Morgunblaðið - 07.05.1986, Blaðsíða 1

72 SIÐUR B
STOFNAÐ 1913
99. tbl. 72. árg.
MIÐVIKUDAGUR 7. MAI1986
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Kjarnorkuverið í Chernobyl:
Brottflutninffur fólks hófst
fyrst 36 tímum eftir slysið
Moskvu, Briissel, Bonn, Vínarborg. AP.
SOVÉSKIR verkamenn í Chernobyl-kjarnorkuverinu vanmátu
hversu alvarlegt slysið var þar, að sögn háttsettra sovéskra
embættismanna í kjarnorkumálum á fundi með fréttamönnum
í Moskvu í gær. Jafnframt kom fram að brottflutningur fólks
af svæðinu umhverfis verið hófst ekki fyrr en 36 klukkustund-
um eftir að slysið varð. Lagt hefur verið til í framkvæmda-
ráði Evrópubandalagsins að banna innflutning á matvöru
frá sex ríkjum Austur-Evrópu og er búist við ákvörðun þar
að lútandi síðar í vikunni.
Boris V. Shcherbina, aðstoðar-
forsætisráðherra og yfírmaður
nefndar, sem hefur rannsókn slyss-
ins með höndum, sagði, að það
hefði átt sér stað skömmu fýrir
miðnætti að íslenskum tíma föstu-
daginn 25. apríl. Stjómskipuð
nefnd hefði þegar verið sett á
laggimar og hefðu meðlimir henn-
ar verið komnir til kjamorkuvers-
ins fáum klukkustundum eftir slys-
ið og komist að raun um að þeir
sem þar vom gerðu sér ekki fulla
grein fyrir því sem var að gerast.
Shcherbina sagði að rekja mætti
orsakir slyssins „til margra sam-
farandi mjög ólíklegra bilana, sem
þar af leiðandi hefðu verið ófyrir-
séðar.“ Hefði átt sér stað spreng-
ing í kjarnaofninum og hefðu
geislavirk efni komist út í and-
rúmsloftið. Hafíst hefði verið
handa um brottflutning fólks á
hádegi sunnudaginn 27. aprfl, er
ljóst var að geislavirknin nálgaðíst
hættumörk. Andranik Y. Petrosy-
ants, yfírmaður kjamorkunefndar
Sovétríkjanna, sagði að eldurinn í
kjamorkuverinu hefði verið slökkt-
ur á einni og hálfri klukkustund
eftir að hann kviknaði. Hann tiltók
hins vegar ekki nánar hvaða eld
hann ætti við, en að því er látið
liggja í Prövdu, málgagni Komm-
únistaflokksins, í fyrradag, að
eldur kunni ennþá að vera í kjama-
kljúfnum og við einhveija erfíð-
leika sé að glíma með annan
kjamakljúf í verinu.
Leiðtogi bænda 5 Austurríki
hefur gert kröfu til þess að bænd-
um verði bættur sá skaði, sem
þeir hafa orðið fyrir á framleiðslu
sinni vegna geislavirks úrfellis.
Mjólk hollenskra bænda, sem
hlýddu ekki fyrirmælum um að
beita ekki kúm sínum, hefur verið
gerð upptæk. Reiðir ítalskir bænd-
ur mótmæltu banni við sölu græn-
metis, með því að dreifa því yfír
þjóðveg á Suður-Ítalíu og stöðvað-
ist umferð þar í þijár klukkustund-
ir vegna þessa.
Samþykkt hefur verið í Banda-
ríkjunum að hraða rannsókn á
öryggi í þeim fímm kjamorkuver-
um þar í landi, sem eru án sérstakr-
ar öryggishlífar úr stáli og stein-
steypu umhverfís kjamakljúfanna.
Vestur-þýskir embættismenn
héldu því fram eftir fund með nán-
um samstarfsmanni Mikhail S.
Gorbachevs, leiðtoga Sovétríkj-
anna, að Sovétmenn þegðu ennþá
yfír mikilvægum upplýsingum
varðandi slysið. Geislavirkni í lofti
Vestur-Þýskalandi er nær því orðin
eðlileg á ný, en hefur aukist í
jarðvegi. Þá hafa Sovétmenn farið
þess á leit við Vestur-Þjóðveija,
að þeir láti þeim í té fjarstýrða
vagna, sem geti nálgast kjama-
kljúfinn til þess að hreinsa í kring-
um hann.
AP/Simamynd
Andranik Petrosyants, yfirmað-
ur kjamorkunefndar Sovétrílg-
anna, á fundi með fréttamönnum
ígær.
Þyngsti
hlutur í
alheimi
NewYork. AP.
Stjörnufræðingar telja sig
hafa í höndunum gögn um
hlut, sem gæti verið sá
þyngsti í heimi, þúsund til tíu
þúsund sinnum þyngri en
Vetrarbrautin.
Hluturinn, sem frá jörðu séð
sýnist vera í Ljónsmerkinu, er
hídega miðja vegu milli jarðar
og tveggja kvasa eða dulstima,
sem eru í fimm milljarða ljósára
fjarlægð frá jörðu. Dulstimi
nefnast fyrirbæri, sem líkjast
stjömum, en virðast miklu §ar-
lægari og senda frá sér gífur-
lega geislun.
Vísindamenn hafa komist að
raun um tilvist þessa hlutar
vegna þyngdarafls hans, sem
sveigir ljósgeisla sem stafa frá
dulstimunum. Raunar telja vfs-
indamenn að dulstimið sé aðeins
eitt og hluturinn kljúfi geislana
frá því.
AP/Símaroynd
Fundi leiðtoga iðnrikjanna lauk með sameiginlegum kvöldverði i boði Hirohitos Japanskeisara. Myndin
er tekin skömmu áður en kvöldverðurinn hófst. Taliii frá vinstri: Anna Maria Craxi, eiginkona Bettino
Craxi, forsætisráðherra Ítalíu, Margaret Thatcher, forsætisráðherra Bretlands, Ronald Reagan, forseti
Bandaríkjanna, og Nancy Reagan, eiginkona hans, Hirohito, Prancois Mitterand, forseti Frakklands,
Helmut Kohl kanslari V-Þýskalands og eiginkona hans.
Fyrrum forseti Alþjóðabankans gagnrýnir niðurstöður
leiðtogafundarins í Tókýó;
Fyrirheit en ekki
raunhæfar aðgerðir
Tókýó. AP.
MARGARET Thatcher, forsætisráðherra Bretlands, og Jacq-
ues Delors, framkvæmdastjóri Evrópubandalagsins, lýstu
bæði yfir þeirri skoðun sinni í gær, að leiðtogafundur iðn-
ríkjanna í Japan hefði verið einn sá árangursríkasti, sem þau
hefðu setið. Það er enda ástæða fyrir Thatcher að gleðjast,
þar sem fréttaskýrendur telja að hún og Ronald Reagan,
forseti Bandaríkjanna, hafi náð fram flestu þvi sem þau vildu
á fundinum. Nakasone, forsætisráðherra Japans, átti hins
vegar mjög undir högg að sækja og tókst ekki að sannfæra
leiðtoga hinna ríkjanna um nauðsyn þess að stöðva mikla
hækkun japanska yensins á undanförnum mánuðum.
Leiðtogamir gáfu út yfirlýsingu,
þar sem heitið er að grípa til ráð-
stafana til þess að draga úr gengis-
sveiflum og jafnframt á að taka
upp viðræður um endurskoðun
heimsverzlunarinnar og alþjóða
peningakerfisins. A.W. Clausen,
fráfarandi forseti Alþjóðabankans,
gagnrýndi iðnríkin hins vegar og
sagði, að þau hefðu ekki staðið við
gefín loforð um aukið frelsi í heims-
verzluninni.
Clausen tilgreindi hömlur Banda-
ríkjamanna og annarra iðnaðar-
þjóða við innflutningi á landbúnað-
arvörum og vefnaðarvörum. „Heit-
strengingar um að hætta verndar-
stefnu og styðja fijálsari verzlun
hafa komið fram aftur og aftur af
hálfu iðnríkjanna," sagði Clausen.
„Ég er ekki í nokkrum vafa um,
að það, sem gert hefur verið nú á
fundinum í Tókýó, er rétt,“ sagði
hann ennfremur. „En þrátt fyrir
fyrirheitin þar, þá stafar sú hætta
af áframhaldandi hnignun GATT-
samkomulagsins, að síðustu leifar
alls skipulags í heimsverzluninni
fari forgörðum."
Það kom víðar fram í gær, að
yfirlýsing fundarins í Tókýó væri
mjög jákvæð, en hefði hins vegar
ekki að geyma ákvarðanir um nein-
ar raunhæfar aðgerðir, sem gætu
orðið til þess að draga úr vandamál-
um heimsverzlunarinnar. Það vakti
þó talsverða athygli, að leiðtogamir
viðurkenndu nú í fyrsta sinn form-
lega, að útflutningsuppbætur á
landbúnaðarvörur væru famar að
spilla fyrir heimsverzluninni. Hétu
þeir því að breyta stefnu sinni af
þessum sökum, en skuldbundu sig
samt ekki til þess að gripa til neihna
ákveðinna umbóta.
Sjá ennfremur frétt á bls. 22.
Brasilía:
Beinbruna-
sóttarfar-
aldur veld-
ur áhyggjum
- 350 þúsund manns
hafa sýkst til þessa
Rio de Janeiro, Brasilíu. AP.
HÁLFT fjórða hundrað þúsund
manns í Brasilíu hefur orðið
fyrir barðinu á sjúkdómnum
beinbrunasótt (dengue), sem
þarlend heilbrigðisyfirvöld
héldu fram að hefði verið út-
rýmt í borgum fyrir 30 árum.
Ottast nú yfirvöld að sjúk-
dómurinn ktmni að leiða til
gulusóttarfaraldurs, sem er
miklu alvarlegri sjúkdómur og
dregur menn oft á tíðum til
dauða, en sama tegund mosk-
ítóflugna ber smit beggja sjúk-
dómanna.
Heilbrigðisfulltrúar segja að
sjúkdómurinn sé ekki í rénun, raun-
in sé sú að sums staðar í landinu
sé hann ennþá í vexti. Ifyrst varð
beinbrunasóttarinnar vart í febrú-
armánuði í borginni Nova Iguacu,
þar sem búa 1,7 milljónir manna
og er í um 35 kflómetra fjarlægð
frá Rio de Janeiro. Nú hefur sjúk-
dómurinn náð þangað og einnig
hefur nokkurra tilfella orðið vart í
Sao Paulo, stærstu borg landsins,
sem er í 430 kflómetra fjarlægð.
Ekkert þekkt bóluefni er til gegn
beinbrunasótt. Segja heilbrigðis-
fulltrúar, að eina vonin til þess
að stöðva útbreiðslu sjúkdómsins
sé að eyða lirfu moskítóflugunnar,
Aedes Aegypti, sem ber sjúkdóm-
inn. Er nú unnið að því. Flugan
barst til Brasilíu frá Afríku á tímum
þrælaverslunarinnar á 17. öld.
Snemma á þessari öld var unnið
mikið starf við að útrýma gulusótt
og beinbrunasótt á þéttbýlissvæð-
um og var talið að hefði tekist að
komast fyrir þær á sjötta áratug
þessarar aldar.