Morgunblaðið - 07.05.1986, Blaðsíða 29

sum með þróun millibankamarkaðs
fíæti smám saman komið í stað
hluta þeirrar innlánsbinding-ar, sem
nú er fyrir hendi.
Kem ég þá að þriðja sviðinu, þar
sem ör þróun hefur orðið síðustu
tvö árin, en það er verðbréfamark-
aðurinn. Með starfsemi nokkurra
verðbréfafyrirtækja og banka hafa
viðskipti á almennum verðbréfa-
markaði vaxið ört að undanförnu.
Aukin þörf ríkissjóðs fyrir innlent
lánsfé hefúr haft í för með sér aukið
framboð á spariskírteinum ríkis-
sjóðs, en jafnframt hafa stærri
fyrirtæki notað hinn nýja verðbréfa-
markað í vaxandi mæli til fjáröflun-
ar. Þrátt fyrir þessa þróun er verð-
bréfamarkaðurinn hér á landi ennþá
ófullkominn og mikilvægt að stuðla
að heilbrigðum vexti hans í frámtíð-
inni. Hér þarf einkum tvennt til að
koma. Annars vegar þarf að stuðla
að betri upplýsingum á markaðnum
og meiri markaðshæfni bréfa með
þróun skipulegs verðbréfamarkaðs.
Fyrstu skrefin hafa verið tekin í
þá átt með stofnun Verðbréfaþings
Islands, sem tók til starfa á síðasta
ári. Starfsemi þess hefur síðan verið
í mótun, en þess er að vænta, að
það geti áður en langt um líður
orðið virkasti vettvangur verðbréfa-
viðskipta hér á landi.
Hins vegar er nauðsynlegt að
tryggja, að hinn nýi verðbréfamark-
aður starfí með heilbrigðum hætti
og fylgt sé reglum, sem tryggi sem
bezt hagsmuni þeirra, sem við hann
skipta. Að þessu mai'ki er stefnt
með nýsettum lögum um verðbréfa-
miðlun. Samkvæmt þeim geta þeir
einir stundað slíka starfsemi, sem
fengið hafa til þess leyfi og uppfylla
tiltekin skilyrði. Jafnframt felast. í
lögunum reglur um starfshætti
verðbréfamiðlara og eftirlit með
starfsemi þeirra af hálfu bankaeft-
irlits Seðlabankans. Er með þessu
eytt þeirri miklu óvissu, sem al-
menningur hefur átt við að búa
varðandi hæfni og starfshætti
þeirra, sem við verðbréfaviðskipti
fást. Jafnframt munu fást sambæri-
legar upplýsingar um starfsemi
verðbréfamarkaðsins eins og aðra
þætti fjármálakerfisins í landinu.
Þótt sú þróun til aukins ftjáls-
ræðis og virkari markaðsstarfsemi
á peningamarkaðnum, sem nú hef-
ur verið lýst, hafí tvímælalaust haft
jákvæð áhrif og stuðlað að auknum
peningalegum sparnaði og meira
jafnrétti á lánsfjármarkaðnum og
hagkvæmari nýtingu lánsfjár, vant-
ar enn mikið á, að hér á landi sé
fyrir hendi alhliða fjármagnsmark-
aður, þar sem kjör og dreifing láns-
fjár mótist fyrst og fremst af fram-
boði og eftirspurn. Enn er markað-
urinn klofínn í nokkra hluta, banka-
kerfið, Qárfestingarlánasjóði, líf-
eyrissjóði og almennan verðbréfa-
markað, þar sem vaxtafrelsi er
misjafnlega víðtækt. Með því að
halda niðri vöxtum á einum hluta
markaðsins, t.d. íbúðalánum, eykst
eftirspum eftir þeim lánum og
minna verður til skipta fyrir aðra.
Afleiðingin kemur því fram í hærri
vöxtum annars staðar á markaðn-
um. Öruggasta leiðin til þess að
lækka þá raunvexti, sem nú eru
hæstir á markaðnum, er að draga
sem mest úr mismunun í vaxtakjör-
um og sameina alla hluta Qár-
magnsmarkaðsins í eina samræmda
markaðsheild.
Seðlabankinn á
tímamótum
Góðir áheyrendur, í upphafí máls
míns g_at ég þess, að margt benti
til að íslendingar stæðu nú efna-
hagslega á timamótum og ég hef
rakið ýmsar mikilvægar breytingar,
sem átt hafa sér stað í efnahags-
málum þjóðarinnar að undanförnu,
ekki sízt í stjórn og starfsemi pen-
ingakerfísins. Á þeim tímamótum,
sem nú eru einnig í sögu Seðlabank-
ans, er hann hefur starfað í aldar-
fjórðung, er ástæða til að rifja upp
þær breytingar, sem voru að gerast
í íslenzku efnahagslífí um það leyti
sem hann var stofnaður. Segja má,
að löggjöfín sem sett var um Seðla-
banka Islands 1961 hafi verið þátt-
ur í þeirri heildarstefnubreytingu í
efnahagsmálum, sem varð snemma
á árinu 1960, en þá höfðu íslending-
ar búið við haftastefnu og jafn-
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 1986 29
Möguleiki á ráðstefnusamtöl-
um verið fyrir hendi um árabil
vægisleysi í efnahagsmálum með
litlum hléum í hartnær þijá áratugi,
eða síðan í heimskreppunni miklu
upp úr 1930. Með hinni nýju efna-
hagsstefnu, sem tekin var upp
1960, fóru íslendingar í kjölfar
annarra Evrópuþjóða og tóku upp
ftjálsræði í innflutnings- og gjald-
eyrisviðskiptum í stað haftabúskap-
ar og raunhæfa gengisskráningu í
stað uppbóta- og fjölgengiskerfís.
Tvi) meginskilyrði voru fyrir því,
að unnt væri að tryggja fijálsræði
í utanríkisviðskiptum áfallalaust. I
fyrsta lagi að haldið væri raunhæfri
gengisskráningu með tilliti til sam-
ke|>pnisstöðu atvinnuvega og fram-
boðs og eftirspurnar á gjaldeyri,
og í iiðru lagi, að [>eningalegri eftir-
spurn væri haldið nægilega í skefj-
um til þess að tryggja þolanlegt
jafnvægi í greiðsluviðskiptum við
útlönd, í lögum þeim, sem sett voru
um Seðlabankann vorið 1961, var
honum falið mikilvægt hlutverk í
því að tryggja þetta hvort tveggja.
Þótt stefnubreytingin 1960 hafi
verið utndeild á sínum tíma, heyrir
sá ágreiningur nú sögunni til. Öll
stjórnmálaöfl eru því nú sammála,
að fijálsræði í utanríkisviðskiptum
sé ein meginforsenda góðra lífs-
kjara í landi, sem byggir afkomu
sína fyrst og fremst á utanríkisvið-
skiptum. Og þrátt fyrir erfiðleika
og verðbólguvandamál, sem Islend-
ingar hafa einatt átt við að stríða
undanfarin 25 ár, hefur ætíð tekizt
að varðveita greiðslustöðu þjóðar-
búsins út á við og tryggja þannig
ftjálsræði í utanríkisviðskiptum.
Hafa stjórnendur Seðlabankans
ætíð talið þetta eitt mikilvægasta
markmiðið í starfsemi hans.
Öðrum stórum áfanga í þá átt
að auka fijálsræði og samkeppni í
íslenzkum atvinnumálum var náð
með aðild íslands að EFTA árið
1970 oghinum mikilvægu samning-
um um tollfrjáls viðskipti við Efna-
hagsbandalagið skömmu síðar. Með
þessum samningum var tollvernd
iðnaðarins afnumin, jafnframt því
sem Islendingar fengu tollfijálsan
aðgang að stórum útflutningsmörk-
uðum. Hefur þetta hvort tveggja
lagt mikið af mörkum til að auka
framleiðni og fjölbreytni í íslenzku
atvinnulífí.
Þrátt fyrir þessi stóru skref til
opnari markaðsbúskapar, hefur
bein opinber íhlutun þó enn ráðið
miklu um veigamikla þætti þjóðar-
búskaparins. Hér er að sjálfsögðu
fyrst að nefna landbúnaðinn, þar
sem verndarstefna og miðstýring
eru enn allsráðandi. Innan sjávarút-
vegsins hefur einnig verið íkjandi
millifærslu- og fískverðsákvörðun-
arkerfi, sem staðið hefur í vegi fyrir
samkeppni og hagstæðustu nýtingu
hráefnis og framleiðslutækja.
Margt bendir nú til þess, að miklar
breytingar séu framundan í þessu
efni í sjávarútveginum, sjóðakerfi
hefur verið afnumið og vonir standa
til, að í kjölfarið komi fíjáls verð-
myndun á fiski í stað þess opinbera
verðlagskerfis, sem ríkt hefur um
langan aldur.
Síðast en ekki sízt hefur peninga-
markaðurinn hér á landi fram undir
þetta einkennzt af lánsQárskömmt-
un og opínberri íhlutun um lánskjör
og útlánadreifingu. Hefur því kerfí
fylgt ófullnægjandi hvatning til
innlendrar fjármagnsmyndunar,
jafnframt því sem opinber lánsfjár-
skömmtun hefur veitt lánsfé til
óarðbærrar ijárfestingar, á meðan
aðrar greinar, einkum í nýiðnaði,
hafa mátt búa við fjársvelti. Nú er
hins vegar einnig komið að tíma-
mótum í þessum efnum, eins og ég
hef þegar rakið í máli mínu. Þótt
margt sé enn ógert, stefnir ótvírætt
í átt til fijálsari peningamarkaðs,
sem mun bæði hvetja til meiri
sparifjármyndunar og beina fjár-
magninu um leið þangað, sem það
gefur mestan arð.
En það á við um fijálsræðið í
þessu efni sem öðrum, að það þarf
bæði svigrúm til að njóta sín og
bera ávöxt og skipulagt aðhald, til
að það leiði ekki til öfga eða misrétt-
is. Meginhlutverk Seðlabankans,
sem brátt mun starfa á grundvelli
nýrrar löggjafar og með aldarfjórð-
ungs reynslu að baki, er að stuðla
áfram að heilbrigðri þróun peninga-
kerfisins með þessi tvö sjónarmið
að leiðarljósi.
PÓST- og símamálastofnun
hefur um árabil boðið upp á
ráðstef nusamtöl, eða hópsamtöl.
Hægf er að panta nokkur síma-
númer i gegnum 02 sem síðan
eru tengd saman. Þessi þjónusta
hefur aldrei verið auglýst.
Jóhann Hjálmarsson blaðafull-
trúi Pósts og síma sagði í samtali
við Morgunblaðið að handvirku
afgreiðslurnar í Reykjavík og á
Akureyri hefðu þann möguleika í
skiptiborðum sínum að samtengja
margar línur. Fjöldi lína takmark-
aðist eingöngu af gæðum sam-
bandsins. Hann sagði að búast
mætti við nothæfu sambandi fyrir
alltað 10—12 línur.
Ef um samtöl innanbæjar er að
ræða þarf aðeins að greiða af-
greiðslugjald sem er krónur 33,65.
Ef hringt er út á land þarf að
greiða áðurnefnt' afgreiðslugjald
og auk þess krónur 9,75 á hveija
mínútu.
Aðspurður sagði Jóhann að
Póstur og sími hefði ekki auglýst
þessa þjónustu vegna þess að hér
væri einungis um tilraunastarfsemi
Sjálfboðasam-
tök um náttúru-
vernd stofnuð
Stofnfundur sjálfboðaliðasam-
taka um náttúruvernd verður
lialdinn nk. föstudag, 9. maí, í
Hagaskóla og hefst hann kl.
20.00.
Markmið samtakanna eru eink-
um að gefa fólki tækifæri til að
vinna að náttúruvemd og efla vit-
und þess um gildi hennar. í ráði
er að vinna að hinum ýmsu verkefn-
um víðs vegar um landið, á friðlýst-
um svæðum og öðmm þeim svæð-
um sem sérstæð eru að náttúrufari.
Mun ekki veita af að taka til hend-
inni á mörgum fjölförnum og við-
kvæmum stöðum, segir í fréttatil-
kynningu um fundinn. Allir eru
velkomnir á fundinn.
Lýsi hf:
Dagskammt-
ur ekki heil
f laska af
frískamíni
MORGUNBLAÐINU hefur borlzt
eftirfarandi yfirlýsing frá fyrir-
tækinu Lýsi hf.:
„Að gefnu tilefni vil Lýsi hf. taka
fram að texti auglýsingar frá Frosta,
Ægisbúum og KR-krökkum varð-
andi dagskrána sumardaginn fyrsta
var ekki borin undir okkur. í auglýs-
ingunni var tekið fram að Jón Páll
myndi opna þrautabrautina kl. 14.00
og drekka heila flösku af Frískamíni.
Þar sem þetta gæti valdið misskiln-
ingi skal tekið fram að dagskammtur
fyrir ungabörn 1—12 mánaða er 5
ml., fyrir böm 1—12 ára er 10 ml.
og fyrir fullorðna 15 ml. Þar sem
hver flaska inniheldur um 25 dag-
skammta fyrir böm þá harmar Lýsi
hf. að þessi texti hafí verið prentaður
og brýnir fyrir öllum að fara eftir
ráðlögðum dagskammti, sem kemur
fram á miða Frískamín-flöskunnar."
Leiðrétting':
Kosningastjóri
Kvennalistans
RANGT var farið með nafn
kosningastjóra Kvennalistans í
frétt hér í blaðinu í gær. Hún
heitir Kristín Árnadóttir. Beðist
er velvirðingar á þessum mistök-
um.
að ræða, en ekki fullkomna þjón-
ustu. Full ástæða væri þó til að
hvetja fólk til að prófa þetta. Þetta
væri ódýrt og kæmi til móts við
þá sem sætta sig við viðunandi
lausn, án þess að ábyrgð sé tekin
ágæðum sambandsins.
HELGINA 9.—11. maí nk. verður
haldið Helgarskákmót í Hrísey.
Að venju er öllum heimil þátttaka
en meðal þátttakenda verða
margir kunnustu skákmeistara
landsins.
Mótið hefst á föstudag um kl.
17.00 og lýkur á sunnudag um kl.
18.00. Tefldar verða 7 umferðir
eftir reynslu liðinna móta en þetta
verður hið 32. í röðinni. Fyrst eru
tefldar tvær umferðir fram til kl.
Á fimmtudaginn 8. maí halda
þau Árni Sighvatsson, baritón-
söngvari, og Þóra Fríða Sæ-
mundsdóttir, píanóleikari, ljóða-
og óperutónleika í Njarðvíkur-
kirkju í samvinnu við Tónlistar-
félag Keflavíkur og nágrennis.
Á efnisskránni verða ljóð eftir
íslenska og erlenda höfunda, svo
og aríur úr óperum. Tónleikamir
SEX opinberir nemendatónleik-
ar Nýja tónlistarskólans verða í
skólanum í þessari viku og næstu.
Þeir fyrstu verða fimmtudaginn
8. maí kl. 18, en það eru einleikstón-
ieikar eins nemanda úr píanódeild
skólans. Sama dag kl. 20.30 verða
söngtónleikar, þar sem söngnem-
endur Sigurðar Demetz koma fram.
Mánudaginn 12. maí kl. 18 verða
tónleikar nemenda úr fyrstu fjórum
Stafrænar stöðvar taka nú
smám saman við af þeim hand-r
virku. Ekki er ljóst hvaða mögu-
leika þær bjóða upp á í sambandi
við ráðstefnusamtöl en að sögn
Jóhanns verður alla vega hægt að
bjóða upp á samtal þriggja aðila.
19.00 á föstudagskvöld með litlum
umhugsunartíma. Þriðja umferð
hefst síðan kl. 20.00 sama kvöld
og breytast þá tímamörkin þannig
að hver keppandi hefur 1 V* klst.
fyrir fyrstu 30 leikina en fær síðan
30 mínútur til viðbótar til þess að
Ijúka skákinni. Tvær umferðir verða
tefldar á laugardag og tvær á
sunnudag. Keppt er um vegleg
verðlaun eða samtals á annað-
hundrað þúsund.
hefjast kl. 16 á fímmtudaginn.
Ámi Sighvatsson lauk 8. stigs
prófi frá Söngskólanum í Reykiavík
og var síðan við söngnám á Italíu
í rúm tvö ár. Þóra Fríða stundaði
nám við Tónlistarskólar.n í Reykja-
vík. Framhaldsnám stundaði hún í
Þýskalandi, m.a. var hún við nám
í ljóðaundirleik við tónlistarháskól-
ann í Stuttgart.
stigum skólans. Miðvikudag og
fimmtudag 14. og 15. maí kl. 18
báða dagana verða einleikaratón- f
leikar nemenda úr framhaldsdeild-
um skólans.
Síðustu tónleikamir, að þessu
sinni, verða föstudaginn 16. maí
kl. 18, og verða það hljómsveitar-
og „Kammermusík“-tónleikar. Allir
tónleikarnir verða í sal skólans og
eru allir velkomnir. (Fréttatíikynníng:)
Ljóða- og óperutón-
leikar í Njarðvík
32. helgarskák-
mótið í Hrísey
Sex nemendatónleikar í
Nýja Tónlistarskólanum