur er hins vegar í
nýjum búgreinum, m.a. í loðdýra-
rækt, fiskirækt og jafnvel skóg-
rækt, en Sunnlendingar telja einn-
ig að með nýjum tökum í mark-
aðsmálum megi treysta undirstöð-
ur landbúnaðar í kjördæminu.
Hefur t.d. refabúum fjölgað upp á
síðkastið og eru möguleikar í refa-
rækt miklir taldir í Suðurlands-
kjördæmi vegna nálægðar við
fiskvinnslustöðvar og sláturhús,
en fiskúrgangur og sláturúr-
gangur eru ákjósanleg uppistaða í
refafóðri.
Sjávarútvegur og
úrvinnsla sjávarfangs
í Suðurlandskjördæmi er að
finna stærstu verstöð landsins,