Morgunblaðið - 07.06.1986, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. JÚNl 1986
Allir ytri boddyhlutarnir eru úr plasti á þessari mynd af Pontiac Fiero frá GM.
Plastið er frá DuPont og næsta skrefið er að tiögn talsmanna framleiðsluþróunar-
deildar GM, að burðargrind bílsins verður heilsteypt úr plasti, með þvi sparast mikil
þyngd og kostnaður lækkar verulega. Nú er grindin gerð úr yfir 100 samsettum
hlutum og er bæði tímafrekt og dýrt að setja þá alla saman.
Stuðari mótaður á Ford Taunus, til þess að ekki verði „helgidagar" i honum, þarf'
pressan að þrýsta með 2500 tonna þunga á meðan efninu er komið í rétt form. Þrátt
fyrir það er tækjabúnaðurinn sem þarf smámunir einir miðað við þann sem mótar
stál í bUa. T.d. kostar ein samstæða tíl að móta eina gerð frambretta úr stáli u.þ.b.
8 milljónir dollara, af sjálfu leiðir að hátt hlutfaU sparnaðar gefur vænar summur
af sér.
Plast er ekki leugur „gervi“efni
_________Bílar
Þórhallur Jósepsson
Það er ekkert nýtt fyrirbæri að
bílar séu að einhveijum hluta gerðir
af plastefnum af ýmsum toga. Best
þekktur hér á landi er líklega Tra-
bantinn og á árum áður rúllaði
Postulín er kannski full fágað orð
yfír fyrirbærið, en náskylt er það.
Keramik eða jafnvel leir. Já — allt
dettur mönnum nú í hug, að smíða
bílvél úr brenndum leir. Manni
dettur fyrst í huga skerandi ískur
og hrúga af brotnu leirtaui. En svo
einfalt er málið ekki. Hér er nefni-
lega á ferðinni nýjung sem virðist
vera hægt að taka með fullri alvöru,
því að austur f Japan er þegar búið
að hanna og smfða slíka vél og til-
raunir lofa svo góðu, að framleið-
endumir lofa því að ekki sé þess
langt að bíða, að hún verði komin
í fjöldaframleidda bíla. Það em
Isuzu-verksmiðjumar sem að þessu
standa og prufukeyra um þessar
mundir vélin í einum af bílum sín-
um, sem kallast Aska.
Hið fullkomna efni
Mikið hitaþol leirsins gerir að
verkum að verkfræðingar Isuzu
kalla hann hið fullkomna efni í bfl-
vélar (leirinn er að meginhluta álox-
íð). Ekki er þörf fyrir kælikerfi og
tilheyrandi vatnskassa sem gerir
kleift að móta framhluta bflsins
mun betur m.t.t. loftmótstöðu. Þá
er leirinn léttari en bæði jám- og
álvélar.
Mikil þróunarvinna liggur að
fyrirrennari hans um götumar og
hét því einfalda nafni P-70
(plast70?). En það er ekki vand-
ræðalaust að smíða bfla úr þessu
merkilega efni, því að þótt það sé
að öllu jöfnu einfalt mál að búa til
allskyns hluti úr plastinu, t.d.
sjampóglös og skyrtuhnappa, þá fer
að vandast málið þegar hluturinn
baki hjá Isuzu og loks nú þykjast
þeir vissir og em stoltir, mega líka
vera það ef allt gengur eftir eins
og til er ætlast. Ekki er nefhilega
nóg með að vélin sé léttari, hún er
einnig mun aflmeiri, sem orsakast
einmitt af hinu mikla hitaþoli henn-
ar. Þar sem ekki er kælikerfi, þá
er vinnuhiti mjög hár og sá hiti er
virkjaður með tvöföldu forþjöppu-
þarf að uppfylla þær kröfur sem
bflaiðnaðurinn gerir. Tökum sem
dæmi frambretti á bfl. Það þarf að
þola a.m.k. 120°C hita til þess að
hægt sé að senda það með bflnum
í gegnum þann hluta framleiðslulín-
unnar sem málningin er sett á með
tilheyrandi bökunarofnum. Það þarf
einnig að þola all þung högg svo
kerfi, niðurstaða þess er 30% meira
afl en fæst út úr jafnstórum ensín-
vélum hefðbundinni gerðar og um
leið 30% minni eldsneytisnotkun.
Síðan kemur rúsínan í pylsuendan-
um: Vegna hins háa brennsluhita
er hægt að nota mjög mikið úrval
af eldsneyti eins og t.d. matarolfu!
ímyndið ykkur: plastbfll með postu-
línsvél og gengur fyrir loðnulýsi!
að það molni nú ekki mélinu smærra
við árekstra, svo ekki sé nú talað
um minniháttar högg og nudd eins
og ávallt dynur að einhveiju marki
á hveijum bfl. Þá verður yfirborð
þessa brettis að vera fyrsta flokks,
því að það verður jú að vera jafn
spegilgljáandi og aðrir hlutar bflsins
þegar búið er að mála það. Síðast
en ekki síst þarf brettið að vera
ódýrt, einfalt og fljótlegt í fram-
leiðslu til að það svari kostnaði að
nota það. Það eru stærstu vanda-
málin, önnur smærri fylgja líka en
þau eru auðleysanlegri, jafnvel þótt
þau komi flatt upp á menn eins og
gerðist í Ameríku, þegar General
Motors fóru að framleiða plastbfl.
Það var Chevrolet Corvette með
yfírbyggingu úr treflaplasti og árið
var 1953 þegar fyrsta eintakið rúll-
aði fram á gólfið og spenntir hönn-
uðimir biðu í hópi stoltra verka-
manna,.eftir að sjá þetta furðufyrir-
bæri virka. En ekkert gerðist þegar
átti að starta í gang! Allt var í fínu
lagi og rafgeymirinn stútfullur af
straumi, en samt kom enginn
straumur inn á kerfið. Það tók að
sönnu ekki langan tíma að finna
vandamálið í það sinnið. Gleymst
hafði einfaldlega það náttúrulög-i
mál, að plast leiðir ekki rafmagn
og rafgeymirinn hafði verið jarð-
tengdur í treQaplastið. Menn voru
jú vanir að jarðtengja í boddyið!
Kostir og gallar
veg-ast á
Þeir kostir sem plastefnin hafa
umfram stálið og gera þau álitleg
í bflaframleiðslu eru fyrst og fremst
léttleiki þeirra og lágur efniskostn-
aður. Á móti hafa lengi vel komið
þeir ókostir að styrk hefur vantað,
framleiðslukostnaður hefur verið of
hár og erfitt eða ómögulegt hefur
verið að endurvinna efnin.
Nú sér fram til annarra og betri
tíma hvað þetta varðar og á næstu
árum má búast við að flestir hlutar
venjulegs bfls, aðrir en vélbúnaður
og hjólastell, verði gerðir af plast-
efnum, jafnvel burðarbitar og
styrkingar hverskonar verða úr
I itJ
Postulín undir húddinu
Isuzu Ceramic Aska. Ekki er þörf á grilli þar sem enginn vatnskassi
er í bilnum.
LAUGARDAGUR
Utta uúf /
&

tii kl. 16.00
EIÐISTORG111.
Vörumarkaðurinn hi
\ l