Morgunblaðið - 19.01.1984, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 1984
Sjónarmid Ólafsvíkinga og Grundfiröinga í skeldeilunni:
Texti: HBj.
Ljósm.: RAX
„Sækjum um þetta
af illri nauðsyn“
— segir Ólafur Kristjánsson yfirverk-
stjóri Hraðfrystihúss Ólafsvíkur hf.
„Steingrímur margbraut lögin á mér, til aö þóknast Hólmurunum," segir Soffanías Cecilsson, útgeröarmaöur og
fiskverkandi í Grundarfiröi. Hann er þarna á meöal starfsfólks síns í skelvinnslunni.
„Meira gullgröftur en
venjulegar veiðar"
„Við viljum fá aö halda okkar
skelveiöum og -vinnslu áfram og
auka hana. Ég hef möguleika á að
vinna helmingi meira magn en mér
er leyft aö veiöa. Á meöan þau lög
eru í landinu aö bannaö er aö byggja
upp fleiri stöðvar á meðan fyrir eru
verksmiöjur sem ekki eru fullnýttar,
þá hlýt ég að ganga fyrir meö aö
fullnýta mína verksmiöju áður en
farið veröur að byggja nýjar,“ sagði
Soffanías Cecilsson, útgerðarmaður
og fiskverkandi í Grundarfirði, í
samtali viö blm. er hann var spurður
hvaða áform hann væri meö varö-
andi skelina.
„Samkvæmt lögunum hef ég all-
an rétt umfram nýju skelverk-
smiðjuna í Hólminum en Stein-
grímur Hermannsson braut lög á
meðan hann var sjávarútvegsráð-
herra til að koma henni af stað.
Við byrjuðum með skelina á sama
tíma, Sigurður Ágústsson, Rækju-
nes og ég. Þá var allt unnið í hönd-
unum. Kaupfélag Stykkishólms
varð síðan fyrst með vélvæðing-
una í þessu en það kenndi okkur
hvernig ekki á að standa að þessu.
Steingrímur braut lögin einnig í
sambandi við rækjuna með því að
úthluta rækjunni í Hólminn þrátt
fyrir að ég gæti annað henni allri.
A sama tíma og þeir tóku af
manni skelina tóku þeir líka af
manni rækjuveiðina. Ég er með
tvívirka vinnslu, vinn skel og
rækju í sömu vélunum og þurfti
því ekkert að byggja upp fyrir
skelina en það hafa þeir aldrei
skiliö.
Mín áform eru þau að vinna það
sem ég get afkastað sem er 2500
tonn og mér sýnist að þeir ætli að
leyfa það. Ég sé ekkert í lögunum
sem getur meinað mér að vinna
það magn en þeir geta aftur á
móti bannað mér að veiða það. Ég
veiddi rúm 1200 tonn í fyrra en
hafði kvóta til að vinna 1050 tonn.
Ég ætlaði að láta reyna á þetta en
ráðuneytið gerði ekkert i málinu
því þeir vissu hvernig það færi ef
þeir tækju bátana. Bátarnir höfðu
leyfi til að veiða þetta magn og
enginn gat bannað mér að vinna
það. Samkvæmt auglýsingunni
núna hlýtur það að gerast að allir
bátar hér við Breiðafjörð fái leyfi
til skelveiða, enda eiga þeir allir
jafnan rétt á því.“
Aðspurður um hvort hann teldi
að skelin væri ofveidd sagði Soff-
anías: „Ég er uggandi yfir veiðiað-
ferðunum. Þeir stækka sífellt
plóginn og þyngja, ásamt því sem
- segir Soffanías
Cecilsson í
Grundarfirði
þeir stækka bátana og auka tog-
hraðann. Þetta verður til að alltaf
skemmist meira og meira. Fullur
plógur er ekki lengur veiðarfæri,
hann er orðinn slóðadragi sem
eingöngu skemmir. Sóðaskapurinn
í veiðunum finnst mér uggvænleg-
astur. Ég hef einnig svolitla
hræðslu af að skelinni sé ofboðið.
Öllum sjómönnum ber saman um
að gengið sé of mikið á hana. Þó er
það þannig að á mínum bátum
fiskuðu þeir meira á dag í vetur
með færri mönnum en í fyrra.
Þetta stangast því á. Ég held að
engin áhætta ætti að vera í því að
fiska 12 þúsund tonn, ef við dreif-
um veiðisvæðinu og notum ekki
þessi stóru veiðarfæri."
Nú hefur annað fyrirtæki hér í
Grundarfirði sótt um vinnsluleyfi.
Hvernig líst þér á það? „Þeir hafa
ekkert með það að gera með skut-
togaranum," sagði Soffanías,
„enda mega þeir það ekki á meðan
ég hef ekki fulla vinnslu. Spurn-
ingin er þessi: Hversu lengi mega
ráðherrarnir brjóta lögin á meðan
þegnarnir eru dæmdir eftir
þeim?“
Þú hefur enga samúð með
Hólmurunum sem búnir eru að
„Þörfin er ekki ný á aö auka fjöl-
breytni í veiöum og vinnslu. Arið
1975 voru til dæmis mjög dökkar
horfur í sjávarútveginum hér. Allt
frá þeim tíma hafa menn veriö að
líta til þess aö þetta væri eitt af því
sem þyrfti aö nýta,“ sagöi Stefán
Jóhann Stefánsson, forseti bæjar-
stjórnar Ólafsvíkur, í samtali við
blm. er hann var spurður af hverju
Olafsvíkingar sæktu nú um hörpu-
diskveiði og vinnsluleyfi.
„Upp úr þessu fóru útgerðar-
menn hér að huga að þessu og
byggja sig upp í þessu? „Þeir í
Stykkishólmi og Kjartan og Eiður
hafa alltaf verið að tala um að við
hefðum skuttogarana en þeir
ekki,“ sagði Soffanías, „en ég
minni á að þeir hafa gert út á
togara en gefist upp á því, síðast
áður en þeir fóru út í skelina. En
er það sama ekki að gerast hjá
okkur núna? Hagur skelvinnsl-
unnar byggist eingöngu á nýting-
unni, og ef nýtingin er slæm, eins
og til dæmis virðist vera í Stykk-
ishólmi þá er útkoman sjálfsagt
ekki góð. Varðandi veiðarnar þá
má það til sanns vegar færa að
þær eru meira gullgröftur en
venjulegar veiðar, enda held ég að
enginn fiskur sé arðbærari í dag,
sérstaklega veiðarnar. Hitt er svo
annað mál að gullgröftur hefur
ekki alltaf verið arðbær. Það er
alveg útilokað að gera út báta með
þeim mikla mismuni sem er á
tekjum sjómannanna á þessum
veiðum miðað við aðrar. Það geng-
ur ekki í sömu verstöð."
Ferðu í stríð ef þetta fer ekki
eins og þú vilt? „Það er aðeins
einn hængur á því að fara í stríð
núna. Hann er sá að ef þeim tekst
að setja í lögin heimild til að
skammta vinnslustöðvunum
kvóta, þá verð ég mát. Ef það ger-
ist ekki þá held ég mínu striki með
að vinna það hráefni sem ég fæ,“
sagði Soffanías Cecilsson.
stunduðu skelveiðar um tíma, þó í
litlum mæli væri. Hinsvegar var
ekki sett á stofn hér skelvinnsla
og það veikti þessar veiðar. í apríl
á þessu ári var flutt tillaga í bæj-
arstjórninni þess efnis að hún
beitti sér fyrir könnun á því hvort
hægt væri að fá veiðileyfi fyrir
Ólafsvíkurbáta og vinnsluleyfi.
Var í framhaldi af því skipuð í
þetta nefnd, fiskveiðinefnd, sem
skipuð var fulltrúum frá bæjar-
stjórn og hagsmunaaðilum.
Nefndin hefur síðan unnið sjálf-
„Jú, þaö er rétt, við höfum sótt um
vinnsluleyfi á skel og veiðileyfi fyrir
þá tvo báta, sem gerðir eru út af
frystihúsinu," sagöi Ólafur Krist-
jánsson, yfirverkstjóri í Hraðfrysti-
húsi Olafsvíkur hf., er viö spuröum
hann hvort hraöfrystihúsið heföi sótt
um skelvinnsluleyfi. „Viö höfum hús-
næöi, en þurfum aö fá tæki sem til-
heyra þessari vinnslu. I»etta yrði eng-
in stórkostleg fjárfesting vegna þess
aö við erum með frystinguna fyrir
hendi, svo og húsnæðiö.
Þetta er gert af illri nauðsyn. Við
sjáum ekki annað en að þegar fyrir-
hugaður kvóti verður settur á, gæti
svo farið ef sæmileg vertíð verður
að bátarnir verði búnir með
þorskkvótann í vertíðarlok. Þá vit-
um við ekki hvernig við eigum að
halda frystihúsinu gangandi og
heldur ekki hvað við eigum þá að
gera við bátana. Við höfum ekki
lagt dæmið endanlega niður fyrir
okkur varðandi það, hvort þetta
yrði fjárhagslega hagkvæmt fyrir
okkur, en það er það örugglega fyrir
Ólafsvík. Hér er engin önnur at-
vinna fyrir hendi og ef sjávarútveg-
urinn stöðvast, þá stöðvast allt ann-
að hér.
Við höfum hugleitt fleiri mögu-
leika en þessa hörpuskel, en það
tekur allt lengri tíma að komast í
gegn. Ég vil láta þess getið hér, að
mér finnst vera mikil öfugþróun í
ýmsum hlutum. Á sama tíma og
„Aðalmáliö er það að á meöan skel-
in gefur arð, getur enginn sætt sig viö
að fá ekki að veiða hana á meðan
annar veiðiskapur á í vandræöum,“
sagði Árni Emilsson, hreppsnefndar-
maður í Grundarfirði, er við leituöum
hans álits á skelmálinu. Ég heid að
það gangi aldrei að allir hafi ekki
sama rétt til veiöa sem gefa arö á
hverjum tíma.
Við fögnum því að fyrirhugað er
að rýmka þetta eitthvað og það
mun renna fleiri stoðum undir
rekstur minni bátanna hjá okkur og
gæti munað því hvort hægt er að
gera þá út eða ekki. Ég vil líka leyfa
mér að leggja á það áherslu, að öll
mál sem snerta þessar byggðir sem
liggja saman hér á norðanverðu
Snæfellsnesi verðum við að vera
menn til að leysa sjálfir með sam-
stætt að þessu og meðal annars
fundað með útgerðarmönnum og
fulltrúum fiskvinnslunnar. Niður-
staða þessarar vinnu var tillaga
sem send var sjávarútvegsráð-
herra. Þar er farið fram á að bát-
ar frá Ólafsvík fái að veiða 25%
hörpudiskkvótans 1984. Þá eru
einnig boðnir fram bátar og
áhafnir endurgjaldslaust til rann-
sókna fyrir Hafrannsóknastofn-
un. Teljum við að það geti orðið til
að auka veiðimagnið, en við erum
á því að rannsóknir á skelmiðun-
„Ef sjávarútvegurinn stöövast, stöðv-
ast allt hér,“ segir Ólafur Kristjáns-
son, yfirverkstjóri í Hraðfrystihúsi
Olafsvíkur hf., en hraöfrystihúsiö hef-
ur sótt um veiði- og vinnsluleyfi á
hörpudiski.
kvótakerfið dregur stórkostlega úr
veiðum, geta allskonar „spekúlant-
ar“ keypt fisk undan fiskvinnslunni
og flutt hann út ísaðan í gámum.
Ég hef heyrt um að enn eitt fyrir-
tækið til viðbótar hafi verið stofnað
í þessum tilgangi. Þetta er ekki til
að bæta ástandið í fiskvinnslunni,"
sagði Ólafur Kristjánsson.
komulagi. Við viljum alls ekki vera
í stríði við nágranna okkar. Til að
vera sanngjarn verður maður að
viðurkenna vissa sérstöðu Stykk-
ishólms og við verðum að taka tillit
til í hverju menn eru búnir að fjár-
festa hverju sinni. Hitt er svo ann-
að mál, hvort þeir eigi að sitja svo
til einir að þessari auðlind sem
skelin er.“
í sama streng tók Ragnar El-
bergsson, oddviti Eyrarsveitar, er
við leituðum álits hans. „Við erum
ekkert að fara í slag við Stykkis-
hólm um skelina. Við viljum að þeir
fái að njóta þess sem þeir hafa
byggt upp af dugnaði, en viljum alls
ekki vera að skemma neitt fyrir
þeim. Það er hinsvegar áhugamál
okkar að hér í sveitarfélaginu sé
jöfn og stöðug atvinna."
um hafi ekki verið nægilegar til
að slá neinu föstu um hvort þau
eru fullnýtt. Einnig viljum við
láta kanna fleiri tegundir í
Breiðafirði.
Ég vil ekki segja mikið um þær
deilur sem orðið hafa á milli bæj-
anna hér á Snæfellsnesi vegna
þessa máls. Þetta er viðleitni
hagsmunaaðila til að tryggja sig í
sínum rekstri. Þessi mál fara í
hendur ráðherra og alþing-
ismanna kjördæmisins þannig að
ég tel ekki að í uppsiglingu sé
„Viðleitni hagsmunaaðila
við að tryggja sinn rekstur“
— segir Stefán Jóhann Sigurðsson forseti bæjarstjórnar Ólafsvíkur
„Verðum að vera menn
til að leysa þetta
með samkomulagi“
- segir Arni Emilsson hreppsnefndarmaður í Grundarfirði