Morgunblaðið - 10.06.1986, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR10. JÚNÍ1986
Morgunblaðið/Per Roland
Andstæðingar hvalveiða mótmæla fyrir utan ráðhúsið í Malmö. f hópnum voru fimm íslenzkir námsmenn.
Arsfundur Alþjóða hvalveiðiráðsins:
Þung undiralda gegn
hvalveiðiþjóðunum
Okkar mál í mikilli óvissu segir
sjávarútvegsráðherra
Malmö, frá Ómarí Valdimarssyni, blaðamanni Morgunbladsins.
„ÞAÐ ER enn of snemmt ad spá nokkru um niðurstöðu þeirra
mála sem snerta okkur íslendinga mest. Hér er allt í mikilli
óvissu," sagði Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra í
samtali við blm. Morgunblaðsins að loknum fundum á fyrsta
degi 38. ársfundar Alþjóða hvalveiðiráðsins sem hófst í Malmö
í gær. Halldór er formaður 8 manna sendinefndar íslendinga
á ársfundinum.
Forystugrein í The Economist:
Alþjóðahval-
veiðiráðið fái
ráðstöfunar-
rétt yfir hvölum
Veiðiheimildir verði boðnar út
í SÍÐASTA tölublaði breska vikuritsins The Economist birtist for-
ystugrein um hvalveiðar, sem skrifuð var í tilefni alþjóðahvalveiði-
ráðstefnunnar i Malmö. Fer hún hér á eftir:
er aftur á móti sá að þeir nota
Meginmálið sem snýr að íslend-
ingum er hvort failist verður á
tiliögu Bandaríkjamanna, Ástrala,
Svía og fleiri um að öll verslun
með afurðir hvala sem veiddir eru
í þágu vísindanna skuli talin af
hinu vonda. Tillögu þess efnis er
að fínna í skýrslu sérstakrar
nefndar um hvalveiðar í vísinda-
skyni. Hver þjóð hefur leyfí sam-
kvæmt samþykktum hvalveiði-
ráðsins til að heimila slíkar veiðar
með vissum skilyrðum. I ársbyrjun
hófst veiðibann hvalveiðiráðsins
og eftir næstu helgi byijar hval-
vertíðin á íslandi. Þær veiðar
verða stundaðar af Hval hf. skv.
samstarfssamningi við ríkisstofn-
anir og á allur hagnaður af veið-
unum að renna til vísindalegra
rannsókna á hvölum. Ætlunin er
að selja kjötið til Japans til að láta
verkefnið standa undir sér.
í fundargerðum og skýrslum
hér á fundinum kemur greinilega
fram að íslensku nefndarmennim-
ir hafa barist með kjafti og klóm
fýrir því að fá fellt út ákvæðið
um verslunarbann. Þeir höfðu
ekki erindi sem erfíði er þeir
reyndu að ná samkomulagi við
Bandaríkjamenn, er héldu fast við
tillögu sína. íslendingamir gerðu
þá tillögu um að „lagt væri til“
við aðildarríkin að þau gættu þess
að allur hagnaður af hvalveiðum
í vísindakyni skyldi renna til vís-
indastarfa. Gert er ráð fyrir að
þetta mál verði rætt í almennum
umræðum á miðvikudag.
Vísindaveiðar íslendinga, sem
ætlunin er að stunda fram til þess
tíma að ráðið gefur út heildarmat
á hvalastofnum heimshafanna
1990 sæta töluverðri gagnrýni hér
einkum af hálfu hvalavemdunar-
manna sem eru hér f tugatali.
Mótmælastaða er fyrir utan ráð-
húsið í Malmö þar sem fundurinn
fer fram. í gær mótmæltu þar 5
íslenskir raunvísindastúdentar frá
Lundi hvalveiðum íslendinga
ásamt nokkrum hópi alþjóðlegra
náttúravemdarsinna.
Enn meiri gagnrýni beinist þó
að Suður-Kóreu sem hafíð hefur
takmarkaðar veiðar í vísindaskyni
án þess að hafa lagt fram sérlega
vandaða áætlun. Meginþrýsting-
urinn er þó á Norðmenn, Sovét-
menn og Japani sem hafa ákveðið
að halda áfram veiðum þrátt fyrir
hans við forsætisráðherra og utan-
ríkisráðherra laugardaginn 7. júní
var gengið frá sameiginlegri frétta-
tilkynningu. Þar segir, að báðir
aðilar lýsi yfír stuðningi við nýja
lotu alþjóðlegra viðskiptaviðræðna
á vegum GATT er gætu hamlað
gegn vemdarstefnu og fært út svið
alþjóðlegs efnahagssamtarfs. Þeir
vonuðust báðir til þess, að á næstu
mánuðum yrðu hagstæð skilyrði til
að koma viðræðum af stað.
veiðistöðvun alþjóða hvalveiði-
ráðsins. Mest er barið á Norð-
mönnum eins og sést á því að í
gær hóf Bandaríkjastjóm aðgerðir
sem geta leitt til eftiahags- eða
verslunarþvingana gegn Norð-
mönnum. Birgitta Dahl umhverf-
ismálaráðherra Svía ávarpaði
fúndarmenn við setninguna f
gærmorgun og sagði að það væri
fullkomlega óhæft að örfáar þjóðir
heims ógnuðu tilvera hvalastofn-
anna. Til að auka á einangram
Norðmanna má og búast við
nokkram deilum um hrefnustofn-
inn í N-Atlantshafí sem Norðmenn
veiða úr og fjölmargir kunnir vís-
indamenn hér telja í útrýmingar-
hættu.
Auk þeirra aðgerða sem Banda-
ríkjastjóm hefur nú hafið gegn
Norðmönnum hefur hún þegar
bannað veiðar Rússa í bandarískri
lögsögu vegna hvalveiða þeirra
og búist er við hæstaréttardómi í
Washington á næstunni sem fyrir-
skipi samskonar aðgerðir gegn
Japönum.
Báðir aðilar lýstu yfír ánægju
sinni með stöðugan vöxt tvíhliða
viðskipta (70% frá 1980). Á_ árinu
1985 jókst útflutningur frá íslandi
til bandalagsins um 14% en inn-
flutningur frá bandalaginu til ís-
lands um 9%.
Stækkun Evrópubandalagsins
vegna inngöngu Spánar og Portú-
gals hefur mikia þýðingu fyrir ís-
land. Viðskiptin við hið stækkaða
bandalag eru nú yfír 50% af utan-
ríkisviðskiptum íslands. Búist er við
meiri jöfnuði í viðskiptum aðilanna
Nú eru hvalveiðar bannaðar í
viðskiptaskyni, en Alþjóðahval-
veiðráðið tók þá ákvörðun að banna
hvalveiðar frá og_ með þessu ári.
Hins vegar halda íslendingar, Jap-
anir, Norðmenn, Sovétmenn, og
Suður-Kóreumenn áfram að veiða
hvali í þessum tilgangi, enda þótt
Rússar hafí heitið því að hætta
veiðunum á næsta ári og Japanir
árið 1988. Það á ekki að banna
hvalveiðar með öllu, en það ætti
að vera eitt helsta markmið al-
þjóðahvalveiðráðsins , sem kemur
saman til fundar f Malmö í þessari
viku, að fá ráðstöfunarrétt yfír
hvölunum og selja hvalveiðileyfí
gegn ákveðnu verði. Hvalveiði-
bannið hefur mistekist vegna þess
að alþjóðahvalveiðiráðið er eins
tannlaust og steypireyður. Fyrst í
stað var sá hvalveiðikvóti, sem
alþjóðahvalveiðráðið, ákvað of hár.
Þegar kvótinn var síðan minnkaður
tókst hvalveiðráðinu ekki að sjá til
þess að farið yrði eftir þeim skilyrð-
um, sem það setti.
Vandamálið hefur alltaf verið það
sama: enginn hefur haft ráðstöftin-
arrétt yfír hvölum. Allar hvalveiði-
þjóðir óttuðust með réttu að drægju
þær úr veiðisókninni, þá hefði það
í för með sér að samkeppnisþjóðim-
ar fengju meira f sinn hlut. Allar
þjóðimar höfðu líka sterka tilhneig-
ingu til að svindla. Japanir gengu
meira að segja svo langt að „búa
til“ nýja tegund, dvergsteypireyði,
í þeim tilgangi að geta veitt meira
en þeim hafði verið úthlutað.
Enn er öllum brögðum beitt. Til
að mynda nær hvalveiðibannið ekki
til veiða _ í vísindaskyni. Þannig
segjast íslendingar og Suður-
Kóreumenn þurfa á hvölunum að
halda til rannsókna. Annað, sem
undanþegið er banninu, eru hval-
veiðar þeirra, sem byggja lífsaf-
komu sína á þeim: Norðmenn láta
sem hvalfangarar þeirra séu elli-
hrumir frumbyggjar, sem Iifa á
hvalspiki og þangi. Sannleikurinn
en áður.
í ljósi þess að markaður banda-
lagsins er íslandi mjög mikilvægur
er nauðsynlegt að gert sé nýtt átak
til að leysa óleyst vandamál er
snerta físk. Báðir aðilar töldu að
hefja ætti viðræður til að athuga
möguleikana á að leysa vandamálin
á þann hátt að þeir gætu vel við
unað.
Samstarf á öðrum sviðum en í
viðskiptum var einnig til athugunar.
ísland, sem leitast eins og önnur
EFTA-lönd við að auka samstarf
sitt við bandalagið og skjóta fleiri
stoðum undir efnahagslíf sitt, hefur
áhuga á að taka þátt í rannsókna-
og þróunarverkefnum EB á grund-
velli sérþekkingar sinnar á ýmsum
sviðum. De Clercq kvaðst mjög
ánægður með þessa afstöðu og
lagði til að viðræður bandalagsins
og Islands um rammasamning um
vísindi og tækni hæfust fljótlega.
Sjá viðtal við Willy de
Clercq á bls. 18
verksmiðjuskip við veiðamar og
selja mestan hluta hvalkjötsins til
Japans.
Það þjónar engum tilgangi að
banna hvalveiðar með öllu. Hvalir
nærast mikið á síld og öðrum fiski
utan heimsskautssjávarins. Þorsk-
veiðimenn á Nýfundnalandi eiga
t.d. í vandkvæðum vegna hnúfu-
baks, sem flækist í netjum þeirra.
Ef ekkert verður að gert bíður þess
vegna hvalanna enn grimmilegri og
blóðugri dauðdagi: þeir verða veiði-
mönnum að bráð, sem ekki hafa
að atvinnu sinni að veiða hvali.
Það er heldur engin lausn að
skeyta skapi sínu á þeim þjóðum,
sem veiða meir en þeim er úthlutað.
Bandaríska þingið hefur t.d. sam-
þykkt lög, sem miða að því að banna
Japönum að veiða undan ströndum
Alaska nema þeir virði samþykkt
alþjóðahvalveiðiráðsins. Þessi lög
eru um of háð duttlungum stjóm-
málamanna. Bandarísk stjómvöld
gætu t.d. heimilað Japönum að
veiða of marga hvaii sé þingið þeim
vinveitt. Eða þau gætu komið því
til leiðar að Japanir veiddu of lítið
af hvölum til að láta í ljós óánægju
með innflutning á tiltekinni vöra
frá Japan. Stjóm Reagans hefur
þó hikað við að framfylgja þessum
lögum, og er það skynsamleg
ákvörðun.
Miklu betri kostur er að viður-
kenna að hvalveiðimönnum er hag-
ur í því að halda ákveðnum fjölda
af hvölum á lífi, svo að þeir geti
fjölgað sér. Þannig yrði framtíð
hvaianna ekki stefnt í hættu, og
við mundum áfram búa yfir miklum
forða af próteini í hvalastofnunum.
Áður fyrr átu hvalir um 190 tonn
af rækju á ári á Suðurheimskauts-
svæðinu. Nú er rækja fæða fánýtra
fisktegunda, eins og smokkfísks,
sela og mörgæsa. Besta aðferðin
við að nýta prótein rækju er því
að láta hvalina nærast á henni og
fjölga sér. Síðan á að nýta hvalina.
Lykillinn að farsælli lausn þessa
máls er að fínna millileiðina. Hópur
vísindamanna hefur lagt fram til-
lögu, sem gæti komið að góðum
notum. Samkvæmt henni fær al-
þjóðahvalveiðiráðið ráðstöfunarrétt
hvala. Það ætti síðan að ákveða hve
margir hvalir af hverri tegund
mætti veiða án þess að það kæmi
niður á stofninum (það yrðu fáir í
upphafí en mundi fjölga eftir því
sem tíminn líður). Loks ætti að út-
hluta þeim hvalveiðimönnum, sem
þurfa á hvalveiðum að halda sér til
lífsviðurværis, ákveðinn kvóta að
kostnaðarlausu, en bjóða út veiðina
á þeim hvölum, sem eftir eru.
En nú hefur kvótafyrirkomulagið
mistekist, og því mætti spyija af
hveiju sé meiri möguleiki á að þessi
hugmynd leysi vandann? Það yrði
mun auðveldara að sjá til þess að
reglum alþjóðahvalveiðráðsins yrði
framfylgt ef það hefði ráðstöfunar-
rétt yfír hvölunum. Ágóðinn af út-
boði á hvalveiðleyfum ætti að vera
nægur til að fjármagna þau tæki
og mannafla , sem nauðsynlegur
er til að fylgja reglunum. Og veiði-
heimildunum yrði úthlutað á sem
hagkvæmastan hátt: þeir hvalveiði-
menn, sem veiddu hvalina og verk-
uðu þá með minnstum tilkostnaði,
mundu bjóða hærra í þær en keppi-
nautamir.
Rætt verður um fisk og
vísindi og tækni við EB
— segir í fr éttatilky nningn um fund ráðherra
og fulltrúa Evrópubandalagsins
í VIÐRÆÐUM er Steingrimur Hermannsson, forsætisráðherra, og
Matthías Á. Mathiesen, utanríkisráðherra, áttu við Willy de Clercq,
er fer með utanríkismál í stjórnamefnd Evrópubandalagsins (EB),
töldu báðir aðilar, að hefja ætti viðraeður til að leysa vandamál, er
snerta fisk, “á þann hátt að þeir gætu vel við unað“ eins og það er
orðað í fréttatilkynningu utanríkisráðuneytisins. Þá náðist einnig
samkomulag um að viðræður hæfust milli íslands og EB um ramma-
samning um visindi og tækni.
Að lokinni heimsókn Willy de Clercq
hingað til lands og eftir viðræður