Morgunblaðið - 10.06.1986, Blaðsíða 23

Aðalsteinn Finsen, forstjóri Brekkes Fishsales:
Eigin flakavinnsla
hugsanleg innan tíðar
FYRIRTÆKIÐ Brekkes var stofnað af Norðmönnum
á síðustu öld, en Icelandic Freezing Plants, dótturfyr-
irtæki SH í Grimsby, keypti það á síðasta ári. Brekkes
var bæði í sölu fersks fisks og frysts og er enn.
Því er skipt í tvær deildir og heildsölu fyrir frosinn
fisk ræður Peter Lovell, en Aðalsteinn Finsen er
framkvæmdastjóri ferskfisksöludeildarinnar, Brekk-
es Fishsales. Aðalsteinn er lærður útgerðartæknir,
30 ára gamall. Hann starfaði í tvö og hálft ár hjá
ferskfisksölufyrirtækinu Fylki í Grimsby, en hefur
verið í tvo mánuði hjá Brekkes. Brekkes Fishsales
hefur starfað á markaðnum í
Hull í áratugi og síðustu ár aðal-
lega selt fisk frá Skotlandi, og
Irlandi og hefur honum þá verið
ekið frá löndunarhöfn í Skot-
landi suður á Humber-svæðið.
Til viðbótar þessari sölu var
byrjað á að selja fisk úr gámum
frá Islandi í lok janúar og hefur
verið selt úr rúmlega 100 gámum
siðan.
Pjölgnn fyrirtækjanna
eykur samkeppnina
„Sala úr gámunum hefur aukizt
nokkuð stöðugt síðan byijað var á
henni og fyrst í stað var aðallega
selt fyrir aðilja tengda SH, en ýmsir
sjálfstæðir útgerðarmenn hafa síð-
an þá bætzt í hópinn," sagði Aðal-
steinn Finsen. „Fimm fyrirtæki
berjast um sölu á íslenzka fískinum
og er það til mikilla bóta. Fjölgun
fyrirtækjanna eykur samkeppnina
og getur einnig orðið til þess, að
auka tengslin við seljendur heima
með auknum tíma starfsmana tynr-
tækjanna. íslenzki fiskurinn er um
80% af ferskum fiski á markaðnum
hér og meðalverð á þorski og ýsu
Fjör á fiskmarkaðnum.
55 til 60 krónur. Aflabrestur á
heimaslóðum og í Eystrasalti hefur
aukið eftirspurn eftir íslenzka fisk-
inum verulega. Grimsby og Hull
voru miklir útgerðarbæir með feiki-
stóran togaraflota. Eftir því sem
dró úr veiðiheimildum Breta í land-
helgi annarra landa lagðist togara-
útgerð niður, en bátaflotinn hefur
vaxið í staðinn en jafnast þó engan
veginn á við togarflotann eins og
hann var stærstur. Stærstu löndun-
arhafnimar í Bretlandi eru í
Aberdeen og Peterhead, en markað-
urinn er sterkastur hér á Humber-
svæðinu, sem er miðsvæðis og
ræður yfir þróuðu flutninganeti um
landið.
Líkur á háu veröi fyrir
íslenzka fiskinn áfram
Það er líklegt að hátt verð haldist
áfram á íslenzka fiskinum, þar sem
aukning á framboði er ekki sjáanleg
á næstunni. Allir eða flestir fram-
leiðendur hér eru háðir markaðnum
dag frá degi og hafa því lítið svig-
rúm til að þrýsta verðinu niður.
Ferski fiskurinn skiptist nokkuð
jafnt milli frystingar og sölu á óunn-
um fiski. Það eru fyrst og fremst
veitingastaðir og „Fish and Chips“-
búðimar, sem kaupa fiskinn fersk-
an, en þessir aðilar verða að fá fisk
hvað sem hann kostar. Verð á fisk-
inum frá þeim til neytenda hefur
ekki hækkað í samræmi við verðið
á markaðnum, en skammtamir
hafa minnkað. Þetta háa verð hefur
valdið mönnum hér nokkrum
áhyggjum, þar sem frystihúsin og
blokkarframleiðendurnir hafa tæp-
lega bolmagn til að standa undir
svo háu verði til langframa. Mark-
aðurinn á að geta haldið meðalverði
50 til 60 krónum á kíló, en þeir,
sem kaupa til áframhaldandi
vinnslu ráða tæplega við að borga
meira en 50 til 55 krónur.
Hugsanlega farið út í
eigin vinnslu á f lökum
Hugsanlegt er að Brekkes fari
eitthvað út í eigin vinnslu á flökum
til sölu innanlands eða til annarra
landa. Með því er hægl að auka
möguleg umsvif fyrirtækisins og
hugsanlega skila hærra verði heim.
Við erum eins og er á heiidsölu-
markaði, fiskurinn er mismikið
unninn hér um slóðir eða fer héðan
á aðra minni markaði, sem ekki
þola mikið magn eigi verð að hald-
ast hátt. Við munum reyna að fylgj-
ast vc'. með þessum mörkuðum og
takmarka magnið inn á þá, til að
halda verðinu uppi. Fyrsta skrefið
í því er að þróa ferskfiskmarkaðinn
betur, auka flutningatækni og
hraða flutningum. Þegar ég kom
hingað til Grimsby fyrir þremur
árum sigldu bátamir mikið og til-
hneiging var til að lengja túrana.
Gæði aflans voru því ekki nægileg.
A sama tíma var útflutningurinn í
gámunum að bytja og gæði á þeim
fiski voru ákfalega misjöfn. Nú
hafa menn áttað sig betur á því,
að nauðsynlegt er að vanda meðferð
aflans og gámafiskurinn hefur getið
sér gott orð fyrir gæði.
Eðlilegt að 15 til 20%
af veiddum fiski fari
ferskur utan
Mér finnst eðlilegt að 15 til 20%
af veiddum fiski heima fari ferskur
utan, hvort sem hann er seldur
heill eða í flökum. Ferskur fiskur
er alltaf dýrari en frystur. Hann
er eftirsóttur, en erfitt er að geyma
hann. Flutningatækni nútimans
hefur hins vegar gert það kleift að
flytja fiskinn ferskann milli landa
og markaða, án þess að það komi
að sök. Það verður líka að fara eftir
kröfum markaðsins hvetju sinni og
senda á hann það, sem kaupendur
vilja. Kaup SH á Brekkes era skref
í átt til þess, að auka þjónustu
fyrirtækisins við fiskseljendur
heima og getur orðið til þess að
þróa ferskfisksöluna enn frekar.
Markaðsþekking og tengsl beggja
fyrirtækjanna við ýmsa kaupendur
er seljendum heima fyrir mjög
nauðsynleg og til veralegra bóta,“
sagði Aðalsteinn Finsen.
0
Olafur Guðmundsson, forstjóri Icelandic
Freezing Plants:
Þjónusta við fram-
leiðendur og hallalaus
rekstur markmiðið
SÖLUMIÐSTÖÐ hraðfrystihúsanna hefur um fjölda
ára rekið söluskrifstofu í London til sölu á freðfiski
í Bretlandi og vestanverðri Evrópu. Eftir samkomu-
lag við Breta um útfærslu Iandhelginnar 1976 og
samkomulagi um bókun 6 við Efnahagsbandalagið,
ákvað SH að taka verulega á sölumálum á þessu
svæði og aðalátakið var að flytja starfsemina frá
London til Grimsby og byggja þar fiskréttaverk-
smiðju. Undirbúningur að byggingu verksmiðjunnar
hófst árið 1981 og var að mestu lokið árið 1982.
Framleiðsla komst í gang á árinu 1983 en taprekstri
byrjunaráranna var snúið til
hagnaðar árið 1985. Með styrkari
stöðu pundsins hefur framleiðsla
hér heima fyrir Bretlandsmark-
að aukizt verulega og verð á
afurðum úti hefur hækkað. Stöð-
ug aukning hefur einnig orðið á
framleiðslu verksmiðjunnar.
Framkvæmdastjóri verksmiðj-
unnar frá upphafi og stjórnandi
fyrirtækisins í Bretlandi frá 1966
hefur verið Ólafur Guðmunds-
son.
Byrjað í smátt í sniðum
með fjárfestingii upp á
5 milljónir punda
„Framleiðsla verksmiðjunnar
hefur aukizt stöðugt frá því starf-
seldum við verksmiðjuvörar fyrir 1
milljón punda, árið 1984 fyrir 4,2
og fyrir 7,1 í fyrra. Á þessum tíma
frá uppsetningu véla og tækja höf-
um við fundið arðbæran markað
fyrir vörar okkar og komizt hjá
framleiðslu með tapi. Staða punds-
ins hefur haft ýmis áhrif, sérstak-
lega á beina sölu flakaframleiðslu
frystihúsanna, sem er nú um 'lh
hlutar Bretlandsviðskipta okkar, en
verksmiðjuframleiðslan stendur
undir 'h. Vegna þess er nú orðið
hagstætt fyrir framleiðendur heima
að selja afurðir sínar til Bretlands.
Það hjálpar okkur einnig, að veiðar
Breta hafa dregizt saman og fram-
boð verið minna frá öðram sam-
keppnislöndum en áður.
semi hófst í byijun ársins 1983,“
sagði Ólafur Guðmundsson. „Árið
1985 var hins vegar fyrsta árið, sem
hagnaður varð af rekstrinum í
samræmi við áætlanir í upphafi.
Þetta er í fyrsta lagi vegna þess,
að langan tíma tekur að þjálfa
starfsfólk, markaðssetja nýja fram-
leiðslu og aðlaga hana þörfum
margra viðskiptavina. Fyrsta árið
Verðum að svelta við-
skiptavini eins og er
Ég sé því ekki annað en að fram-
tíðin sé björt, en við eram þó ugg-
andi um að fá ekki nóg af þorsk-
flökum og við verðum að svelta
viðskiptavini eins og er. Á hinn
bóginn stöndum við betur að vígi
hvað blokkina varðar því við fáum
nokkuð nóg af henni að heiman.
Áður seldum við þessar blokkir
óunnar sem hráefni fyrir verksmiðj-
ur annarra í Evrópu, en á þessu
ári verða þær allar nýttar í verk-
smiðju okkar. Það er ekkert útlit
fyrir annað en að verð haldist áfram
jafnhátt á frystum vöram og það
ætti reyndar frekar að hækka
miðað við verð á ferska fiskinum.
Við höfum prafað blokkir frá öðram
framleiðendum, en þurfum í raun
ekki á þeim að halda sem stendur.
Einnig höfum við keypt lítils háttar
af flökum frá öðram löndum en
íslandi, en það er hverfandi. Tak-
markið er fyrst og fremst að ein-
skorða hráefniskaupin við ísland,
en kaupa ennfremur af öðram ef
þörf krefur. Næst á eftir þjón-
ustunni við framleiðendur heima
leggjum við áherzlu á hallalausan
rekstur verksmiðjunnar. í upphafi
var erfitt fyrir okkur að greiða
framleiðendum nægilega hátt verð
fyrir blokkirnar, en nú greiðum við
hæsta verð fyrir þorskflakablokkir.
Kaupin á Brekkes
hafa komið sér vel
Fyrirtækið Brekkes var meðal
annars keypt í því skyni að komast
einu skrefí nær viðskiptavinunum
með góðri heildsölu. Það var mjög
aðkallandi, þegar í ljós kom að við
myndum selja talsvert af sjófrystum
flökum. Með kaupunum á Brekkes
fengum við fyrirtæki, sem reynslu
hafi af slíkri sölu og það hefur
skilað sér vel. Brekkes hefur einnig
Fiskurinn — kominn hálfa leið i neytendapakkninguna.
aðstöðu til framleiðslu fisks í tveim-
ur litlum frystihúsum og það getur
verið hagkvæmt að kaupa hráefni
til vinnslu okkar af þeim. Brekkes
hefur ennfremur unnið lengi að
sölu á ferskum flski og því hafa
opnazt möguleikar á því fyrir okkur,
að þjóna frystihúsum og útgerðum
heima betur en ella, hafl þau áhuga
á ferskfisksölu. Brekkes hefur einn-
ig flakað heilfrystan frystan togara-
flsk og ef verð leyfir er ekkert því
til fyrirstöðu að þeir flaki fyrir
okkur.
Fyrirtæki hér
njóta betri
rekstrarstöðu en heima
Það er staðreynd að þeir, sem
keypt hafa íslenzkan fisk til fryst-
ingar hér, geta borgað miklu hærra
verð, en talið var hægt til skamms
tíma. Lítil sérhæfð fyrirtæki með
góða nýtingu og lítinn fjármagns-
kostnað geta að jafnaði borgað hátt
verð. Þau kaupa aðeins það, sem
þau þurfa hveiju sinni, bæði hvað
varðar magn og tegundir og geta
framleitt og selt án nánast nokkurs
birgðahalds. Sjálfsagt geta menn
alltaf bætt sig, en hvort húsin heima
geta keppt við þessa vinnslu er
óvíst. Þau þurfa að borga allvera-
legar upphæðir í alls konar kostnað.
Hér njóta fyrirtækin betri rekstrar-
stöðu og fastur kostnaður eins og
launatengd gjöld og vextir er hverf-
andi hér miðað við stöðuna heima.
Atvinnuleysið hér gerir fyrirtækj-
unum einnig kleift að velja úr góðu
starfsfólki.
Byrjað á sölu fisk-
rétta til Frakklands
Auk þess að framleiða og selja
fyrir Bretlandsmarkað seljum við
til Vestur-Evrópu, Hollands, Belgíu
og Frakklands og hafa þau viðskipti
blómgazt nokkuð vel. Til Frakk-
lands fara 5.000 til 6.000 lestir á
ári og til Belgíu talsvert af ákveðn-
um tegundum. Við seljum einnig
smávegis til Astralíu, Kýpur og
Portúgal. Frakkar kaupa mikið af
ufsa, karfa, grálúðu, hrognum og
heilfrystri rækju. Við bindum vonir
við töluverða aukningu á viðskipt-
um við Frakka og Belga. Við eram
til dæmis byijaðir á sölu framleiddr-
ar vöra til Frakklands og þar er
um að ræða stóran og óplægðan
akur,“ sagði Ólafur Guðmundsson.