Morgunblaðið - 24.04.1985, Síða 22

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUPAGUR 24. APRÍL 1985
Skipuiag og starfsemi Sjálfstæðisflokksins:
Starfinu verður
aldrei miðstýrt
eftir Kjartan
Gunnarsson
Þá 17 mánuöi sem liðnir eru síð-
an síðasti landsfundur var hald-
inn hefur flokksstarf Sjálfstæðis-
flokksins verið með hefðbundnum
hætti og að ýmsu leyti mótast af
setu flokksins í ríkisstjórn og
þeirri staðreynd að síðasti lands-
fundur var haldinn í kjölfar
tveggja kosninga, 1982 og 1983. En
tíminn mitt á milli kosninga er
oftast með nokkuð öðru sniði í
flokksstarfinu heldur en kosn-
ingaárin.
28.000 félagsmenn
Félögin sem mynda Sjálfstæðis-
flokkinn og landssamtök þeirra
hafa að venju verið burðarás í
flokksstarfinu. Þau halda fundina,
þau efna til ráðstefnanna, þau
annast útgáfumálin að miklu
leyti, þau safna nýjum félögum,
þau kynna flokkinn. Nú eru í
Sjálfstæðisflokknum 88 almenn
félög sjálfstæðismanna, í þeim eru
um 10.000 félagar utan Reykjavík-
ur og um 8000 félagar í Reykjavík
eða samtals um 18.000 félagsmenn
í almennum félögum. Félög ungra
sjálfstæðismanna eru 23 að tölu
og í þeim eru 5000 félagsmenn sem
skiptast nokkuð jafnt á miili
Reykjavíkur og annarra staða. Fé-
lög sjálfstæðiskvenna eru 17 með
um 3000 félagsmenn og félög
sjálfstæðis launþega eru 7 með um
1000 félagsmenn. Samtals eru
þetta 135 félög með um 27—28
þúsund félagsmenn, þar af um 12
þúsund í Reykjavík.
Frá síðasta landsfundi hefur
orðið fjölgun á flokksbundnu fólki
og stofnuð hafa verið nokkur ný
félög. Eins og kunnugt er mynda
félögin fulltrúaráð og eru þau nú
38 í landinu öllu.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
ávallt lagt mikið upp úr sterku
skipulagi og virku innra starfi.
Með hinum fjölmörgu félögum og
tugþúsundum flokksmanna um
land allt hefur okkur reynst auð-
velt og létt að koma sjónarmiðum
Sjálfstæðisflokksins og hugsjón-
um sjálfstæðisstefnunnar á fram-
færi við landsmenn.
í sjálfstæðisfélögunum á sér
stað endurnýjunin í flokksstarfinu
og þaðan koma ótalmargar hug-
myndir að breytingum og umbót-
um á stefnu flokksins. Þrátt fyrir
hina háu tölu flokksmanna er ég
nefndi áðan, sem er rúmlega
helmingur af fylgi flokksins í síð-
ustu alþingiskosningum, þá er enn
nauðsynlegt að fjölga flokks-
bundnum sjálfstæðismönnum og
efla félagsstarfið. Það er nauð-
synlegt að þeir sem í félögum
flokksins starfa geri sér grein
fyrir því að starfið í þeim er á
þeirra ábyrgð fyrst og fremst.
Starfinu verður aldrei miðstýrt
hvorki frá stjórnum kjördæmis-
ráða eða frá flokksskrifstofunni í
Reykjavík. Neistinn, lífsandinn,
verður að koma frá þeim sem eru í
forystu fyrir félögin. Auðvitað
bera kjörnir trúnaðarmenn
flokksins, svo sem fulltrúar hans í
sveitarstjórnum og alþingismenn
hans, ríkuiega ábyrgð og þungar
skyldur í sambandi við flokks-
starfið allt. Þeir hljóta eðli máls-
ins samkvæmt að vera í nánu
sambandi við félögin og félags-
starfið hver á sinum stað og
hvetja þá til dáða sem þar starfa
og takast á við hin daglegu við-
fangsefni. Þessir aðilar og
flokksskrifstofan í Reykjavík eru
oft gagnrýnd fyrir að sinna ekki
hinu félagslega starfi í flokknum
af nægilegri alúð. Ég treysti mér
auðvitað ekki til þess að leggja
dóm á þá gagnrýni, en ég er viss
um að ef hún á sér einhverja stoð
þá er það ekki vegna viljaleysis
þeirra sem gagnrýndir eru, heldur
miklu fremur vegna þess að það er
ekki alltaf auðvelt að gera sér
fyllilega grein fyrir því með hvaða
hætti best verður stuðlað að öfl-
ugu félagsstarfi. Stundum er
kvartað undan of miklum afskipt-
um og það er ekki gott heldur, og
þá kann að vera að menn sýni of
mikla hæversku, skipti sér of lítið
af og það verður þá fljótt túlkað
sem afskipta- og áhugaleysi.
Þannig er í þessu eins og öðru
vandratað meðalhófið og það sem
einum kann að henta og það sem
henta kann á einum stað hentar
alls ekki öðrum annars staðar. En
í anda vígorðs þessa fundar hljót-
um við að vinna að því öll sem eitt
að efla og bæta hið félagslega
starf í flokknum.
Miðstjórnarskrifstofan
Eins og kunnugt er fer mið-
stjórn með framkvæmdastjórn.
Miðstjórn kýs sér sérstaka fram-
kvæmdastjórn til þess að fara með
mál á milli miðstjórnarfunda og
hrinda ákvörðunum miðstjórnar í
framkvæmd, svo og starfa sér-
stakar nefndir, fræðslunefnd og
útbreiðslunefnd, sem eins og nöfn-
in gefa tilefni til eiga að sinna
innri fræðslumáium flokksins og
útbreiðslumálum hans. Þessar
nefndir gegna mjög mikilvægu
hlutverki í flokkskerfinu, þær
hittast oft og leggja á ráðin, safna
hugmyndum og leiðbeina með
ýmsu móti.
Auk þessara nefnda starfa 18
málefnanefndir sem vinna að
stefnumótun flokksins í öllum
málaflokkum og undirbúa stefnu-
yfirlýsingar hans og eru þing-
mönnum flokksins og öðrum sem
taka þátt í stjórnmálastarfinu
mikilvægur hugmyndabanki.
Starf málefnanefndanna verður
seint of metið, en því miður hefur
það viljað brenna við að störf
þeirra hafi ekki notið þeirrar at-
hygli og alúðar sem rétt er að þau
njóti. Það er mjög miður vegna
þess að í nefndum er samansöfnuð
afar mikil þekking og reynsla á
öllum sviðum þjóðlífsins.
Á vegum miðstjórnar starfar
aðalskrifstofa flokksins í Reykja-
vík. Auk hennar er nú aðeins
starfrækt skrifstofa með föstum
starfsmanni á einum öðrum stað á
landinu, í Vestmannaeyjum. Það
er ekki að ófyrirsynju að í Vest-
mannaeyjum sé starfrækt skrif-
stofa, en samkvæmt upplýsingum
félaganna í Vestmannaeyjum
munu um 1400 Vestmanneyingar
vera flokksbundnir sjálfstæðis-
menn eða um 30% af öllum íbúum
Vestmannaeyja.
Miklar breytingar hafa orðið á
starfsliði Sjálfstæðisflokksins síð-
an síðasti landsfundur var hald-
inn. Inga Jóna Þórðardóttir lét af
störfum sem framkvæmdastjóri
fræðslu- og útbreiðslumála flokks-
ins í ársbyrjun 1984, er hún hóf
störf sem aðstoðarmaður mennta-
málaráðherra. Inga Jóna hafði
með starfi sínu lagt grundvöll að
mörgum athyglisverðum nýjung-
um í flokksstarfinu sem nauðsyn-
legt er að halda áfram og ég mun
víkja að hér síðar. Þá hefur orðið
sú breyting að Friðrik Friðriks-
son, sem var ráðinn framkvæmda-
stjóri þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins snemma árs 1984, lét í
haust af því starfi en í stað hans
var ráðinn Sigurbjörn Magnússon,
sem nú er formaður Heimdallar,
félags ungra sjálfstæðismanna í
Reykjavík.
Þá hafa orðið mannaskipti hjá
fulltrúaráði sjálfstæðisfélaganna í
Reykjavík, en þar létu af störfum
Árni Sigfússon framkvæmdastjóri
og Hanna Elíasdóttir, sem starfað
hefur hjá fulltrúaráðinu og
Sjálfstæðisflokknum um 15 ára
skeið og skilað frábæru starfi. í
stað þeirra komu Gunnlaugur
Sævar Gunnlaugsson og Þórdís
Kristín Waage. Þá hefur Þóra
Ólafsdóttir, sem einnig hefur um
margra ára skeið starfað á skrif-
stofu flokksins, nú siðast við
happdrætti flokksins, hætt þar
störfum. Öllu þessu fólki, sem
hætt hefur störfum hjá Sjálfstæð-
isflokknum, kann ég bestu þakkir
fyrir ánægjulegt og farsælt sam-
starf og óska þeim öllum góðs í
nýjum störfum og eftirmenn
þeirra býð ég velkomna.
Skipulagsbreytingar
Á síðastliðnu ári var tekinn í
notkun margvíslegur tölvubúnað-
ur á skrifstofu flokksins. Enn sem
komið er er hann fyrst og fremst
tengdur félagaskrám og rit-
vinnslukerfum, en margvísleg
önnur notkun hans í þágu
flokksstarfseminnar er fyrirhuguð
í framtíðinni. í því efni er nauð-
synlegt að mjög gott samstarf geti
tekist milli flokksskrifstofunnar
og trúnaðarmanna flokksins um
land allt. í þessu sambandi vil ég
geta þess að með aukinni tækni-
væðingu tel ég nauðsynlegt að
fram fari ítarleg athugun á því
með hvaða hætti heppilegast er að
reka aðalskrifstofu Sjálfstæðis-
flokksins, m.a. með tilliti til þeirr-
ar verkaskiptingar sem þar hefur
tíðkast í marga áratugi, að einstök
samtök og félög hafi þar sína
ákveðnu starfsmenn, sem oft eru í
raun að vinna sömu eða fyllilega
hliðstæð verkefni við aðra
starfsmenn skrifstofunnar. Vel
getur komið til greina að gjör-
breyta skipulagi á skrifstofuhaldi
flokksins, þannig að hin einstöku
samtök og félög eigi þar ekki sér-
stakt tilkall til sérstakra starfs-
manna heldur sé störfum þar
fyrst og fremst skipað eftir verk-
efnum og að hver starfsmaður
hafi þar á sinni könnu sérstaka
verkefnaþætti sem hann beri
ábyrgð á og þá gagnvart fleiri en
einum aðila í flokkskerfinu.
Miðstjórn hefur samþykkt að
ráða sérstakan starfsmann til að
sinna fræðslu- og útbreiðslustörf-
um sem myndi starfa með
fræðslu- og útbreiðslunefndum
flokksins og fylgja eftir því starfi
sem grunnur hefur verið lagður að
á þessum sviðum. Ég tel heppilegt
að endurskoðun af því tagi sem ég
nefndi hér áðan færi t.d. fram í
tengslum við ráðningu á slikum
starfsmanni. Öll þyrfti þessi
endurskoðun að sjálfsögðu að fara
fram í góðu samkomulagi við alla
hlutaðeigendur.
Eins og ég hef drepið á í fyrri
ræðum mínum á landsfundum
flokksins þarfnast Sjálfstæðis-
flokkurinn mikils fjár til starf-
semi sinnar. Það fé kemur ekki frá
öðrum en stuðningsmönnum
flokksins og er því nauðsynlegt að
þeir sem að fjáröflunarstarfinu
vinna geti treyst á stuðning
flokksmanna i starfi sínu. Árviss
happdrætti flokksins eru drýgsta
tekjulind hans en því miður hefur
samkeppnin á þvi sviði aukist
mjög á undanförnum árum. Æ
fleiri samtök fjármagna nú starf-
semi sína með happdrættum.
Þetta hefur leitt til þess að hlutur
Sjálfstæðisflokksins á þessu sviði
hefur rýrnað og þeirri þróun verð-
ur að snúa við. Þar verður að heita
nú sem fyrr á flokksmenn og
Kjartan Gunnarsson
„Sjálfstæöisflokkurinn
hefur ávallt lagt mikiÖ
upp úr sterku skipulagi
og virku innra starfi.
Meö hinum fjölmörgu
félögum og tugþúsund-
um flokksmanna um
land allt hefur okkur
reynst auövelt og létt að
koma sjónarmiðum
Sjálfstæðisflokksins og
hugsjónum sjálfstæö-
isstefnunnar á framfæri
við landsmenn.“
brýna fyrir þeim að fé til starf-
semi flokksins kemur ekki af
himnum ofan heldur þarf að hafa
fyrir hverri krónu sem aflast og
tryggja að í notkun margfaldist
hún að verðmæti.
Landssamtökin
Ég gat þess fyrr að meginþungi
félagsstarfsins hvíldi á herðum
flokksfélaganna. í hverju kjör-
dæmi eru það kjördæmisráðin
sem bera ábyrgð á þessu starfi.
Verkefni formanna kjördæmis-
ráðanna og stjórna þeirra er því
afar mikilvægt. Þeirra er að sinna
eftirlits- og eftirrekstrarhlutverki
og bera ábyrgð á því að flokks-
kerfið í hverju kjördæmi sé í góðu
lagi. Á sama hátt er það verkefni
landssamtaka flokksins að fylgja
eftir starfinu hvert á sínu sviði,
auk þess sem þau annast sjálf-
stæða starfsemi á eigin vegum.
Starfsemi Sambands ungra sjálf-
stæðismanna, Landssambands
sjálfstæðiskvenna og verkalýðs-
ráðs flokksins hefur öll verið viða-
mikil síðastliðin misseri. Á vegum
þessara samtaka hafa verið haldn-
ar margar ráðstefnur, þau hafa
haldið marga fræðslufundi fyrir
félagsmenn sína og Samband
ungra sjálfstæðismanna og
Landssamband sjálfstæðiskvenna
hafa bæði stundað margvíslega
útgáfu og kynningarstarfsemi
meðal félagsmanna jafnt sem
utan flokksins. Samband ungra
sjálfstæðismanna gefur út tíma-
ritið Stefni, sem því miður hefur
alls ekki nægilega útbreiðslu. Það
er t.d. athyglisvert að bera saman
annars vegar fulltrúatal lands-
fundar og hins vegar áskriftar-
lista Stefnis og sjá hversu ótrú-
lega margir það eru sem sækja
landsfundi Sjálfstæðisflokksins
sem ekki eru áskrifendur að Stefni
og fara þess vegna á mis við þann
mikla fróðleik um Sjálfstæðis-
flokkinn og sjálfstæðisstefnuna,
sem þar birtist í hverju hefti.
Nauðsynlegt er að gera átak til að
auka útbreiðslu Stefnis.
Á næstunni hlýtur það að verða
eitt af meginverkefnum ungra
sjálfstæðismanna að auka mjög og
efla starf sitt meðal yngstu ald-
urshópanna sem aðild geta átt að
samtökum ungra sjalfstæð-
ismanna, þar sem kosningaaldur
hefur nú verið lækkaður niður í 18
ár. Þannig munu í bæjar- og sveit-
arstjórnarkosningum 1986 kjósa í
fyrsta skipti 6 nýir árgangar. Það
er Sjálfstæðisflokknum lífsnauð-
synlegt að ná góðu sambandi við
þetta unga fólk, þar hljóta ungir
sjálfstæðismenn um land allt að
vera hvort tveggja brjóstvörnin og
grjótpállinn. Eg er sannfærður
um að Sjálfstæðisflokkurinn á
mikið fylgi meðal þessara ald-
urshópa svo að við verðum öll að
leggjast á eitt um það að árangur
af starfi þeirra verði sem bestur.
Hin sérsamböndin tvö, Lands-
samband sjálfstæðiskvenna og
verkalýðsráð eiga ekki síður mik-
ilvægum hlutverkum að gegna. Þá
miklu pólitísku vakningu sem orð-
ið hefur meðal kvenna verður auð-
vitað að virkja í þágu sjálfstæð-
isstefnunnar enda eiga skoðanir
þeirra fyrst og fremst samleið
með Sjálfstæðisflokknum. Við
skulum minnast hins ágæta víg-
orðs „Einstaklingsfrelsi er jafn-
rétti í reynd“. Undir því merki
getur Sjálfstæðisflokkurinn
ótrauður höfðað til kvenna jafnt
sem karla og á þeim grundvelli
getum við barist við hvern sem er
um fylgi kvenna. En auðvitað
verður Sjálfstæðisflokkurinn að
hafa forystu í því að hnekkja því
fáránlega óréttlæti sem enn ríkir
allt of víða við mismunandi mat á
sambærilegum störfum karla og
kvenna.
Verkalýðsráð flokksins þarf að
vera vakandi fyrir breyttum at-
vinnuháttum og breyttri samsetn-
ingu launþegahópanna í þjóðfélag-
inu trútt því gamla kjörorði
Sjálfstæðisflokksins að þá er stétt
starfi með stétt vegni okkur best.
Fræðslustarf
I janúar síðastliðnum var efnt
til fjölsóttrar ráðstefnu um
flokksstarfið. Þar var rætt um
margvísleg framtíðarviðfangsefni
í starfi Sjálfstæðisflokksins og
ætla ég að gera nokkur þeirra
verkefna að umtalsefni hér.
Á þessum fundi var mikil
áhersla lögð á nauðsyn öflugs
fræðslustarfs. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur haft forystu meðal ís-
lenskra stjornmálaflokka um
marga þætti í innra fræðslustarfi.
Þar ber hæst Stjórnmálaskóla
Sjálfstæðisflokksins, en Stjórn-
málaskólinn var endurvakinn
fyrir um 15 árum og hefur starfað
einu sinni til tvisvar á ári síðan
þá. í Stjórnmálaskóla flokksins
gefst hverjum sem er, ekki ein-
vörðungu sjálfstæðismönnum,
kostur á ítarlegri fræðslu um alla
helstu þætti þjóðmála og þar eru
leiðbeinendur hinir hæfustu menn
hver á sínu sviði. í Stjórnmála-
skólanum hljóta menn einnig
þjáifun í ræðumennsku og fund-
arsköpum. Þessi skóli hefur verið
mörgum öðrum hvort tveggja öf-
undarefni og fyrirmynd. Arlega
sækja milli 30 og 50 nemendur
skólann en hann tekur allt að 3
vikur hvert sinn. Úr Stjórnmála-
skólanum hefur komið margt fólk,
sem hefur getið sér mjög gott orð
á vettvangi Sjálfstæðisflokksins
og valist til mikilvægra trúnað-
arstarfa fyrir hann. Stjórnmála-
skólann þarf að efla. En ég tel
einnig nauðsynlegt að efla
fræðslustarf flokksins meðal eigin
trúnaðarmanna, meðal þess fólks
sem þegar er komið í raðir
forystumanna bæði kjörinna for-
ystumanna og forystumanna i fé-
lögum flokksins. Margvíslega
þætti í stjórnun og skipulagningu
félags- og stjórnmálastarfa er
hægt að gefa mikilvægar leiðbein-
ingar um. Þannig er þeim sem
þegar eru komnir til ábyrgðar-
starfa gert auðveldara fyrir að
sinna störfum sínum. Þetta er
þáttur sem ekki hefur verið sinnt
mikið til þessa, en nauðsynlegt er
að hyggja að.
Nokkur reynsla hefur fengist af
starfi af þessu tagi, sérstaklega í
tengslum við samstarf frambjóð-
enda við borgarstjórnarkosningar
í Reykjavík. Það leiðir raunar
hugann að því að Sjálfstæðis-
flokkurinn þarf að efla starf sitt
meðal sveitarstjórnarmanna.
Sveitarstjórnirnar eru það stjórn-