Morgunblaðið - 19.02.1986, Side 45

Helga, Margrét, Bjarney og Jón.
Ættarbönd voru jafnan sterk og
tengsl með bréfaskriftum, því oft
var „vík milli vina“.
Þær systumar jjórar frá Stein-
túni geyma ljúfar endurminningar
frá æskuheimilinu. Þær minnast
þess að móðir þeirra söng fyrir þær
og með þeim og hve hún sagði þeim
skemmtilegar sögur og ævintýri úr
eigin hugarheimi og frásagnimar
voru svo skýrar og sannfærandi að
orkaði þannig, að þær ímynduðu
sér að þetta hlyti að gerast í raun-
veruleikanum.
Auk þess að annast sína fjöl-
skyldu tók Sigurbjörg a.m.k. þrisv-
ar sinnum inn á heimili sitt rúm-
liggjandi gamalmenni, sem hún
annaðist lengri eða skemmri tíma
af næmri umhyggju. Sagt var að
hún hefði með nærfæmi sinni grætt
áður ákomin legusár. Það sannar
að henni hafa hlotnast af náð, líkn-
arhendur þó ekki fengi hún tæki-
færi að afla sér skólamenntunar á
þessum vettvangi.
Fýrstu búskaparárin var Kristín
systir hennar mikil hjálparhella og
þá var Jórunn tengdamóðir hennar
betri en engin. Þakklát var Sigur-
björg fyrir þessa góðu hjálp.
Ekki verður skilið svo við þann
vettvang, sem stórt sveitaheimili
er, að beggja hjóna sé ekki að
nokkru getið, því að svo samofin
eru störf þeirra. Þórarinn Magnús-
son var starfsamur hagleiksmaður
sem lagði orku sína og metnað í
að bæta jörð sína og búa fjölskyldu
sinni sem best öryggi. Skal hér til-
fært eitt dæmi. Það mun hafa verið
um miðjan fjórða áratuginn (1935)
á kreppuárunum, að hann réðst í
að reisa heimilisrafstöð við Stein-
túnsána, sem færði ljós og yl í
bæinn. Var þetta einstætt framtak
þar um slóðir á þessum tíma og
stórkostlegur ávinningur fyrir
heimilið. Að þessu verki mun hafa
staðið Eiríkur Ormsson ásamt fleir-
um.
Þegar bömin uxu upp hurfu þau
að heiman til náms og starfa.
Sonurinn Magnús til náms á Akur-
eyri og fór Sigurbjörg með honum
og hélt þar heimili yfir vetrarmán-
uðina. Var þá Þórarinn visst tímabil
einn við búskapinn, en þar kom að
hann kenndi heilsubrests og árið
1956 brugðu þau búi og lauk þar
með þijátíu ára búskaparsögu
þeirra á Bakkafirði, lengst af á
Steintúni. Þórarinn dvaldi tvö ár á
Vífílsstaðahæli og endurheimti þar
að nokkru heilsu sína. Þar mun
hann fyrst hafa fengið tíma til að
huga að ritstörfum, bæði ljóðagerð
og þjóðlegum fróðleik. Árið 1964
gaf hann út ljóðakverið „Útfall" og
síðar „Litir í Iaufi" og „Undir fel-
hellum". Valdi hann sér fjölbreytt
yrkisefni, sem segir margt um það,
sem hefur bærst innra með mannin-
um. Þórarinn stundaði um nokkurra
ára bil létta vinnu, vaktstörf og
fleira en hann lést árið 1978.
Þau hjónin keyptu sér litla íbúð
í Kópavogi, en hælisvistir og önnur
atvik urðu til þess að samvistir
þeirra urðu ekki langvinnar eftir
suðurkomuna.
Sigurbjörg fékk hælisvist öðru
sinni að Vífílsstöðum 1970. Þá farin
að heilsu og dvaldist hún þar þau
fímmtán ár sem hún átti eftir. Fyrri
hluti þessa tímabils var henni bæri-
legur, hún eignaðist vini meðal
dvalargesta og starfsfólks og naut
góðrar umönnunar. Síðustu árin
urðu henni erfíð, þegar sjónin fór
að dvína og hún gat ekki notið
þess að lesa, sem jafnan hafði verið
henni mikil afþreying, enda ffóð-
leiksfús og þenkjandi manneskja.
Því var lausnin henni kærkomin,
þegar kallið kom, síðasta dag árs-
ins.
Hún var þakklát fyrir gott atlæti
og hjúkrun á Vífílsstaðahæli og
undir það taka aðstandendur heils-
hugar.
Guð blessi frænku múa þá stund
er burtu þokan líður frá augum
hennar og hún sér nýjan himin og
nýja jörð og henni verður fagnað
af þeim sem áður voru gengnir og
eru henni kærir. Þá munu ævintýrin
verða að veruleika, sem Sigurbjörg
áður gerði svo ljóslifandi fyrir böm-
um sínum.
Sigurður Jósefsson
lAU.JEF i yriVGIK ŒKIAJHIÍUaHOM
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR1986
46
Minning:
Jósteinn Guðmundsson
frá Byrgisvík
Fæddur 3.janúar 1911
Dáinn 8. febrúar 1986
Þessi æskuvinur minn, sem mig
langar til að minnast með nokkrum
orðum, hét fullu nafni Jón Jósteinn
Guðmundur, en var ávallt kallaður
Jósteinn. Foreldrar hans voru
sæmdarhjónin Guðmundur Jónsson,
bóndi í Byrgisvík, og kona hans,
Sigríður Ingimundardóttir frá
Veiðileysu, næsta bæ við Byrgisvík.
Foreldrar Jósteins eignuðust 16
böm og komust fjórtán til fullorðins
ára. Vom synir þeirra allir miklir
þrekmenn og sömuleiðis dæturnar.
Skal hér lítillega getið ætta Jósteins
bónda í Byrgisvík. Guðmundur faðir
hans bjó fyrst í Kolbeinsvík, en
lengst af í Byrgisvík og varð 88
ára gamall. Hann var afburða veð-
urglöggur og stjómsamur á búi
sínu, efnin vom jafnan lítil en vel
kunnu þau hjón með að fara. For-
eldrar hans vom Jón Guðmundsson
frá Kjörvogi og Ingibjörg Guð-
mundsdóttir, siðar húsfreyja I
Byrgisvík. Fyrir fátæktar sakir
giftust foreldrar hans ekki og fór
Jón þá-til ekkju sem var við bú.í
Bjamamesi í Gmnnavíkurhreppi.
Eignuðust þau saman nokkur böm,
þar á meðal Jóhönnu, móður hinnar
ástsælu ljósmóður í Reykjavík,
Huldu Jensdóttur frá Hnífsdal. Jón
var talinn afburða stjómari á sjó
svo sem getur í Homstrendingabók.
Foreldrar Jóns vom Guðmundur
Jónsson bóndi á Kjörvogi og kona
hans, Þorbjörg Gísladóttir frá
Drangavík. Talinn var Guðmundur
„siðprýðismaður og sæmilega skýr
og kunnandi". Foreldrar hans vom
Jón Pálsson í Stóm-Ávík, Byrgisvík
og síðast bóndi í Guðlaugsvík, og
kona hans, Guðrún Bjamadóttir
frá Kambi. Meðal bama hans var
Páll í Kaldbak. Faðir hans var Páll
Bjömsson í Reykjafirði og er þaðan
komin Pálsættin í Strandasýslu.
Ekki er ljóst hvaðan þessi Páll er,
en freistandi er að ætla hann af-
komanda Bjöms jámsmiðs á Þóm-
stöðum í Önundarfirði, en Bjöm sá
var hálfbróðir Brynjólfs biskups
Sveinssonar. Einar Jónsson sonar-
sonur Bjöms jámsmiðs var bóndi I
Reykjafirði. Ekki er kunnugt um
konu Páls Bjömssonar.
Móðir Jósteins og kona Guð-
mundar bónda í Byrgisvík var Sig-
ríður Ingimundardóttir frá Veyði-
leysu. Hún var glæsileg kona, stór
og fríð og fyrirmannleg hvar sem
á hana var litið. Hún var og mikil
þrekkona og mikil húsmóðir. For-
eldrar hennar vom Sigríður Jó-
hannsdóttir Söebeck beykis í Veiði-
leysu, en hann var danskur og
fæddur á Sjálandi, og manns henn-
ar, Ingimundar Sæmundssonar
bónda í Veyðileysu er dmkknaði á
Húnaflóa 9. sepember 1882 með
Þorsteini Þorleifssyni frá Kjörvogi.
Sæmundur faðir Ingimundar var
bóndi á Gautshamri á Selströnd,
en þó áður í Amkötludal, fæddur
1801, „frægur söngmaður, glaðvær
og vinsæll", hagorður, en móðir
Ingimundar, sem var framhjátöku-
bam, var Ingibjörg Sigmundsdóttir
frá Húsavík í Steingrímsfirði. For-
eldrar Sæmundar vom síra Bjöm
Hjálmarsson í Tröllatungu og kona
hans, Valgerður Bjömsdóttir. Karl-
legg síra Bjöms má rekja til Magn-
úsar prúða sýslumanns í Ögri, en
Magnús var mjög vel ættaður. Má
þar til nefna hans föðurætt, Sval-
barðsætt úr Eyjafirði, og ætt móður
hans, Ragnheiðar á rauðum sokkum
af ætt Lofts ríka riddara og hirð-
stjóra, Guttormssonar.
Jósteinn fæddist og ólst upp hjá
foreldmm í Byrgisvík og snemma
stoð og stytta foreldra sinna meðan
leiðir þeirra lágu saman, en þeir
bjuggu þar báðir fyrstu búskaparár
Jósteins, en Guðmundur var þá
tekinn fast að eldast og jörðin erfíð
til ábúðar margra hluta vegna,
brimasamt við ströndina og þó
bærinn stæði langt frá sjó og uppi
á klettum mátti vel fínna hvemig
bergsyllan nötraði við átök brimsins
svo rúmin I litlu baðstofunni titmðu
nöturlega í myrkri skammdegisins.
Samt vom vestanrokin enn meir
ógnvekjandi. Þá mátti búast við
hveiju sem var. Eitt sinn hvarf
hálft þakið af baðstofunni, en fólkið
lá nakið í rúmunum. Eitt sinn fuku
átta heysátur af votabandi sem
bundnar vom saman á túinu. Þær
beinlínis hurfu upp í loftið og tætt-
ust í sundur. Allt varð að njörfa
niður með tijám og grjóti. Það var
á fyrstu búskaparámm þeirra hjóna
að hey á túninu, í vetrarumbúðum
hulið þreföldu frostnu torfí og vom
rekatré, jafn lögn heyinu, hangandi
sem sig beggja megin. Eina roknótt
um haustið hvarf hluti aftanaf
heyinu eins og skorið hefði verið
með hníf niður að jörð. Stundum
hvarf mest_ öll taðan á sjó út. í
kvæðinu „Útkjálkaeinyrkjar" eftir
Jömnd skáld á Hellu, en það kvæði
er einmitt um foreldra Jósteins og
Byrgisvíkina stendur:
í nausti lágu er lítið far
og lögð á tré til festingar
og fest með fanga bandi.
En hvemig er það, skal sú skel
mót sköflum hafsins duga vel?
Slíkteróhugsandi.
Ég átti því láni að fagna um tví-
tugsaldur að kynnast Jósteini og
við áttum þá margar stundir saman
og remm er gott var veður, og tóm
gafst til á fiskimið en þau vom
skammt undan landi. Vom það
einhveijar ánægjulegustu stundir
sem ég hef lifað. Vinur minn lék á
als oddi og varð oft litið inn að
Veiðileysu, þar sem stúlkan hans
var eflaust að rifja flekk eða eitt-
hvað annað. Tilhugalífíð var að
grassera hjá honum. Lendingin var
stórgrýtt og ótai boðar skammt
fyrir utan en í ládeyðu hafsins og
sveipuð miðnætursól var hún falleg.
Jósteinn var hár vexti, mittismjór
og karlmannlegur að öllu. Háirið
smágert, hrokkið og sló gullslit á
lokkana þegar golan strauk honum
um vanga. Hann var efiaust tveggja
manna maki að afli eða vel það,
stilltur vel og góðlyndur. Hann var
hið mesta göfugmenni í allri sinni
breytni og velviljaður í garð ann-
arra.
Þeir bræður Jósteinn og Láms
vom á líkum aldri og báðir afrendir
að afli. Láms taldi Jóstein vera sér
sterkari og úthaldsbetri þó oft hefði
Láms sigur er þeir flugust á, en
við aðra var ekki að etja þar heima.
Eitt sinn kom það fyrir í Byrgisvík
að naut réðist að Jósteini og vildi
stanga hann, réðst hann þá móti
bola og tókst að grípa um hom
hans og sneri hann niður á auga-
bragði. Þá var það eitt sinn að hann
var á ólmum hesti í svarta myrkri
og náði hesturinn að hlaupa inn um
hlið á girðingu en vir hafði verið
strengdur milli hliðstólpa, lenti Jó-
stein með bijóstið í vímum, sem
slitnaði þegar og söng hátt í um
leið, en ekki haggaðist reiðmaður-
inn. Það kom sér stundum vel að
fyrir hann að vera hraustur og ekki
síst handsterkur. Eitt sinn vom
þeir bræður, hann og Sæmundur,
að koma frá Ingólfsfirði, þetta var
á síldarámnum, á smá trillu sem
Sæmundur átti, með salt í pokum
og af því pokar vom fáir og menn
í hraustara jagi var nokkuð mikið
í pokunum. Á leiðinni hvessti nokk-
uð og lá við að bátinn kæfði undir
þeim. Hafði Jósteinn þá snör hand-
tök og varpaði blautum sekkjunum
fyrir borð svo sem þurfa þótti, Iétt-
ist þá báturinn og tókst að ausa
hann. Hafði þá munað litlu að illa
færi. Á stríðsámnum vom tundur-
dufl að reka upp í lendinguna í
Byrgisvík og átti Jósteinn oft hætt-
um að mæta þeirra vegna á rekan-
um, en ekki hlaust þó slys af.
Því verður aldrei með orðum lýst
nú hvað erfiðleikamir á þessum
slóðum vom miklir og margvíslegir.
Þarf engan að undra þó stijálbyggt
sé nú orðið á Ströndum norður. Þó
smáverslanir væm þá á Gjögri og
í Kúvíkum var reynt að fara til
Hólmavíkur og komast í meira
vömval. Ég minnist þess haust eitt
meðan Jósteinn bjó í Byrgisvík, að
hann kom gangandi til Ingimundar
bróður síns, er þá bjó í Hveravík,
og gisti þar, en daginn eftir fór ég
með honum á trillu til Hólmavíkur.
Um kvöldið hafði hann lokið erindi
sínu þar og héldum við þá aftur til
Hveravíkur, en svo óheppilega vildi
til þegar lent var að Jósteinn rann
til á borðstokknum og lenti í sjónum
upp að mitti. Ekki fékkst hann til
að hafa fataskipti eða gista þó níu
stunda gangur væri heim til hans.
Vinur okkar, Bjami Guðbjömsson
á Hólmavík, hafði slegist í för með
okkur til Hveravíkur, því við höfð-
um ákveðið að fylgja Jósteini norður
að Kaldrananesi og stytta honum
örlítið leið með þvi að flytja hann
yfír að Reykjarvík. Komið var
myrkur er við lögðum af stað, heið-
skírt var með stjömum og tungl-
skini og nokkru frosti, vötn vom
lögð en jörð auð þó komið væri langt
fram á haust. Héldum við svo til
baka en hann átti þá eftir að ganga
um sjö klukkustundir, blautur að
mitti og með allþunga byrði á baki.
Árið 1939 fluttu hjónin til Hvera-
víkur og keyptu þar húseignir af
Ingimundi bróður hans er þá flutti
til Hólmavíkur. Stundaði Jósteinn
þá allmikið sjó en hafði þó nokkrar
skepnur. 1944 fluttu þau svo aftur
til Byrgisvíkur, þegar Sigríður syst-
ir Jósteins og Auðunn Ámason
bróðir minn fluttu þaðan og vestur
að Djúpi. Ári síðar kaupir Jósteinn
jörðina Kleifa í Kaldbaksvík af
Guðbjörgu systur sinni og manni
hennar, Magnúsi Magnússyni. Þar
urðu þau hjón fyrir þeirri miklu
sorg að missa Kristján son sinn,
16 ára, efnispilt, er hrapaði úr fyalli
þar í Kalbaksvíkinni. Á Kleifum
bjuggu þau hjón í 18 ár uns þau
fluttu suður á land og til Sandgerð-
is. Vom þá öll böm þeirra fædd,
fimmtán að tölu. Þar stundaði Jó-
steinn daglaunavinnu, fyrst hjá
Garði, útgerðarfélagi þar, en síðar
vann hann hjá Aðalverktökum á
Keflavíkurflugvelli. Slðustu árin var
Jósteinn þrotinn að heilsu og undir
það síðasta nær blindur.
Þegar Jósteinn lést hafði hann^
eignast 15 böm, 45 bamaböm og~'
15 bamabamaböm eða alls 75
afkomendur, sjálfur var hann þá
75 ára að aldri. Það munu afkom-
endur hans sanna að hann hafí
verið ástríkur faðir, eiginmaður, afí
og langafí, og það sama mun eftir-
lifandi kona hans einnig vitna.
Jósteinn var vel kvæntur Margrét
kona hans, sem lifir mann sinn, var
fædd í Bolungavík við Djúp. For-
eldrar hennar vom Kristján Sig-
urðsson sjómaður þar, dmkknaði
ungur, ættaður í móðurætt úr
Ögurþingum og Una Guðbrands-
dóttir hreppstjóra í Veiðileysu,
Guðbrandssonar af Pálsætt. Sum-
arlína Margrét gegndi eins og gefuEl _
að skilja miklu móðurhlutverki, þar
sem hún átti 15 böm og ekki munu
bamabömin 45 hafa farið varhluta
af umhyggju hennar. Það er út af
fyrir sig afrek að ala fímmtán böm
en ekki síður að annast þau og
halda lífí í þeim, en aðeins eitt
þeirra dó á bamsaldri. Og þegar
þess er gætt að þama norður á
Ströndum er ekkert sjúkrahús og
varla nokkur not af lækni svo telj-
andi sé kemur það venjulega í hlut
móðurinnar að annast sjúk böm sín.
Að öllum öðmm mæðmm ólöstuð-
um held ég að Margrét sé afreks-
kona og fyrirmynd annarra. Ég bið
guð að blessa hana og allt hennar
kyn.
Þessi em böm þeirra hjóna:
Svanlaug Una, átti 3 böm. Hún er
látin fyrir nokkmm ámm. Páll
Kristberg, á 3 böm, búsettur í
Sandgerði. Lára, ekkja í Reykjavík,
á 4 böm. Sigríður Guðmundína,
búsett á Hólmavík, á 7 böm. Krist-
ján, dó 16 ára á Kleifum. Fanney,
búsett í Sandgerði, á 3 böm. Rósa,
búsett á Vopnafírði, á 3 böm.
Guðmundur, dáinn 1943 í Hveravík
á fyrsta ári. Sigrún Guðmunda, á
5 böm, búsett á Akureyri. Elsa,'1
búsett í Reykjavík, á 3 böm. Sóley,
húsfrú á Haukagili í Vatnsdal, á 4
böm. Guðrún, búsett á Akureyri, á
3 böm. Kristín, búsett á Akureyri,
á 2 böm. Lilja, búsett í Sandgerði,
á 3 böm. Guðmundur Reynir, býr
í Sandgerði, á 2 böm.
Allt er þetta friður og föngulegur
hópur og sómi foreldranna. Að síð-
ustu votta ég Margréti og afkom-
endum hennar mína dýpstu samúð
eftir missi þessa góða drengs og
sæmdarmanns.
Guðmundur Guðni Guðmundsson
Nina Breiðfjörð í hinni nýju snyrtistofu sinni.
Ný snyrtistofa í Breiðholtinu
NÍNA Breiðfjörð snyrtifræðing-
ur opnaði fyrir skömmu snyrti-
vöruverslun og snyrtistofu í
Hraunbergi 4 í Breiðholti III.
Á snyrtistofu Nínu er veitt öll
þjónusta sem snyrtistofur veita, s.s.
andlitsböð, húðhreinsun, hand- og
fótsnyrting, vaxmeðferð og andlits-
förðun. Notaðar eru svissnesku
snyrtivömmar Mila d’Opiz.
I snyrtivöruversluninni er úrval
snyrtivara og þar er veitt sérfræði-*
leg ráðgjöf við val á snyrtivörum.
Lokað verður í dag frá kl. 12.00 vegna útfarar
JÓHANNESAR HANNESSONAR.
Sandsala Jóhannesar
Hannessonar,
Smiðshöfða 19.