Morgunblaðið - 20.02.1985, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 1985
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 1985
33
Otgefandi nliInÞiti hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 330 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 25 kr. eintakiö.
Vangreidd
húsnæðislán
Fyrr eða síðar hlaut að
sjóða upp úr í húsnæðis-
málunum. Staðreynd er, að Al-
exander Stefánsson, félags-
málaráðherra, hefur alls ekki
haldið á þessum mikilvæga
málaflokki sem skyldi. Það er
ekki einleikið, að fjöldi ein-
staklinga hefur fengið fyrirheit
um lán úr hinu opinbera
húsnæðiskerfi en stendur síðan
uppi með marklaus loforð, af
því að engir peningar eru fyrir
hendi. Vissulega er víða þröngt
í búi um þessar mundir, en þeir
sem síst geta leyft sér að bera
við fjármagnsskorti eru opin-
berir lánasjóðir. Séu ekki næg-
ir fjármunir fyrir hendi til að
lána lögum samkvæmt á að
stöðva lánveitingar en ekki
gefa fólki falskar vonir með því
að tilkynna því að það eigi fé
inni, sem það fær svo ekki fyrr
en eftir dúk og disk.
Morgunblaðið ætlar ekki að
blanda sér i deilur félagsmála-
ráðherra og Byggung um það,
hve miklar fjárhæðir félagið á
inni hjá Húsnæðisstofnun
ríkisins. Talsmenn Byggung
segja, að þeir eigi 44 milljónir
króna í kerfinu en ráðherrann
telur upphæðina nema tæplega
35 milljónum króna. Það mun-
ar um minna, enda er Byggung
komið að fótum fram vegna
vanskila hins opinbera lána-
kerfis. Vangreidd húsnæðislán
Byggingarsjóðs ríkisins nema
nú 185 milljónum króna.
Ástæðulaust er fyrir alþing-
ismenn að halda langar ræður
um þessi mál. Lántakendur í
húsnæðiskerfinu verða litlu
bættari með þvi. Mestu skiptir
að þessum málum sé kippt
snarlega i liðinn, þannig að
þeir einstaklingar, sem ganga
um hinn almenna lánamarkað
og reyna að fá dýr skammtíma-
lán út á vanskil hins opinbera,
losni úr þeirri kreppu sem af
vanskilunum leiðir.
Svavar Gestsson, formaður
Alþýðubandalagsins, beitti sér
fyrir því þegar hann var fé-
lagsmálaráðherra, að Bygg-
ingarsjóður ríkisins var svipt-
ur öruggum tekjustofni, það er
launaskatti sem upphaflega
var á lagður 1964 til að fjár-
magna opinber lán til hús-
byggjenda. Svavar starfaði
samkvæmt því markmiði Al-
þýðubandalagsins í ráðherra-
embættinu að það væri af hinu
illa, að einstaklingar ættu
íbúðir sínar sjálfir. Sjálfs-
eignastefnan í húsnæðismálum
hefur verið á undanhaldi hin
síðari ár. Því miður hefur rík-
isstjórn Steingríms Her-
mannssonar ekki enn tekist að
snúa þeirri þróun við, enda
sýnist Alexander Stefánssyni
ekki vera það neitt sérstakt
kappsmál.
Ekki er við því að búast, að
stjórnarflokkarnir geti hrund-
ið skynsamlegri húsnæðis-
stefnu í framkvæmd á meðan
allir eiga fullt í fangi með að
halda núverandi kerfi á floti og
tekst það raunar jafn óhönd-
uglega og dæmin sanna. Til
þess að festa verði sköpuð í
húsnæðismálunum og þeir, sem
leita eftir lánum hjá hinum
opinberu aðilum, hafi traust
land undir fótum er nauðsyn-
legt að gera tafarlaust upp
gamlar skuldir við lántakend-
ur. Þá þarf samskonar hreins-
unarátak í húsnæðismálum
eftir stjórn Svavars Gestsson-
ar á þeim og Sverrir Her-
mannsson hefur gripið til í iðn-
aðarmálum eftir ráðherradóm
Hjörleifs Guttormssonar.
Merkileg
skýrsla
Ritgerð Gunnars Gunnars-
sonar, starfsmanns örygg-
ismálanefndar, um áætlanir og
framkvæmdir í þágu varna
landsins markar viss þáttaskil
í umræðum um öryggis- og
varnarmál þjóðarinnar. í ör-
yggismálanefnd sitja fulltrúar
Alþýðubandalags, Alþýðu-
flokks, Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks. Skýrslan
sem hér um ræðir er gefin út af
nefndinni en að sjálfsögðu á
ábyrgð höfundar. Fyrir fáein-
um árum hefði það þótt sér-
stökum tíðindum sæta, að full-
trúar þessara flokka hefðu get-
að sest niður og rætt saman um
þau mál sem í ritgerðinni eru
skýrð, hvað þá heldur að þeir
stæðu fyrir útgáfu á opinþeru
plaggi um þau.
Útgáfa skýrslunnar sýnir, að
ekki er lengur unnt að dylgja
neitt um þau mikilvægu mál
sem þar eru rædd. Andstæð-
ingar varna íslands hafa oftar
en einu sinni reynt að gera
varnarframkvæmdir tortryggi-
legar með hálfsannleik að
vopni sem oft er hættulegri en
lygin.
Ritgerðin staðfestir enn
nauðsyn þess, að íslendingar
sjáífir láti meira að sér kveða
við mat á eigin öryggishags-
munum og töku ákvarðana i
þeirra þágu. Með það í huga
eigum við að auka þátttöku
okkar í því starfi Atlantshafs-
bandalagsins sem að þessu lýt-
ur.
Ætlar Alþingi að
auka á fengisv andann?
— eftir Tómas Helga-
son prófessor
Á undanförnum árum hefur oft
verið rætt um áfengisvandamálið
sem eitt af alvarlegustu heiibrigð-
is- og félagsvandamálum lands-
manna. Samt dettur fjölda fólks,
þ.á m. alþingsmönnum, í hug að
ætla að lögleiða enn eina áfengis-
tegund hér á landi, áfengt öl. Vita
þó allir sem vilja vita, að ný teg-
und mun ekki útrýma þeim sem
fyrir eru. Kom þetta m.a. fram í
„afar lauslegri hugmynd" forsæt-
isráðherra „um tekjur ríkissjóðs
af sölu af sterkum bjór“.
Það er alþekkt staðreynd, að sá
skaði sem áfengi veldur, stendur í
tengslum við það áfengismagn
sem neytt er. Þó að tengslin milli
fjölda drykkjusjúkra og heildar-
neyslu áfengis séu óljós, er al-
mennt talið að með vaxandi heild-
arneyslu megi gera ráð fyrir aukn-
um fjölda drykkjusjúkra. Hins
vegar er ljóst, að því meira áfengis
sem drykkjusjúklingur hefur
neytt, því meiri verður vanheilsa
hans og því skemmri ævi. Marg-
sinnis hefur verið sýnt fram á að
ýmis önnur vandamá! sem áfengi
veldur vaxa sem margfeldi af heil-
darneyslu þess.
Með auknu framboði og aukinni
fjölbreytni eykst ekki aðeins fjöldi
neytenda, heldur drekkur hver
einstakur meira og sennilega því
meira sem neysla hans var meiri
fyrir.
Því miður er enn ekki lokið úr-
vinnslu gagna úr könnun á áfeng-
isneysluvenjum fslendinga á sl.
ári sem framkvæmd var af Geð-
rannsóknastofnun Háskóla ís-
lands og geðdeild Landspítalans
með styrk Áfengisvarnaráðs. En
við athuganir okkar á árinu 1979
kom í ljós, að það magn sem menn
töldu sig framleiða af heima-
bruggi, svarar til hálfs lítra af
hreinum vínanda á mann á ári á
Tómas Helgason
aldrinum 25—54 ára. Mest af
þessu var bjór. Ef allt er reiknað
sem áfengur bjór (milliöl með
4,5% áfengisinnihaldi miðað við
rúmmál), svarar það til 11 lítra af
áfengum bjór á mann á ári. í ann-
arri könnun, sem einnig var gerð
af sömu aðilum þetta ár og var
hluti af samnorrænni könnun á
neyslu áfengis og viðhorfum fólks
til hennar, kom í ljós, að meðal-
neysla fslendinga á aldrinum
20—69 ára var 6 lítrar af áfengum
bjór á ári. Við neyslukannanir
sem þessar er það reynsla okkar
og annarra, að talsvert sé vantal-
ið. Er því nær að ætla að heildar-
neysla ólöglegs áfengis sé um 1
lítri af hreinum vínanda á mann á
ári 15 ára og eldri, en það svarar
til tæplega fjórðungs þess sem Áf-
engis- og tóbaksverslun ríkisins
selur. Er þetta hlutfallslega held-
ur minna magn óskráðrar áfengis-
neyslu en áætlað hefur verið í
Noregi. Þar í landi er áfengt öl á
boðstólum eins og kunnugt er og
„Ekki verdur að
óreyndu ööru trúað en
að meiri hluti alþing-
ismanna muni nú sem
fyrr beta vit og gæfu til
þess að fyrirbyggja
aukningu þeirra sjúk-
dóma og vandamála,
sem af aukinni heildar-
áfengisneyslu leiðir.“
skráð heildarneysla áfengis á ári
53 lítrar af hreinum vínanda á
hvern íbúa 15 ára og eldir. Þó að
víða sé bannað að selja unglingum
undir tvítugu áfengi eins og hér á
landi, er venja að reikna meðal-
neysluna á þá íbua sem eru 15 ára
og eldri.
ÍJtreikningar
forsætisráðherra
í Morgunblaðinu 8. febrúar sl.
skýrði forsætisráðherra frá því, að
hann hefði beðið Þjóðhagsstofnun
að athuga hvaða tekjur mætti
ætla að ríkissjóður geti haft af
sölu á sterku öli, ef Alþingi heim-
ilar slíkt. Þjóðhagsstofnun gaf sér
þær forsendur, að hver íbui 15 ára
og eldri myndi drekka 40 lítra, eða
nálægt 120 flöskum, af sterku öli á
ári og gæfi það ríkissjóði 915 millj.
króna í tekjur. Þjóðhagsstofnun
gerði ráð fyrir að einhver sam-
dráttur yrði í sölu annarra
áfengra drykkja og jafnframt að
sala á sterku öli kæmi að ein-
hverju leyti leyti í stað ólöglegrar
sölu. Þannig taldi stofnunin ekki
ógætilegt að ætla, að tekjuauki
ríkissjóðs af sölu á sterku öli yrði
600—800 millj. króna á ári. Þetta
þýðir, að 25—35 lítrar af öli kæmu
fram sem skráð neysluaukning
eða aukning á heildarneyslu vín-
anda 1,2—1,6 lítrar á mann á ári.
Mundi þá skráð heildarneysla
áfengis hér á landi verða meiri en
í Noregi. Hin óskráða neysla
mundi væntanlega haldast lítið
breytt eftir sem áður, því að ekki
hefur komið neitt fram í umræð-
um eða frumvörpum sem bendir
til þess að draga eigi úr innflutn-
ingi bruggefna eða innflutningi
ferða- og farmanna á tollfrjálsu
áfengi.
Tvískinnungur
Menn tala fjálglega um áfeng-
isvandamál, nauðsyn á meðferð,
fyrirbyggjandi aðgerðum, fræðslu
og stefnumótun. Jafnframt virðist
næstum því kerfisbundið unnið að
því að brjóta niður þá áfengis-
stefnu sem hér hefur ríkt um
langt skeið og miðar að því að
draga úr áfengisneyslu svo sem
kostur er. Hefur ísland verið for-
gönguland á því sviði og er Al-
þjóðaheilbrigðisstofnunin nú að
leggja til við aðildarlönd sín, að
upp verði tekin ýmis af þeim
stefnumiðum sem verið hafa í ís-
lenskri áfengislöggjöf í marga
áratugi, svo sem að banna auglýs-
ingar á áfengi og gera áfengi eins
óaðgengilegt og kostur er með háu
verði og fáum útsölustöðum.
Hámarki hefur tvískinnungs-
hátturinn náð á síðustu árum,
þegar Alþingi samþykkir að skipa
skuli stóra nefnd til þess að móta
áfengisstefnu, en um leið lætur
ríkisvaldið óátalin skýlaus brot á
áfengislögum eins og tollfrjálsan
innflutning ferðamanna á áfengu
öli. í takt við þennan tvískinn-
ungshátt eru síðan hunsaðar
fyrstu tillögur nefndarinnar, sem
sett var eftir samþykkt þings-
ályktunartillögunnar. Meðal
þeirra tillagna sem sú nefnd lagði
fyrir ríkisstjórnina á fyrri hluta
síðasta árs var tillaga um að
áfengisútsölum og víveitingastöð-
um verði ekki fjölgað næstu tvö
árin. 1 stað þess að fara eftir þess-
um tillögum hafa þær gjörsam-
lega verið sniðgengnar og vínveit-
ingastöðum verið fjölgað sí og æ
og komið upp krám í stíl erlendra
bjórkráa. A þessum krám hefur
það boð verið látið út ganga að
seldur væri bjór og jafnvel augl-
ýstur sem siíkur í flugáætlun, sem
Flugleiðir hafa gefið út á ensku.
Eftir að athygli ríkissaksóknara
hafi verið vakin á þessu fyrirbæri
er farið að tala um bjórlíki, því að
ríkissaksóknari komst að þeirri
furðulegu niðurstöðu, að sterkur
bjór yrði aðeins búinn til með
bruggun þar sem gerjun væri látin
stoppa við tiltekið hámark, en ekki
með því að bæta sterku áfengi út í
óáfengt öl þar sem gerjunin hefði
verið látin stöðvast við lægra
mark. Er þetta vægast sagt furðu-
leg túlkun á anda áfengislaga og
sýnir enn tvískinnungshátt okkar
gagnvart áfengismálastefnunni.
En þó tekur steininn úr þegar
nota á þessi lögbrot, sem að fram-
an eru nefnd, ásamt innflutningi
bruggefna, sem rök fyrir því að
lögleiða eigi sölu áfengs öls á Is-
landi. Eru þessi rök álíka haldlítil
og væri ef menn teldu að afnema
ætti hámarkshraða vegna þess að
fjöldi manna brytu daglega gild-
andi reglur um hámarkshraða. En
slíkt dettur sém betur fer fáum í
hug.
Nauðsyn heilsuverndar
í nútíma heilsugæslu er megin
áhersla lögð á heilsuvernd og að-
gerðir til að koma í veg fyrir sjúk-
dóma og ótímabæran dauða. í
þeim anda hafa nú tekið gildi lög
um tóbaksvarnir á íslandi sem
þykja um margt til fyrirmyndar
og flestir telja til stórra framfara
nema tóbaksframleiðendur. Hall-
ast hér ekki á hvað varðar and-
mælendur slíkra heilsuverndarað-
gerða að þar standa oft á bak við
þeir, sem fjárhagslegra hagsmuna
eiga að gæta, og má í því sam-
bandi minna á með hverjum hætti
hefur verið unnið gegn áfengislög-
gjöf landsins sem með réttu mætti
kalla áfengisvarnalöggjöf. Verði
dregið úr ákvæðum gildandi laga
sem miða að því að hamla gegn
mikilli áfengisneyslu, mun það
auka á ýmsa vanheilsu í sjálfu sér,
en einnig mun það draga úr áhrif-
um tóbaksvarnalaga, vegna þess
hve mikil fylgni er á milli áfengis-
og tóbaksneyslu.
Bjórmenn hafa m.a. hampað
þeirri röksemd, að bjórdrykkja sé
ekki eins skaðleg og neysla sterkra
drykkja. Væru þeir sjálfum sér
samkvæmir, hefði mátt búast við
að jafnframt því sem þeir hvettu
til framleiðslu og söiu á sterku öli
legði þeir til auknar hömlur eða
jafnvel bann við sölu og fram-
leiðslu á brenndum drykkjum. En
því hefur ekki enn verið hreyft í
umræðunni um bjórinn. Það er að
visu rétt, að því meira þynnt sem
áfengið er og því hægar sem þess
er neytt, þeim mun hægari verða
skyndiáhrifin, en heildarskaðsem-
in ræðst af því áfngismagni sem
drukkið er, óháð tegundum og
blöndun. { lok siðasta árs kom út
bók á vegum Menntamálaráðu-
neytis og Háskóla íslands um
lyfjafræði miðtaugakerfisins eftir
prófessor Þorkel Jóhannesson.
Þar segir m.a. að „skaðsemi alko-
hóls á líffæri stendur í beinu hlut-
falli við skammta eða magn þess“,
og „er vafasamt hvort önnur efni í
löglegu áfengi skipta nú nokkru
máli fyrir verkun alkohóls eða
skaðsemi þess“.
í þeim löndum þar sem bjór-
drykkja er mest verða flestir alko-
hólistar af bjórdrykkju. í Banda-
ríkjunum er talið að 25—30%
alkohólista hafi orðið alkohólistar
eingöngu af bjórdrykkju. Enn-
fremur má draga athygli að því,
að tíðni drykkjusýki er svipuð í
Noregi og hér á landi, þrátt fyrir
að helmingur áfengisdrykkjunnar
þar sé í formi bjórs. Er ýmis önn-
ur vandamál sem eru samfara
meiri áfengisneyslu, eins og dauði
af skorpulifur, er algengari í Nor-
egi en hér á landi, enda áfengis-
neyslan meiri í Noregi sem nemur
þeirri viðbót sem vænta má hér á
landi, ef útreikningar Þjóðhags-
stofnunar standast. Tíðni
drykkjusturlunar (delirium trem-
ens) hefur vaxið hér á landi með
vaxandi áfengisneyslu. Ennfrem-
ur haldast í hendur fjöldi þeirra
sem teknir eru vegna ölvunar við
akstur og meðalneysla áfengis á
mann í landinu. Einnig eru tengsl
á milli slysatiðni, sérstaklega al-
varlegra slysa, og áfengisneyslu.
Loks má minna á, að dánartíðni
áfengissjúkra karla er miklu meiri
en annarra og vex því alvarlegri
sem sjúkdómur þeirra er, þ.e.a.s.
því meira áfengi sem þeir drekka.
Að öllu þessu samanlögðu má sjá,
að mikið er í húfi að halda áfeng-
isneyslu i lágmarki.
Lokaorð
{ fyrrnefndu riti segir prófessor
Þorkell Jóhannesson ennfremur:
„Áfengur bjór er jafnskaðlegur
(eða gagnlegur) og aðrar áfengis-
tegundir. Ef lögleiða á neyslu
áfengs bjórs hér, verður það ein-
ungis gert vitsmunalega með því að
hefta flæði annars áfengis þannig,
að „heildarflæði" aukist ekki. Þetta
er meginatriði, sem stjórnmála-
menn, fjölmiðlamenn og aðrir,
sem móta vilja skoðanir fólksins í
landinu, skyldu síst gleyrna."
Ekki verður að óreyndu öðru
trúað en að meiri hluti alþing-
ismanna muni nú sem fyrr bera
vit og gæfu til þess að fyrirbyggja
aukningu þeirra sjúkdóma og
vandamála, sem af aukinni heild-
aráfengisneyslu leiðir. Þess má
því vænta að þeir felli frumvörp
til laga sem stuðla að aukinni
neyslu, eins og frumvarpið um af-
nám banns við framleiðslu og sölu
áfengs öls mun gera. Sú stundar-
fróun sem bjórnum fylgdi, hvort
heldur sem væri í skammvinnri
vímu eða lítillega auknum tekjum
ríkissjóðs, yrði skammgóður
vermir sem framtíðin yrði að
gjalda margföldu verði. Það yrðu
óskemmtileg eftirmæli ársins sem
tóbaksvarnalög tóku gildi, að þá
hefði verið samþykkt að stuðla að
aukinni áfengisneyslu og þar með
að eyðileggja hinn heilsufarslega
ávinning af tóbaksvarnalögunum.
Tómas Helgason, dr. med., er próí-
essor i geólæknisíræði rið Háskóla
íslands og íorstöðumaður geð-
deildar Landspítalans.
Um átak gegn
skattsvikum
Þingsályktunartillaga 16 sjálfstæðisþingmanna:
Náms- og starfsþjálfun á
sviði sölu- og markaðsmála
- eftir Garðar
Valdimarsson
í skoðanakönnun sem Hagvang-
ur hf. framkvæmdi í apríl í fyrra
og Morgunblaðiö keypti birtingar-
rétt á, kom fram, að 96% þátttak-
enda töldu að leysa ætti fjár-
hagsvanda rikisins m.a. með auk-
nu skatteftirliti en einungis 2,8%
svöruðu þeirri spurningu neitandi.
Könnunin var birt í blaðinu 17.
maí 1984. Ýmsar aðrar niðurstöð-
ur komu fram í þessari athyglis-
verðu könnun sem náði til alls
Iandsins. Þátttakendur voru að
sögn Morgunblaðsins, 1.000 tals-
ins, 18 ára og eldri.
Á skattstjórafundi sem haldinn
var í Reykjavík i fyrravor kynnti
Albert Guðmundsson, fjármála-
ráðherra, tillögur sinar um hert
skatteftirlit sem m.a. lutu að því
að fjölga um 20 manns í skatteft-
irliti. I fyrra var ráðið í helming-
þessara staða og er stefnt að því
að fullráða í þær á þessu ári. Ým-
islegt annað er varðar skatteftirlit
kom fram á síðasta ári. Þar má
„Meginforsenduna fyrir
yfirstandandi auglýs-
ingaherferö fjármála-
ráðuneytisins tel ég
vera þá aö réttlæta til-
veru hins heiöarlega
skattborgara og veita
aöhald þeim sem freist-
ast til skattsvika.“
geta tveggja þingsályktunartil-
lagna sem samþykktar voru sam-
hljóða á Alþingi á sl. vori. Önnur
var um úttekt á skattsvikum í
þjóðfélaginu og hin um ýmsar að-
gerðir varðandi hert skatteftirlit.
Nú er starfandi nefnd sem vinnur
að nefndri úttekt og ýmsar tillög-
ur um aðgerðir eru til umræðu í
stjórnkerfinu. Nefna má nýlega
skipun nefndar til þess að hraða
meðferð skattsvikabrota og
skyldra brota í dómskerfinu.
Meðal þeirra hugmynda sem
upp komu í skattakerfinu var
hugmyndin um auglýsingaherferð
gegn skattsvikum. Eftir vandlega
íhugun ákvað fjármálaráðuneytið
að hrinda hugmyndinni í fram-
kvæmd.
Þar sem undirritaður var meöal
annarra hafður í ráðum við undir-
búning tíðræddrar auglýsingaher-
ferðar þykir mér rétt að vekja hér
athygli á framangreindum að-
gerðum sem eru liðir í átaki gegn
skattsvikum. Ég tel að eðiilegt sé
að meta þessar hugmyndir og
framkvæmd þeirra í heild en ekki
draga einstaka þætti þeirra út úr.
Þar sem Morgunblaðinu hefur á
hinn bóginn orðið tíðrætt um
auglýsingaherferðina, nú síðast í
Reykjavíkurbréfi dags. 16. febrú-
ar, vil ég leyfa mér að benda á
eftirfarandi.
Menn ræða stundum um megin-
markmið eða meginhugmyndir um
skatteftirlit. Þar eru að sjálfsögðu
uppi ýmsar og ólíkar hugmyndir
hérlendis og erlendis sem of langt
Garðar Valdimarsson
mál væri að rekja í greinarkorni
þessu. Ég vil þó nefna eitt megin-
markmið sem ég held að flestir
gætu sætt sig við: Að allir greiði
skatt samkvæmt lögum og að eng-
in geti velt skattbyrði sinni yfir á
aðra með ólögmætum hætti.
Markmiðið er samslungið tveimur
þáttum. Hinn fyrri lýtur m.a. að
þeim sjálfsagða hlut að menn hafi
aðgang að og afli sér hinna
gleggstu upplýsinga um rétt sinn í
skattamálum og greiði ekki meiri
skatt en lög bjóða. Síðari þáttur-
inn snýr að þeim sem ekki fara að
skattalögum. Ramminn utan um
þann þátt er réttur og réttlætis-
kennd hins heiðarlega skattborg-
ara og sú sjálfsagða krafa hans til
hins opinbera að það taki á þeim
sem svíkja undan skatti. Til þess
að sækja samlíkingu sem flestir
kannast við úr hinu daglega lífi þá
má nefna sameiginlegan hússjóð í
fjölbýlishúsi. Þar finnst öllum það
sjálfsagt að einum eiganda líðist
ekki að vanrækja að greiða sinn
hluta af sameiginlegum gjöldum.
Ástæðan er augljós. Menn sjá
fram á það, að annars myndu
þeirra húsgjöld hækka vegna þess
að færri væru um að skipta á milli
sín útgjöldunum.
Meginforsenduna fyrir yfir-
standandi auglýsingaherferð fjár-
málaráðuneytisins tel ég vera þá
að réttlæta tilveru hins heiðarlega
skattborgara og veita aðhald þeim
sem freistast til skattsvika. Með
öðrum orðum að skapa almenn-
ingsálit gegn skattsvikum og hafa
almenn varnaðaráhrif. Auðvitað
er hér um viðkvæmt mál að ræða.
En það verður einnig að gæta þess
að aukinn mannafli í skatteftirlit
og aukin viðurlög og beiting þeirra
nægja ekki ein sér í glímunni við
skattsvikin. Til þess þarf breytt
almenningsálit og aðhald frá al-
menningi og að því stefnir auglýs-
ingaherferðin að minu mati.
Hvernig til hefur tekist og mun
takast er of snemmt að fullyrða
um og annarra að dæma, en sjálf-
ur er ég þeirrar skoðunar að ein-
hverju megi til hætta til að ráðast
gegn því misrétti sem skattsvik
eru í nútímaþjóðfélagi.
(iarðar Valdimarsson er skattrann-
sóknarstjóri.
LÖGÐ hefur verið fram í sameinuðu
alþingi tillaga til þingsályktunar um
skipulagningu náms og vinnu í sölu-
og markaðsmálum. Gerir tillagan
ráð fyrir, að ríkisstjórnin beiti sér
fyrir skipulagningu náms og starfs-
þjálfunar á sviði sölu- og markaðs-
mála innan lands og utan með sam-
starfi viðkomandi ráðuneyta og aðila
vinnumarkaðarins. Jafnhlióa komi
til aðgerðir til að afla þekkingar á
mörkuðum. Segir ennfremur í tillög-
unni að markmið hennar sé að koma
á fót í skólakerfinu og viðskiptalíf-
inu víðtæku námi í sölumennsku,
markaðsöflun, áróðurs- og auglýs-
ingatækni og samningagerð. Kyrsti
flutningsmaður tillögunnar er Árni
Johnsen en meðflutningsmenn eru
15 þingmenn Sjálfstæðisflokksins.
f greinar^erð með tillögunni
segir m.a.: „A næstu árum þarf að
hrinda í framkvæmd margþættu
starfi á sviði sölu- og markaðs-
mála, afla meiri þekkingar á
mörkuðum og möguleikum, skipu-
leggja hvernig nýta má þá mögu-
leika sem fslendingar hafa til að
ná árangri í takt við nýjustu
tækni og upplýsingamiðlun á al-
þjóðavettvangi.
Full ástæða er til þess að sem
fyrst verði sendir tugir manna til
starfsnáms erlendis til að kynna
sér vinnubrögð, markaði og sölu-
leiðir fyrir íslenskar afurðir,
kynna sér störf sem varða ís-
lenska hagsmuni erlendis og störf
við fyrirtæki sem tengjast íslensk-
um hagsmunum." Síðar segir:
„ÞESSI ákvörðun verðlagsráðs að
fella niður hámarksálagningu á raf-
magnsvörum, skrifstofuvélum, hús-
gögnum, hljóðfærum o.fl. er tekin í
framhaldi af fyrri ákvörðun ráðsins
um að afnema verðlagsákvæði,"
sagði Matthías Á. Mathiesen, við-
skiptaráðherra í samtali við blm.
Morgunblaösins í gær.
„Aður var búið að fella niður há-
marksálagningu á matvörum,
hreinlætisvörum, byggingavörum,
vélum og tækjum auk ýmissa ann-
arra vara,“ sagði Matthías.
Viðskiptaráðherra sagði jafn-
framt: „Ákvörðun þessi er í sam-
„Meginmáli skiptir að vel takist til
í útflutningsmálum og við verðum
að hætta að láta hlédrægnina ráða
ferðinni í sölu á okkar afurðum.
Við megum ekki líta sölu- og
markaðsmál hornauga."
ræmi við stefnu ríkisstjórnarinnar
um að færa verðmyndunarkerfið til
meira frjálsræðis. Ekki er nokkur
vafi á að hin aukna samkeppni og
afnám verðlagsákvæða hefur skil-
að neytendum hagstæðara vöru-
verði.“
Viðskiptaráðherra sagði að
framkvæmd þessara mála hefði
dregist nokkuð frá því sem upp-
haflega vart gert ráð fyrir m.a.
vegna ástands efnahagsmála.
Verðlagsstofnun myndi áfram
fylgjast með þróun verðlags á þess-
um vörum og birta verðkannanir
til upplýsinga fyrir neytendur og
seljendur vöru.
Viðskiptaráðherra um afnám hámarksálagningar:
Hin aukna samkeppni
skilar hagstæðara verði