Morgunblaðið - 27.05.1986, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. MAÍ1986
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. MAÍ 1986
33

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 40 kr. eintakiö.
Glamurkenndur
áróður
Síðustu dagana fyrir kjördag
eigum við eftir að kynnast
glamurkenndum áróðri í ýmsum
myndum. Mestu skiptir að
greina á milli þess, sem er rétt
og rangt. Hafi menn það, sem
sannara reynist að leiðarljósi,
þegar þeir merkja á kjörseðilinn,
eru meiri líkur á, að þeir kjósi
rétt, en ef þeir taka einungis
mið af þeim, sem glamrar hæst.
Það eru þó ekki einvörðungu
frambjóðendur, sem gorta af
eigin ágæti vegna kosninganna.
Staðfesting á því fékkst í for-
ystugrein Dagblaðsins-Vísis
(DV) á laugardaginn. Þar sest
ritstjórinn á hæstu þúfu, sem
hann getur fundið og biður menn
um að horfa á sig og blaðið með
þeim formerkjum, að DV sé eina
blaðið, sem gefi frambjóðendum
allra flokka og alls staðar af
landinu tækifæri til að láta ljós
sitt skína. Af þessu tilefni segir
ritstjórinn meðal annars: „Þess-
ar hlutlausu upplýsingar um
kosningamál hinna fjölmorgu
sveitarfélaga eru einsdæmi í
sinni röð, enda hefur framtakinu
verið hrósað af fjölmiðlum, sem
annars eru ekki sérstaklega
vinsamlegir í garð DV. í þessu
blaði einu hafa menn kynnst
öllum sjónarmiðum."
Þessi orð ritstjóra DV voru
ekki rétt, þegar þau voru fest á
blað. Honum ætti að vera ljóst
eins og öðrum lesendum Morg-
unblaðsins, að á síðum þess fá
allir rými fyrir skoðanir sínar.
Hitt má segja, að ritstjórinn
hafi verið heppinn að koma þessu
sjálfshóli á framfæri laugardag-
inn 24. maí, því að sunnudaginn
25. maí birtist í Morgunblaðinu
ítarlegasta yfirlit, sem nokkur
íslenskur fyölmiðill hefur gefíð á
einum stað yfír bæjar- og sveit-
arstjómakosningar 31. maí
næstkomandi. Birtar eru upplýs-
ingar um framboð í 23 kaupstöð-
um og 36 kauptúnahreppum, þar
sem kosið er á laugardaginn.
Þá eru birt viðtöl við 114 efstu
menn á jafnmörgum listum allra
flokka í kaupstöðunum.
í þessari furðulegu forystu-
grein DV um sjálft sig og kosn-
ingamar er fundið að því, að
Morgunblaðið skuli veita lesend-
um sínum þá þjónustu að taka
á móti spumingum frá þeim til
Davíðs Oddssonar, borgarstjóra,
og birta svör hans á síðum blaðs-
ins. Eins og lesendur Morgun-
biaðsins sjá er þessi þjónusta
mikils metin og hún byggist síð-
ur en svo á því, að þar sé komið
á framfæri “áróðri“ eins og gefíð
er til kynna af DV. Telur ritstjóri
blaðsins, að þeir sem leggja
spumingar fyrir borgarstjórann
í Morgunblaðinu séu einhverjir
útsendarar Sjálfstæðisflokksins
eða fólk, sem Morgunblaðið
kallar til? Dylgjur DV um þá,
er nýta sér lesendaþjónustu
Morgunblaðsins og þörf DV til
að upphefja sjálft sig á kostnað
frambjóðenda og annarra fjöl-
miðla er til marks um það, hvem-
ig menn geta tapað áttum, þegar
hart er barist.
I sjálfu sér er það ekkert ný-
næmi, að DV reyni að halda
þannig á málum að láta kosning-
ar til þings eða sveitarstjóma
snúast að lokum meira um DV
sjálft en menn og málefni. Þetta
er einkennileg árátta, sem verð-
ur æ glamurkenndari eftir því
sem hún verður kunnuglegri. A
þessum áróðri eins og öðrum,
sem stundaður er rétt fyrir kosn-
ingar, er nauðsynlegt að gæta
sín, vilji menn hafa það, sem
sannara reynist.
Utankj örstaða-
kosning
Frá því þremur vikum fyrir
kjördag geta menn greitt
atkvæði utan kjörstaðar, ef þeir
dveljast ekki í heimabyggð á
kjördag. Hér í Reykjavík er unnt
að neyta þessa réttar síns í Ár-
múlaskólanum. Þeir, sem þang-
að þurfa að leita, kynnast fom-
aldarlegu vinnulagi. Með þessum
orðum er ekki verið að kasta rýrð
á þá starfsmenn borgarfógeta-
embættisins, sem stjóma kosn-
ingunni, heldur fínna að þeim
lögum, sem þeir eru skyldugir
til að starfa eftir.
Til marks um það, hve úrelt
þessi lög eru, má nefna, að nöfn
allra þeirra, sem kjósa, er skylt
að færa inn í eina gjörðabók. Á
tölvuöld eru allir þeir Reykvík-
ingar, sem ekki dveljast í borg-
inni á kjördag og þeir íbúar
annarra byggðarlaga, sem vilja
kjósa í borginni, skyldaðir til að
láta handskrifa nafn sitt í einu
og sömu bókina. Ekki er ólíklegt,
að 200 til 400 menn kjósi utan
kjörstaðar í Reykjavík á dag í
þessari viku. Það er því skyn-
samlegt að hafa tímann fyrir sér,
þegar haldið er af stað í Ármúla-
skólann til að neyta þessa lýð-
ræðislega réttar.
Ákvæðið um framkvæmd
utankjörstaðaatkvæðagreiðslu í
kosningalögunum er orðið úrelt.
Þingmenn eiga að sjá sóma sinn
í því að taka það til endurskoðun-
ar og auðvelda mönnum frekar
að greiða atkvæði með þessum
hætti en leggja stein í götu
þeirra.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir Guðmund Magnússon
Umskipti í lóðamál-
um höfuðborgarinnar
SKIPULAGSMÁL Reykjavíkur virðast ekki vera í brennidepli í baráttunni fyrir borgarstjórnarkosningarnar að
þessu sinni. Að vísu hefur þau borið á góma, en ekki er hægt að jafna ágreiningi frambjóðenda nú við þær miklu
deilur um skipulag borgarinnar, sem settu svip á kosningabaráttuna 1982. Þá greindi menn einkum á um, hvort
ný byggð í höfuðborginni skyldi verða meðfram ströndinni í átt til Korpúlfsstaða og Úlfarsfells, þ.á m. í Grafar-
vogi, eins og sjálfstæðismenn vildu, eða við Rauðavatn og á Reynisvatnshæðum, eins og þáverandi vinstri meiri-
hluti stefndi að. Einnig var deilt um nýbyggingar í gömlum hverfum og á svonefndum „grænum svæðum.“ Loks
var fyrirkomulag á úthlutun lóða í borginni talsvert hitamál.
Sjónarmið sjálfstæðismanna
urðu ofan á og í framhaldi af því
hafa orðið mjög miklar breytingar
á skipulagsmálum höfuðborgarinn-
ar. Fallið hefur verið frá hinu óvin-
sæla „punktakerfí" við úthlutun
lóða og eftirspum eftir lóðum full-
nægt. Nýtt íbúðarhverfi hefur risið
í Grafarvogi, Kringlubær, og er
smám saman að taka á sig endan-
lega mynd og senn er að vænta
mikilla breytinga á Skúlagötu-
svæðinu, í Kvosinni í miðbænum
og Laugardalnum, svo nokkuð sé
nefnt. Mikið starf hefur verið unnið
við gerð nýs aðalskipulags Reykja-
víkur og er stefnt að því að greinar-
gerð skipulagsins og öll frumkort
liggi fyrir á hausti komanda. Um
sama leyti hyggst borgarstjóm
leggja skipulag einstakra borgar-
hverfa fram til kynningar á al-
mennum íbúafundum, en slíkt er
nýmæli.
Punktur, punktur ...
Fyrir borgarstjómarkosningam-
ar 1978 deildu frambjóðendur
vinstri flokkanna harkalega á lóða-
úthlutanir þáverandi meirihluta
sjálfstæðismanna. Fullyrtu þeir, að
pólitísk sjónarmið réðu oft ferðinni
við úthlutun. (Á kjörtímabilinu
1974-1978 var þó aldrei ágreining-
ur í borgarstjóm um úthlutanir lóða
til einstaklinga). Vinstri menn hétu
því, að breyta úthlutunarkerfinu og
hafa hlutlægt mat að leiðarljósi.
Við þetta var staðið og svonefndu
„punktakerfí" komið á, en þar var
m.a. tekið mið af því hversu lengi
umsækjendur hefðu búið í borginni
og hvort þeir væru íbúðareigendur
eða leigjendur. í fyrstu mæltist
þetta skipulag líklega vel fyrir, en
fljótlega kom í ljós að það hafði
ýmsa alvarlega annmarka, eins og
raunar öll skömmtunarkerfi. Kerfíð
lék t.d. ungt fólk grátt og einnig
þá, sem áttu húseignir fyrir, því
leigjendur voru forgangshópur.
Raunar virtist það innbyggt í
punktakerfíð, að þeir gengju fyrir
um lóðir sem síst þyrftu á þeim að
halda. Ymsar leiðir munu hafa verið
famar til að leika á kerfið vegna
þess hversu ranglátt það þótti.
Samhliða þessu var skortur á lóðum
í borginni fyrir íbúðir sem atvinnu-
húsnæði, þar sem vinstri menn náðu
ekki samstöðu um byggingarsvæði.
Vorið 1982 lágu t.d. fyrir umsóknir
1600 fjölskyldna um 200 lóðir.
Aðeins ein lóð fyrir atvinnustarf-
semi var auglýst sérstaklega á
kjörtímabili vinstri meirihlutans, en
ekki tókst að úthluta henni, því
upplýst var að hvorki vatns- né
skólpæðar væru í grenndinni.
Tveimur öðrum atvinnulóðum var
úthlutað, aðra fékk KRON en hina
SÍS.
Ein helsta lausn vinstri meirihlut-
ans í borgarstjóm á lóðaskortinum
í Reykjavík fólst í „þéttingu byggð-
ar“, sem svo var nefnd. Uppi vom
áform um miklar nýbyggingar á
„grænum svæðum“ og í grónum
íbúðarhverfum, s.s. við Gnoðarvog.
Óhætt er að segja, að hvort tveggja
hafí mælst afar illa fyrir hjá borgar-
búum, sem m.a. söfnuðu undir-
skriftum gegn þessum fyrirætlun-
um. Frá þessum áætlunum var
horfið eftir kosningarnar í samræmi
við loforð Sjálfstæðisflokksins.
Sjálfstæðismenn hétu því fyrir
kosningarnar 1982 að afnema
punktakerfið og fullnægja eftir-
spum eftir lóðum. Við hvort tveggja
hafa þeir staðið. Það er athyglis-
vert, að vinstri flokkamir hafa ekki
deilt á skipulag almennra lóðaút-
hlutana og í stefnuskrám þeirra að
þessu sinni er ekki að finna neinar
hugmyndir um endurreisn punkta-
kerfisins. Þó mátti ráða það ,af
orðum Kristínar Ólafsdóttur, fram-
bjóðanda Alþýðubandalagsins, í út-
varpinu sl. fímmtudagskvöld, að
hún teldi ekki útilokað, að punkta-
kerfíð yrði tekið upp á ný, fengi
Alþýðubandalagið til þess aðstöðu
í borgarstjóm.
Grafarvognr eða
sprungrisvæði?
Fyrir kosningarnar 1982 deildu
sjálfstæðismenn mjög harkalega á
áform vinstri meirihlutans um
framtíðarbyggingarland við Rauða-
vatn og á Reynisvatnshæðum. Þeir
bentu á, að Rauðavatnssvæðið væri
ókannað spmngusvæði og að ýtar-
legar rannsóknir yrðu að fara fram
áður en byggð yrði sett þar niður.
Á móti lögðu þeir til, að ný byggð
yrði reist í Grafarvogi og meðfram
strandlengjunni, þar sem landkostir
væru mun betri og kostnaðarminna
að tengja þau svæði umferðar- og
veitukerfi borgarinnar. Að þessu
höfðu sjálfstæðismenn raunar
stefnt í því aðalskipulagi Reykjavík-
ur, sem þeir sömdu á sínum tíma.
Þjóðviljinn hamaðist gegn þessum
sjónarmiðum, en átti í vök að veij-
ast, þar sem sterkum jarðfræðileg-
um rökum var teflt fram varðandi
sprungumar við Rauðavatn. Efa-
semdir framsóknarmanna um ágæti
Rauðavatnsbyggðar, sem komu
fram opinberlega nokkrum dögum
fyrir kosningar, áttu vafalaust sinn
þátt í að veikja vinstri meirihlutann
Morgunblaðið/Þorkell
Endurbæturnar á neðri hluti Laugavegar hafa hlotið góðar undirtekt-
ir. Stefnt mun að því, að efri hlutar götunnar fái sams konar með-
ferð siðar.
Morgunblaðið/Þorkell
Kringlubær er smám saman að taka á sig fullnaðarmynd. Hagkaupshúsið (Kringlan) á að vera tilbúið næsta sumar og þess er ekki Iangt
að bíða að Borgarleikhúsið verði tekið í notkun.
Nýtthverfií
Grafarvogi og
Kringlubærað taka
ásig
fullnaðarmynd.
Lóðaskortur vinstri
áranna heyrir
sögunni tíl.
*
Aform um nýja
íbúðabyggð ígamla
miðbænum.
Ný útivistarsvæði í
Laugardal og
Sogamýri.
og draga úr trú á samheldni hans
meðal þeirra, sem enn bundu vonir
við vinstra samstarf.
Uppbyggingin í Grafarvogi hefur
verið hröð á undanfomum mánuð-
um og þar er risinn fjöldi íbúðar-
húsa og 1. áfangi skóla hefur þegar
verið tekinn í notkun. í hverfinu,
sem nefnt er Grafarvogur I, er lokið
úthlutun 900 byggingarlóða, og í
Grafarvogi II er lokið úthlutun um
þriðjungs þeirra 450 lóða, sem þar
eiga að vera. í Grafarvogi III er
verið að skipuleggja hverfí, þar sem
verða 400 íbúðir. Ný brú, Gullin-
brú, hefur verið byggð og tengir
hún Grafarvogssvæðið við önnur
hverfi borgarinnar.
Kringlubær verður til
Heita má, að fullkomin stöðnun
hafi ríkt í byggingarmálum
Kringlubæjar (sem áður var nefnd-
ur „Nýi miðbærinn") á árunum
1978-1982. í því efni hafa einnig
orðið mikil umskipti á síðustu fíór-
um árum. Horfíð hefur verið frá
þeirri stefnu, að mynda „nýjan
miðbæ“ og rúm fyrir íbúðir í
Kringlubæ verið aukið verulega.
Þar em nú risin fíölmörg raðhús
og fjölbýlishús, og þar er m.a. að
fínna nýtt Borgarleikhús, hús
Verslunarskólans, _ Hagkaupshúsið
(Kringluna) og Útvarpshúsið, að
ógleymdum fyrsta hluta Morgun-
blaðshúss. Er þama smám saman
að skapast ný miðstöð verslunar,
þjónustu, menningar og mannlífs í
höfuðborginni, sem þó á alls ekki
að leysa „gamla miðbæinn" af
hólmi.
Ráðgert er, að Kringlubær verði
fullbyggður og frágenginn innan
fimm ára og meðal þeirra bygginga,
sem þar eiga eftir að líta dagsins

í Grafarvogi hefur risið upp nýtt hverfi, þar sem m.a. er kominn skóli. Gullinbrú tengir hverfið við aðra hluta borgarinnar.
Morgunblaðið/Bjami
ljós, má nefna brauðbúð og veit-
ingastað á vegum Nýja kökuhúss-
ins, bókaverslun á vegum ísafoldar,
kvikmyndahús og Borgarbókasafn.
2.000 bílastæði verða á svæðinu,
mörg þeirra neðanjarðar.
í því skyni að auðvelda samgöng-
ur við Kringlubæ hefur verið hafist
handa um að gera göng' undir
Miklubraut og inn í hverfíð, fyrir
umferð sem fer vestur eftir braut-
inni. Strætisvögnum verður síðan
fundin leið um Kringlubæ og er
verið að vinna að skipulagi þeirra
mála um þessar mundir.
500 nýjar íbúðir
í Skuggfahverfinu
Núverandi meirihluti í borgar-
stjóm hefur einnig unnið að „þétt-
ingu byggðar" í höfuðborginni.
Sjálfstæðismenn segjast hins vegar
leggja áherslu á, að hún sé hvorki
á kostnað útivistarsvæða né valdi
miklum usla í grónum íbúðarhverf-
um. Stefnan sé sú, að auka íbúðar-
byggð í tengslum við þjónustu-
kjama miðborgarinnar. Dæmi um
þetta em áformin um íbúðarbygg-
ingar í Skuggahverfi, milli Hverfís-
götu og Skúlagötu. Samkvæmt
gamla borgarskipulaginu átti að
nýta þetta svæði fyrir iðnað og
aðra atvinnustarfsemi. Nú er gert
ráð fyrir því, að þama rísi um 500
íbúðir og byggðar verði bílageymsl-
ur til hagsbóta fyrir þjónustuhverfi
í næsta nágrenni. Skúlagata verður
þá framvegis íbúðargata, en Sætún
tekur við hlutverki Skúlagötunnar.
Áform borgarstjómar í Skugga-
hverfí hafa verið umdeild og vinstri
flokkamir lagst gegn þeim. Þeir
telja fyrirhugaðar byggingar t.d.
of háar og óttast að „eðlileg tengsl
milli eldri og nýrri byggðar rofni,
þegar háhýsi rísa í hverfi, sem
einkennist af smágerðri byggð
timburhúsa," eins og það hefur
verið orðað. Skipulagstillögur
Skuggahverfísins hafa hins vegar
hlotið staðfestingu félagsmálaráð-
herra og haldi Sjálfstæðisflokkur-
inn meirihluta sínum, verða vænt-
anlega miklar breytingar á Skúla-
götusvæðinu innan skamms.
„Endurnýjun og endurlífgun
Kvosarinnar“ eins og sjálfstæðis-
menn orða það, er liður í þeirri
stefnu að glæða mannlíf í mið-
borginni. Nýjar skipulagstillögur af
Kvosinni liggja fyrir og hafa verið
kynntar í fjölmiðlum. Þar er gert
ráð fyrir bættu umhverfi og betri
aðstöðu fyrir gangandi vegfarend-
ur, m.a. með fjölgun göngugatna,
aukinni gróðursetningu og skjól-
myndun. Þá eru fyrirhugaðar mikl-
ar úrbætur vegna bflastæða, m.a.
með byggingu bílageymsluhúsa.
Ennfremur er stefnt að vemlegri
fjölgun íbúða á svæðinu eða um
80—100. Loks er sköpuð aðstaða
fyrir ýmis konar menningarstarf-
semi, sem fram færi eftir að versl-
unum og skrifstofum hefur verið
lokað. Vinstri menn hafa einnig
deilt á þessi áform og telja að fyrir-
huguð niðurrif ýmissa gamalla húsa
í Kvosinni breyti æskilegum svip
þessa borgarhluta.
Á verkefnaskrá núverandi borg-
arstjórnarmeirihluti em ýmis fleiri
atriði og nýmæli í skipulagsmálum,
sem sum hver hafa verið kynnt
rækilega í fjölmiðlum. Þar má nefna
útivistarsvæðin í Laugardal og
Sogamýri og endumýjun og fegmn
gatna, en dæmi um slíkar fram-
kvæmdir sjást á neðsta hluta
Laugavegar og á Þórsgötu, sem
breytt hefur verið í vistgötu. Þá
má nefna framkvæmdir á Granda-
svæðinu og nýtt skipulag Reykja-
víkurflugvallar, en allt em þetta
mál, sem em of viðamikil til að
unnt sé að gera þeim viðhlítandi
skil hér. Loks er ástæða til að minna
á þá nýjung sjálfstæðismanna, að
úthluta nokkmm lóðum í eftirsóttu
einbýlishúsahverfí (Stigahlíð) hæst-
bjóðendum.
Áf ramhaldandi upp-
byg-g-ing- eða stöðnun?
Sem fyrr segir em skipulagsmál
höfuðborgarinnar ekki efst á baugi
í kosningabaráttunni. Framsóknar-
menn leggja þó mikla áherslu á þá
stefnu sína, að verslunar- og þjón-
ustumiðstöð fyrir Árbæjar- og
Breiðholtshverfi rísi í Suður-Mjódd-
inni. Er það í samræmi við þá
áherslu, sem þeir virðast leggja á,
að ná til kjósenda í Breiðholts-
hverfi. Þessi tillaga er vissulega
málefnalegt framlag í kosningabar-
áttunni, þótt í henni séu augljósar
brotalamir, en að því má helst fínna
að hún kemur seint fram og ekki
hefur nægilega vel verið staðið að
kynningu hennar. Hinir vinstri
flokkamir virðast fátt uppbyggilegt
hafa fram að færa á sviði skipulags-
mála, en em, sem fyrr segir, á móti
vel flestu, sem meirihluti Sjálfstæð-
isflokksins aðhefst. Það er ljóst, að
tapi sjálfstæðismenn meirihluta sín-
um í Reykjavík tekur við tímabil
mikillar óvissu og væntanlega
stöðnunar i uppbyggingu nýrra
hverfa og endurnýjun hinna gömlu.
Skoðanir vinstri manna um mark-
mið og leiðir í skipulagsmálum em
mjög skiptar og þeim tókst ekki að
ná neinni samstöðu á valdaámm
sínum 1978—1982. Ólíklegt er, að
það gengi betur nú, enda segir
Siguijón Pétursson, oddviti Ál-
þýðubandalagsins í borgarstjóm,
að sundmng vinstri flokkanna í
borgarmálum hafí aldrei verið jafn
mikil og á því kjörtímabili, sem nú
er á enda.
kÁ&SL: