Morgunblaðið - 03.04.1985, Blaðsíða 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. APRÍL 1985
Stöðug aukníng flutninga
milli Sviss og Islands
— Greinargerð frá Arnarflugi
Morgunblaðinu hefur borizt eftir-
farandi greinargerð frá Arnarflugi
vegna áretlunarflugs félagsins til
SvLss:
*í Morgunblaðinu 29. og 31.
mars sl. birtust fréttir frá frétta-
ritara blaðsins í Sviss. í báðum
þessum fréttum koma fram upp-
lýsingar sem gætu leitt til rangra
ályktana um áætlunarflug Arnar-
flugs til Sviss. Arnarflug vill því
koma eftirfarandi á framfæri:
• Arnarflug á í verulegri sam-
keppni við Flugleiðir annars vegar
og svissnesku ferðaskrifstofuna
Saga Reisen hins vegar, sem bjóða
lægra verð til íslands en Arnar-
flugi er heimilt í áætlunarflugi.
• Arnarflug heldur áfram áætl-
unarflugi til Sviss sumarið 1985,
þrátt fyrir þessa samkeppni.
• Með nútímatækni sér Arnar-
flug til þess, að þjónusta við við-
skiptavini í Sviss skerðist á engan
hátt þótt skrifstofu félagsins i
Zúrich sé lokað.
• Kynningarstarf Arnarflugs í
Sviss hefur farið vaxandi, en beitt
er óbeinni kynningu í stað beinna
auglýsinga.
Áætlunarflug frá 1982
Arnarflug hóf áætlunarflug
milli íslands og Sviss í júli 1982,
en hafði áður flogið leiguflug milli
landanna um nokkurra ára skeið.
Árið 1982 og 1983 flaug Arnarflug
eina áætlunarferð i viku yfir
sumarið, en sumarið 1984 voru
farnar tvær ferðir í viku. Auk þess
var flogið einu sinni i viku til
Sviss yfir aðalskíðatímann í vetur
og lýkur því flugi nú um páskana
og verður þá hlé á flugi til Sviss
fram í júni nk.
Sala íslandsferða auka-
atriði hjá Flugleiðum
Flugleiðir hafa 9 manna starfs-
lið í Zurich. Richard Gugerli hjá
Flugleiðum staðfesti það í Morg-
unblaðinu, að sala íslandsferða er
aukaatriði hjá Flugleiðum i Sviss,
þar sem 90% af starfseminni bein-
ast að sölu Bandaríkjaferða.
Flugleiðir hafa auglýst þessar
Bandaríkjaferðir mjög i milli
samkeppni við Swissair og fleiri
flugfélög um farþegana. Er ís-
lands oft getið í þeim auglýsingum
og bent á viðdvalarmöguleika á Is-
landi. Það er ekkert óeðlilegt að
meira beri á Flugleiðum en Arn-
arflugi í Sviss; þessi mikla sam-
keppni um Bandaríkjafarþega
leiðir til þess.
Flugleiðir bjóða öllum þeim far-
þegum sem vilia ferðast með þeim
frá Sviss til Islands eða Banda-
rikjanna ókeypis lestarferðir til og
frá Lúxemborg. Þrátt fyrir það er
verðið sem Flugleiðir hafa boðið
farþegum til fslands lægra en
Arnarflugi er heimilt að bjóða í
beinu áætlunarflugi frá Zúrich.
Þetta hafstæða verð hefur aftur á
móti ekki staðið þeim Islendingum
til boða sem hyggja á ferð til
Sviss.
Þrátt fyrir þessa samkeppni frá
Flugleiðum hefur verið stöðug
fjölgun farþega með áætlunar-
flugi Arnarflugs milli landanna.
Saga Reisen barðist
gegn skrifstofu
Arnarflugs í Sviss
Áður en Arnarflug hóf áætlun-
arflug milli íslands og Sviss hafði
félagið um árabil flogið leiguflug
með Svisslendinga til Islands fyrir
svissnesku ferðaskrifstofuna Saga
Reisen. Eftir að áætlunarflugið
hófst, voru flestir farþegarnir frá
Saga Reisen, en fór fækkandi með
hverju ári. Eigandi ferðaskrifstof-
unnar er Beat Iseli. Hann sagði
frá viðskiptum sínum við Arnar-
flug í Morgunblaðinu 29. mars.
Þar sem þær upplýsingar sem
fréttaritarinn fékk hjá Arnarflugi
um viðskipti fyrirtækjanna kom-
ust ekki til skila, verða þær nú
endurteknar hér.
Beat Iseli leit frá upphafi á
áætlunarflug Arnarflugs sem
samkeppni við Saga Reisen. Hann
‘marglýsti því yfir að það væri
mjög rangt af Árnarflugi að opna
eigin skrifstofu í Sviss, þar sem
hann hefði allan íslandsmarkað-
inn og því væri eðlilegast að láta
hann um söluna.
Arnarflug opnaði samt skrif-
stofu í Zúrich vorið 1982, sem var
opin í tæp 3 ár. Allan þann tíma
steig Beat Isali aldrei inn fyrir
þröskuld þar, þrátt fyrir mikil
samskipti fyrirtækjanna á þeim
tíma. Segir þetta sína sögu.
Þegar Beat Iseli hætti leiguflugi
til íslands 1982 og hóf að flytja
alla sína farþega f áætlunarflugi
Arnarflugs minnkaði áhætta hans
verulega. Hann hóf þá leiguferðir
til Skotlands með Balair og lagði
ríka áherslu á að selja í þær vegna
aukinnar áhættu í þeim rekstri.
Samtímis lagði hann minni
áherslu á sölu íslandsferða og
fækkaði þeim farþegum hans stöð-
ugt og voru í fyrra aðeins um 25%
af því sem hann flutti árið 1981.
Beat Iseli segir að hann hafi
ekki fengið þau sæti sem hann
þurfti í júlí og ágúst í fyrra.
Flugvélar Arnarflugs voru mjög
vel nýttar á þessari leið í fyrra-
sumar, þótt farnar væru 2 ferðir í
viku (en ein í viku sumarið áður).
Saga Reisen lenti því miður i því
eins og aðrir viðskiptavinir Arn-
arflugs að fá neitun vegna fullbók-
aðra véla, en Arnarflug reyndi að
leysa þann vanda eftir því sem
kostur var og flutti farþega með
KLM og Swissair til Amsterdam
og þaðan með áætlunarflugi sínu
til Islands.
Staðreyndin er sú, að svissnesk-
um ferðamönnum til Islands fjölg-
aði á síðasta ári, þrátt fyrir mik-
inn samdrátt hjá Saga Reisen.
Nýjar ferðaskrifstofur hófu sölu
hópferða til íslands og einnig
jókst sala til einstaklinga.
Á miðju sumri 1984 átti Beat
Iseli viðræður við Arnarflug um
leiguflug sumarið 1985 og fékk
”erðtilboð frá félaginu. Nokkru
síðar tilkynnti hann Arnarflugi að
hann hefði fengið hagstæðara til-
boð frá Balair og spurði hvort
Arnarflug gæti boðið betur.
Framkvæmdastjóri og markaðs-
stjóri Arnarflugs fóru þá til fund-
ar við Iseli á heimili hans í Sviss.
Það er því rangt sem fram kemur
í Morgunblaðinu, að Arnarflug
hafi ekki haft neitt samband við
Beat Iseli vegna þessa máls.
Það varð þegar ljóst, að Arnar-
flug gæti ekki boðið betra verð en
Balair. Tilboð Balair miðaðist við
að fljúga allt leiguflug Saga Reis-
en, þ.e. til íslands, Skotlands og
trlands, og hefði verðið hækkað, ef
Beat Iseli hefði einungis samið um
hluta þess flugs. Hann hafði auð-
vitað fyrst og fremst áhuga á að
ná sem bestu verði og það réð úr-
slitum.
Beat Iseli bað hins vegar Arnar-
flug að flytja farþega Saga Reisen
í áætlunarflugi vorið 1985, áður en
leiguflugið hæfist. Vegna þess
lága verðs sem bæði Flugleiðir og
Saga Reisen bjóða nú í Sviss,
treysti Arnarflug sér ekki til að
fljúga áætlunarflug til Sviss fyrr
en 9. júní og gekk Beat Iseli þá til
samninga við Flugleiðir, enda þótt
honum þyki að sjálfsögðu óhent-
ugt að þurfa að bjóða farþegum
allt að 10 klst. lestarferð til Lúx-
emborgar í stað beins flugs frá
Zúrich.
Arnarflug hefur ákveðið að
fljúga eina viku til Zúrich frá 9.
júní til 1. sept. Ýmsir söluaðilar í
Sviss óskuðu eftir áframhaldandi
viðskiptum við félagið og íslensk-
ar ferðaskrifstofur hafa verið að
byggja upp viðskiptasambönd við
svissneska aðila undanfarin ár í
tengslum við flug Arnarflugs. Sem
dæmi má nefna að 30. mars sl.
fóru nær 130 íslendingar með
beinu áætlunarflugi Arnarflugs
til Zúrich og munu dveljast á
skíðastöðum í Sviss um páskana á
vegum tveggja íslenskra ferða-
skrifstofa.
Braga(r)bót
- eftir Gunnar
Tómasson
Ágætur vinur minn, Bjarni
Bragi Jónsson, fjallaði í nýlegri
blaðagrein (Mbl. 8. marz) m.a. um
greinarmun þann, sem hagfræð-
ingarnir Alfred Marshall og John
Maynard Keynes töldu vera á
nafnvöxtum og raunvöxtum. Vil
ég þar bæta um betur og sýna að
sá greinarmunur snertir í engu
skilgreiningu þeirra félaga á
vaxtahugtakinu sjálfu.
í bók sinni Money, Credit and
Commerce, sem út kom árið 1923,
gat Marshall þess, að vaxta-
greiðslur væru stundum til komn-
ar vegna eftirspurnar eftir láns-
fjármagni, sem sprottin væri af
„Vextir eru verðbólgu-
hvati, ef upphæö þeirra
er umfram upphæö
hagnaöar án vaxta, því
aö þá veröur aÖ fjár-
magna mismuninn á
lánamarkaöi.“
„langvarandi almennu neyðar-
ástandi" meðal tilvonandi lántak-
enda. öllu mikilvægari taldi hann
þó vera þá lánsfjáreftirspurn, sem
réðist af vonum manna um að „al-
menn velmegun" færi vaxandi
(bls. 254).
Þótt slíkt „neyðarástand" gæti
orsakað „okurvexti" á fjármagni,
sem fengið væri að láni hjá þeim,
sem nefndust braskarar á islenzku
til skamms tíma (bls. 257) taldi
Marshall það kjarna málsins, að
„upphæð vaxta ræðst af meðal
hagnaðarvon í almennu viðskipta-
lífi.. “ (bls. 258).
I daglegri önn gleymast mönn-
um gjarnan þessi fræðilegu tengsl
vaxta og arðsemi þess fjármagns,
sem bundið er í verðmætasköpun
þjóðarbúsins. Marshall fannst því
full ástæða til að undirstrika
ofangreind tengsl með þessum
orðum: „Það verður ekki of oft
endurtekið að hugtakið „vextir"
verður ekki heimfært á gamlar
fjárfestingar nema í mjög tak-
mörkuðum skilningi."
Þótt bókhöldurum og skatt-
stjórum sýnist oft annað taldi
Marshall það grundvallaratriði
allrar hagfræðihugsunar að nú-
Gunnar Tómasson
virói einstakra fjárfestinga ræðst
einungis af „væntanlegum af-
rakstri" þeirra, en ekki af upp-
haflegu kostnaðarverði Principles
of Economics, áttunda útgáfa, bls.
492). Það er reyndar þetta grund-
vallaratriði og það vaxtahugtak,
sem að baki liggur, sem nú stefnir
í óvissu framtíð sjóefnaverk-
smiðju á Reykjanesi.
Vaxtahugtak Marshalls er líka
kjarni málsins að því er varðar
alla fræðilega umfjöllun um sam-
band vaxta, fjármagns, atvinnu,
og verðmætasköpunar í markaðs-
hagkerfum. T.d byrjaði Keynes
einn kafla bókar sinnar General
Theory, sem útgefin var 1936, með
eftirfarandi orðum: „Það virðist
því sem hæð vaxta á peninga-
markaði hafi mjög sérstöku hlut-
verki að gegna við ákvörðun at-
vinnustigs, því hún er það lág-
mark arðsemi, sem ný fjárfesting
í verðmætasköpun verður að
skila."
Þó að hér hafi verið farið fljótt
yfir flókið viðfangsefni er ljóst af
ofangreindu, að Marshall og
Keynes hefðu talið greinarmun
nafnvaxta og raunvaxta, sem