Morgunblaðið - 27.02.1986, Blaðsíða 26

3§
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. FEBRÚAR1986
r-;et HA'.Wiicn ,rs ruda-.í'-!'í*?<!Mi'í iti/uMéiw’
Hvað segja þeir um samningana:
Víglundur Þorsteinsson iðnrekandi:
Samiríngamir
reyna mikið
á atvinnulífið
„HÖFUÐATRIÐIÐ frá mínum bæjardyrum er að þessi tilraun takist.
Það er gífurlega mikilvægt og þar reynir ekki síst á atvinnulifið í
landinu, því þessir samningar eru atvinnulífinu þungir. Það er samið
á föstu gengi, sem þýðir að vandi atvinnulífsins verður ekki leystur
strax eftir undirritun með gengissigi. Samkeppnisiðnaðurinn í
landinu kemur til með að hafa óbreyttar tekjur og verður þvi að
mæta þessum kostnaðarauka með hagræðingu í rekstri og aukinni
framleiðslu,“ sagði Viglundur Þorsteinsson, iðnrekandi og einn af
lykilmönnum í samninganefnd VSÍ, um samningana og áhrif þeirra
á atvinnulífið.
„Verðbólgan hefur afskræmt allt
okkar efnahagskerfí í langan tíma.
Rekstur fyrirtækja hefur meira og
minna gengið út á glímu við verð-
bólguna. Nú skapast svigrúm til
þess að menn geti beint kröftum
sínum inn á önnur og mikilvægari
svið eða að innri vandamálum fyrir-
tækjanna sjálfra. Við höfum lengi
barist fyrir því að rekstrarskilyrði
íslenskra fyrirtækja verði sambæri-
leg við það sem gerist og gengur
í hinum vestræna heimi og nú þegar
líkur benda til það markmið náist
ríður á að fyrirtækin standi sig,“
sagði Víglundur.
Hann sagði að vissulega réðu
ytri þættir miklu um það hvort
samningamir færu úr böndunum
eð ekki: „Sumt gefur tilefni til
bjartsýni, eins og olíuverðslækkun
og hækkun á verði sjávarafurða á
erlendum mörkuðum, en á móti
kemur auðvitað lækkun dollarans.
Ytri skilyrði þurfa að vera hagstæð,
en þessir samningar eru þó ekki
byggðir á óraunhæfri bjartsýni í
þeim efnum. Þetta eru mikilvæg-
ustu samningar sem gerðir hafa
verið í langan tíma. Þeir hafa verið
flóknir og tekið nokkum tíma, en
baír aðilar eru sammála um að þetta
séu samningar um alvöru launa-
hækkanir," sagði Víglundur Þor-
steinsson.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Björn Þórhallsson formaður Landssambands verslunarmanna og Magnús Gunnarsson framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambands íslands ræðast við eftir að samningar voru í höfn.
„Eru að mörgn leyti
tímamótasamningar“
segir Björn Þórhallsson formaður
Landssambands verslunarmanna
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Víglundur Þorsteinsson, formaður Félags íslenskra iðnrekenda, og
Jón Kjartansson, formaður Verkalýðs- og sjómannafélags Vest-
mannaeyja, óska hvor öðrum til hamingju með nýju samningana.
„ÉG ÁLÍT að þetta séu góðir
samningar ef rikisstjórnin stend-
ur við þann hlut sem henni er
ætlaður. Og það sem meira er,
þetta eru að mörgu leyti tima-
mótasamningar. Ég minnist þess
ekki að eftir kjarasamninga hafi
verðbólga farið lækkandi og
verðbólgan hefur ekki farið nið-
ur fyrir 10 stig frá árinu 1971,“
sagði Björn Þórhallsson, formað-
ur Landssambands verslunar-
manna, í samtali við Morgun-
blaðið um kvöldmatarleytið í
gær, eftir að samningar höfðu
verið undirritaðir með fyrirvara
um að ríkisstjórain samþykkti
þær ráðstafanir sem ráð er fyrir
gert i samningnum.
„Ég held að þessir samningar
geti verið raunhæfir, þótt í þeim
séu vissulega ýmsir áhættuþættir,"
sagði Bjöm er hann var spurður
um hversu raunhæft það væri að
samningamir héldu. „Mig gmnar
hins vegar að mikill meirihluti fólks
vilji reyna þessa leið. Þess vegna
er mikilvægt að allir leggi sig fram
af alefli fram um að samningamir
standist. Ef að illa fer getur orðið
langt þangað til eitthvað svipað
verður reynt aftur.“
Bjöm sagði að samningamir
hefðu verið erfiðir og vandasamir.
Þegar talað væri um jafn lágar tölur
og nú hefði verið gert væri svigrúm-
ið minna og þrengra um allar hreyf-
ingar. Auðvitað kæmu þessir samn-
ingar fólki misjafnlega vel. Hann
hefði sjálfur kosið að méira hefði
verið gert til þess að jafna muninn
á þeim hópum sem njóta yfírborg-
ana og hinna sem fá greidd laun
einungis í samræmi við kauptaxta.
Þorsteinn Ólafsson, formaður Vinnu-
málasambands samvinnufélaganna:
Bandaríkj adal-
ur má ekki falla
„ÞESSIR samningar grandvall-
ast á verðbógustjóraun og snúast
um það að tryggja og auka
kaupmátt með hjöðnun verð-
bólgunnar. Ríkisvaldið verður
auðvitað að vera með og hann
er merkilegur sá vilji, sem maður
hefur fundið til þess að láta þessa
tilraun takast. Ef hún tekst ekki
og allt fer í sama farið aftur, er
hætt við að erfitt verði að endur-
Hefði verið heljarstökk inn í nátt-
myrkrið að fara gömlu leiðina
— segir Guðmundur J. Guðmundsson for-
maður Verkamannasambands íslands
„ÞETTA ERU áhættusamir samningar að því leyti að það ríkir
nokkur óvissa um ýmis mikilvæg ytri skilyrði, eins og til dæmis
gengisþróun erlendis. Lækkun dollarans veldur sérstaklega
Á móti kemur að það þarf mikið að breytast í heimin-
um til að olían hækki aftur og aflakvótinn er stærri nú en verið
hefur. En þótt þessi leið sé ekki með öllu áhættulaus hefði það
verið heljarstökk inn í náttmyrkrið að fara gömlu verðbólguleið-
ma. Þvi ekkert fer verr með þá lægst launuðu en verðbólgan,“
sagði Guðmundur J. Guðmundsson, formaður Verlcamannaaam-
bands íslands, almennt um samningana.
Guðmundur sagði að þótt halda
mætti því fram að hinar beinu
kauphækkanir sem um hefði
samist væru ekki mjög miklar,
þá væru samningamir byggðir
upp með það fyrir augum að
kjarabótin héldist. „Og svo er hin
óbeina kjarabót stórt atriði í þessu
dæmi. Til dæmis fyrirsjáanleg
lækkun lánskjaravísitölu. Margt
fólk, sérstaklega ungir húsbyggj-
endur, hefur ekki litið glaðan dag
í langan tíma vegna lánskjaravísi-
tölunnar, sem sífellt hefur aukið
skuldimar án þess að kaupið hafi
fylgt í kjölfarið. Nú stefnir í betra
horf í þessu efni,“ sagði Guð-
mundur.
Að sögn Guðmundar var gær-
dagurinn sögulegur, ekki síst fyrir
fiskvinnslufólk, en samningamir
gera ráð fyrir umtalsverðum
breytingum á atvinnuöryggi fast-
ráðins fiskvinnslufólks, auk þess
sem lagður er gmndvöllur að
námskeiðahaldi og starfsheitið
sérhæfður fiskvinnslumaður er
skilgreint.
Samkvæmt samningnum á nú
verkafólk í fiskvinnslu kost á
fastráðningu eftir 3ja mánaða
starf og einu ári eftir fastráðningu
öðlast það rétt til að sækja nám-
skeið og 2ja vikna starfsþjálfun.
Að loknum námskeiðum og starfs-
þjálfun telst starfsmaður sér-
hæfður fískvinnslumaður og
hækkar við það um tvo launa-
flokka. í öðm lagi tókst sam-
komulag um að uppsagnarfrestur
fastráðningarsamnings skuli vera
4 vikur af beggja hálfu.
„Atvinnuöryggi fískverkunar-
fólks hefur verið minnst allra
stétta. Mánaðar uppsagnarfrestur
gjörbreytir aðstöðu þessa fólks.
Og að taka upp námskeiðahald
og starfsþjálfun markar tímamót.
Þetta er ekkert smáræði. Við
emm að tala um 8 þúsund manns,
sem fá fræðslu í grunnatvinnu-
grein þjóðarinnar, viðurkennd
réttindi og launahækkun. Þessar
ráðstafanir munu koma allri þjóð-
inni til góða,“ sagði Guðmundur
J. Guðmundsson.
vehja trú fólks á þessa leið,“
sagði Þorsteinn Ólafsson, for-
maður Vinnumálasambands
samvinnufélaganna, um samn-
ingana.
Þorsteinn sagði að þessir samn-
ingar væm mjög háðir ytri skilyrð-
um. Sá bati og þær efnahagslegu
forsendur, sem hefðu gert þessa
samninga mögulega, væm þandar
til hins ýtrasta. Til dæmis væri
hætta á að markmið samningsins
næðust ekki ef Bandaríkjadalur
héldi áfram að falla. Þá byggðu
samningamir á að fyrirtæki beittu
ströngu aðhaldi, sá hugsunarháttur
yrði að hverfa, að hægt væri að
velta kostnaðarauka út í verðlagið.
Allt sem héti launaskrið, sem
byggði á óraunhæfri bjartsýni
vegna þessara samninga, gæti
stofnað markmiðum þeirra í hættu.
Ef samningamir yrðu til þess að
fólk öðlaðist verðskyn aftur gætu
þetta orðið einhveijir merkilegustu
kjarasamningar sem hér hefðu verið
gerðir.
„Það er mjög athyglisvert að
þessir samningar byggja á raun-
hæfu mati á þjóðhagsstærðum, en
ekki á óskhyggju, eins og svo oft
hefur viljað brenna við og óskandi
að hægt verði að byggja á þessum
grundvelli í framtíðinni. Þá er auk
þeirra aðgerða, sem ráðgerðar em
í húsnæðismálum, mjög mikilvægt
samkomulagið um sameiginlega
launanefnd. Þetta er mjög sérstök
tilraun og gæti orðið vettvangur til
þess að auka tiltrú á milli fyrirtækja
og launþega og þannig lagt gmnd-
völlinn að vinnubrögðum í framtíð-
inni,“ sagði Þorsteinn ennfremur.