Morgunblaðið - 10.06.1986, Blaðsíða 50

-50
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR10. JÚNÍ1986
Minning:
Kristinn Einars-
son kaupmaður
Fæddur 6, desember 1896
Dáinn 31. maí 1986
Ég á margar ánægjulegar minn-
ingar um sambúð við afa minn,
Kristin Einarsson kaupmann, bæði
frá sumarbústað þeirra afa og
ömmu við Elliðavatn og heiman úr
Barmahlíð 8, þar sem þau bjuggu,
afi og amma, á hæðinni fyrir neðan
okkur mömmu mestöll mín
bemskuár; og var afi þó kominn
hátt á sextugsaldur þegar ég fyrst
man til hans. Honum var fáeinum
mánuðum vant í níunda tuginn
þegar hann lést nú fyrir skömmu.
Og í dag fer útför hans fram.
Sólríkir dagar við bústaðinn —
það er því líkast sem alltaf hafi
verið sólskin þá — lágvaxinn maður,
glaðlegur á stanslausum erli við að
hagræða nytjajurtum og tijáplönt-
um í landinu. Afí var alltaf að klippa
trén. Undarlegt þótti mér þá að þó
afi væri alltaf að klippa gerðist
skógurinn æ erfíðari yfírferðar. Afí
felldi aldrei lifandi tré.
Ég var mörg sumur í sveitinni
hjá afa og ömmu. Vappaði um
landið með afa. Hver bíettur átti
sitt nafn. Þar var steinninn Golíat,
Töfragarðurinn, Panamaskurður-
inn og Meyjarsæti. Og eyjan Hónól-
úlú sem afí hlóð útí vatni. Við fylgd-
umst með varpi fuglanna og ungun-
um þar til þeir urðu fleygir. Hann
kenndi mér nöfn blóma og fugla
og þegar sumri tók að halla stjam-
anna á himinhvolfinu. Amma sá um
skrautjurtimar og hafði ærinn
starfa því garðamir voru margir.
Oft var gestkvæmt og glatt á hjalla
þá. í minningunni er amma alltaf
að baka pönnukökur eða annað
góðgæti.
Eg minnist stundanna sem ég
eyddi á kontómum hans afa, sem
svo var kallaður, í Barmahlíðinni.
Þar sat hann löngum við vinnu á
kvöldin og ég dundaði innan um
hina skringilegustu hluti eins og í
ævintýraveröld, lundaháfur stóð út
í homi án þess ég vissi nokkum
tíma hvers kyns var — og biluðu
vekjaraklukkumar — mamma
keypti jafnan nýja þegar sú gamla
bilaði og bið varð á að hinar kæmu
úr viðgerð; hinar ýmsu viðskilamun-
ir úr vörusendingum til leikfanga-
verslunarinnar sem hann rak og
hafði gert allt frá því 1918. Og ég
fékk að skoða stóru biblíuna með
myndunum.
Afí kunni ógrynni af þulum, gát-
um, kvæðum og ævintýrum og
fengum við krakkamir óspart að
njóta. Hann var ekki gefínn fyrir
nútímabókmenntir, fomsögur og
rímur voru meira að hans skapi.
Best gæti ég trúað að sögumar
hans og kvæðin hafí átt þátt í því
að ég fékk áhuga á bókmenntum
og sagnaarfi okkar.
Afí átti athafnasama ævi, bæði
í starfí og skemmtun. Fór sínar
eigin leiðir við hvort tveggja, sást
stundum ekki fyrir þegar fram-
kvæmdahugurinn var sem mestur,
fylgdi fram af djörfung ákvörðun-
um sínum oft á tíðum, án þess að
hafa lagt þær fyrir fleiri en sína
nánustu. Farsæll þrátt fyrir eða
vegna þess ama; hugdettusamur
og þó gæddur nægilega miklu raun-
sæi og hyggindum til að sækja sér
þangað lífsbjörg sem mestar líkur
voru á henni og haga seglum eftir
þeim vindum sem þar blésu. Og
naut samfylgdar eiginkonu sinnar,
Ellu Marie, fædd 8. ágúst 1908,
allt frá því hann kvongaðist henni
14. maí 1927 og sem nú lifír hann.
„Maðurinn einn er ei nema hálfur,
með öðrum er hann meiri en hann
sjálfur," má segja um það hjóna-
band.
Afí var ósvikinn aldamótamaður;
ódrepandi bjartsýnismaður, nokkuð
sjálfsviss og kíminn, trúði á mark-
mið sín eins og væm þau óhaggan-
leg lögmál. Slíkir menn eru fáir
eftir. Hann fæddist á Grímslæk í
Ölfusi 6. desember 1896, sonur
hjónanna Einars Eyjólfssonar
bónda þar og Guðrúnar Jónsdóttur.
Þau hjón eignuðust 12 böm en 9
þeirra komust til fullorðinsára.
Hann kom sér upp skrautritaðri
ættartölu sem staðfesti að hann var
kominn af Noregskonungum —
einkum í karllegg, eins og hann
sagði í viðtali við Morgunblaðið 3.
ágúst 1980; starfaði að slætti frá
áttunda aldursári og var kominn í
vegalagningar strax og hann gat
talist til þess fær. Könnunarleið-
angrar, beijaferðir, síðar skytterí á
Hengilssvæðinu voru hans eftir-
minnilegustu skemmtanir frá
bemskuárunum; varð hin ágætasta
ijúpnaskytta snemma og seldi ijúp-
ur í bænum til að drýgja tekjumar
á meðan á námi hans stóð. Afí
fæddist á því ári sem jarðskjálftam-
ir miklu gengu yfír Suðurland og
hann Iauk Verzlunarskólaprófí árið
sem Alþýðusamband íslands var
stofnað, áfengisbann varð algert
og fyrri heimsstyijöldin var í al-
gleymingi 1916; tveimur ámm síð-
ar, þegar leið að lyktum ófriðarins,
kom hann á fót versluninni K.
Einarsson og Bjömsson ásamt
Hjalta Bjömssyni og hafði þá verið
innanbúðarmaður hjá bróður sínum
Marteini, árið á undan. 1923 tók
hann alveg við rekstri verslunarinn-
ar og varð innan tíðar kunnur innan
stéttar sinnar eins og bróðir hans
Marteinn var þegar orðinn.
í Vísi 27. apríl og 2. maí 1932
em greinar eftir afa þar sem hann
hvetur landsmenn til að taka hönd-
um saman og gera jarðgöng í
gegnum Bláfjöll, svo sem tveim
kílómetmm vestan við Vífílsfell og
leggur fram mælingar- og kostnað-
aráætlun, göngin yrðu 250 m og
mikil samgöngubót, ritar afí, af
þessu varð ekki og veit ég ekki
hvort betra er eða ver; ævintýraþörf
sinni svalaði hann einnig með hella-
könnunum og mælingum og hann
leitaði skipulega að gulli Egils og
fór fyrir honum eins og fleirum að
hann fann það ekki.
Hversdagurinn skilaði honum
hins vegar arði þótt ekki væri að
sama skapi varanlegur, dijúg við-
skiptahyggindi og nákvæmni um
allt sem tölur varðaði — bamsvani
hans — urðu til þess að verslunin
stækkaði — og seinni heimsstyijöld-
in stuðlaði að sama, 1940 opnaði
hann aðra, Dyngju við Laugaveg,
sem margir munu minnast þótt
alllangt sé nú um liðið síðan hún
var lögð niður. Afí varð heiðurs-
félagi í Félagi leikfangasala 1976
svo og heiðursfélagi í Kaupmanna-
samtökum íslands.
Jarðsambandið hans afa var hún
Ella amma. Þau eignuðust fjögur
böm sem öll lifa föður sinn og heita
má að öll hafí fylgt í slóð hans
hvort sem heldur er fyrir tilstilli
erfða eða umhverfís. Þau eru Sóley
Svava f. 1928, Sonja ída f. 1934,
Rudolf Kristinn f. 1940 og Guðberg
Henry f. 1946. Bamabömin orðin
ellefu og bamabamabömin sjö.
Við Laugaveg 25 reisti afí sér
stórhýsi í tveimur áföngum og liðu
tuttugu ár í milli; flutti á efstu
hæðina að því búnu, 1980, og þar
áttihann sín síðustu ár og þau hjón.
Á efri ámm hans var grunnt á
ævintýrahneigðinni enn sem fyrr.
Hún lýsti sér einkum í hægum, róm-
þungum frásögnum af mönnum og
minnum frá löngu liðinni tíð sem
fyrir tilstilli hreimmikils málfars
hans og virðingar fyrir staðreynd-
Minning:
Sigríður Ólafsdótt-
irfrá Gesthúsum
Fædd 26. febrúar 1895
Dáin 14. maí 1986
Sigríður Olafsdóttir, tengdamóð-
ir okkar, lést að kvöldi hins 14.
maí sl. á Hrafnistu í Reykjavík.
Hún fæddist á Álftanesi, 26.
febrúar 1895, dóttir hjónanna
Guðfínnu Jónsdóttur frá Deild og
Ólafs Bjarnasonar, Gesthúsum,
Álftanesi. í Gesthúsum ólst hún upp
og átti heima uns hún giftist Jens
P. Hallgrímssyni árið 1924. Börn
þeirra urðu fjögur, Ólafur, Ketill,
Guðbjöm og Guðfínna. Þijú þeirra
lifa móður sína, en Guðbjöm lést
1983.
Það em forréttindi að alast upp
á jafn yndislegum stað og Álftanesi
og hlýtur að hafa áhrif til góðs á
þá, sem þeirra njóta. Og eitt er víst:
Sigríður kunni að vera tengda-
mamma. Aldrei hnýstist hún í né
hafði afskipti af málum strákanna
sinna og tengdradætra, heldur hljóp
hún undir bagga með þeim þegar
með þurfti og veitti þeim öllum
aðstoð og umhyggju ef á lá. Við
vitum að Guðfinna dóttir hennar
hefír sömu sögu að segja, en hún
og fjölskylda hennar þjuggu í sama
túni og Sigríður og Jens í fjölda
ára. Þegar heilsu foreldranna hrak-
aði veitti hún þeim ómælda og
ómetanlega aðstoð, sem hún reynd-
ar hélt áfram að veita móður sinni
eftir að hún var orðin veik og þurfti
að dvelja íi sjúkrahúsum og á
Dvalarheimili aldraðra, Hrafnistu.
Sigríður var útivinnandi húsmóð-
ir mestallt sitt hjónaband eða þar
til hún var rúmlega sjötug, þá farin
að missa heilsu og slitin af áratuga
erfiði við fískvinnslu af ýmsu tagi.
Árið 1930 reistu Sigríður og Jens
sér og sínum hús í Skeijafírði, sem
þau nefndu Vog. Þar bjó fjölskyldan
upp frá því. Þegar Sigríður hætti
að vinna í físki, komin á áttræðis-
aldur, gafst henni loks næði til að
sinna hugðarefnum sínum. Hann-
yrðir urðu fyrir valinu, en þær hafði
hún numið ásamt fleiru í Kvenna-
skóianum í Reykjavík sem ung
stúlka innan við tvítugt. Fannst
okkur ótrúlegt hveiju hún afkastaði
og eiga niðjar hennar fallegan út-
saum eftir hana. Hendur hennar
voru nettar og fallegar og ekki
hægt að sjá á þeim merki áratuga
strits, miklu frekar að þær hefðu
lítið annað gert en að „bródera".
Tengdamóðir okkar fór ekki
varhluta af sorgum þessa heims.
Aðeins 15 ára gömul missti hún
móður sína og eftir að hún varð
rúmliggjandi á hjúkrunardeild
Hrafnistu dóu þrír nánir ástvinir
hennar með fárra ára millibili:
sonarsonur hennar, Ragnar Samú-
el, 1977, Jens, eiginmaður hennar,
1979 og sonur hennar, Guðbjörn,
1983. Þennan harm bar hún eins
og hetja og reyndar finnst okkur
að hún hafí verið hetja allt sitt líf.
Við eigum henni svo margt að
þakka, ekki síst fyrir allar ánægju-
og hamingjustundir sem við öll í
fjölskyldunni höfum átt á æsku-
stöðvum hennar á Álftanesi, ýmist
sem börn í sveit, búendur í Bessa-
staðahreppi eða gestir. Álftanes
mun alltaf laða til sín á einn eða
annan hátt fólkið hennar Siggu frá
Gesthúsum.
Hún var orðin mjög þreytt og
að lotum komin þegar kallið kom
og hvíldin hefur verið kærkomin.
Þess vegna getum við verið glaðar
yfír því að hún er laus úr lífsins
viðjum og þrautum, um leið og við
tregum hana.
Við þökkum innilega starfsfólki
Hrafnistu, sem sýndi henni umönn-
un og góðvild í hennar löngu sjúkra-
legu.
Veri tengdamóðir okkar kvödd
með virðingu ogþökk.
Erla ísleifsdóttir
Selma Samúelsdóttir
Viktoría Skúladóttir
Er ég nú sest niður að skrifa
eftirmæli um föðursystur mína
kemur margt upp í hugann. Eitt
það fyrsta er eftirfarandi kvæði,
sem mér finnst lýsa í fáum orðum
hvernig kona Sigríður var:
„Án efa fáir, það er mín trú,
sér áttu göfugra hjarta en þú,
það vakti mér löngum lotning.
I örbirgð mestu þú auðugust varst
og allskyns skapraun og þrautir barst
sem værir dýrasta drottning."
(Höf. ókunnur.)
Sigríður fæddist 11. febrúar að
Gestshúsum á Álftanesi. Foreldrar
hennar voru hjónin Guðfinna Jóns-
dóttir frá Deild á Álftanesi og Ólaf-
ur Bjarnason, útvegsbóndi, frá
Gestshúsum á Álftanesi. Þeim hjón-
um varð sex barna auðið og komust
fjögur þeirra á legg. Sigríður var
elst þeirra og sú síðasta, sem kveður
þessa tilveru. Hin voru: Guðfínna
d. 1924, Oddný d. 1963, Snæbjöm
d. 1984, Guðrún Petrína d. 1908
og stúlka fædd andvana. Móðir
þeirra, Guðfínna, lést á jóladag árið
1910 og var þá Sigríður á 16. ári.
Hefur þá komið til kasta Siggu að
annast yngri systkini sín og sinna
búi í Gestshúsum, ásamt Arnleifu,
föðursystur þeirra, sem alla tíð bjó
í Gestshúsum. Ólafur, faðir þeirra,
var mikið að heiman við sjóróðra á
Suðumesjum, en þangað sigldu sjó-
menn bátum sínum áður fyrr og
rém fast á vertíðum. Ólafur kvænt-
ist aftur Sigríði. Sigurðardóttur og
eignuðust þau þijú böm, sem em:
Guðfinna, Óli Bjöm (látinn) og
yngstur er Einar, sem nú býr í
Gestshúsum. Einnig ólust upp böm
Sigríðar Sigurðardóttur frá fyrra
hjónabandi hennar og Ketils
Bjamasonar, bróður Ólafs, en þau
vom þijú. Þá ólst þar upp Bjami
Magnússon, sonur Amleifar, sem
síðar varð skipstjóri, hann er iátinn.
Einnig var þar heimilisfost Kristín
Vigfúsdóttir, sem kom þangað ung
að aldri og naut uppejdis, sem væri
hún eitt af bömum Ólafs og Guð-
fínnu. Ólafur afi lést árið 1955.
Sigríður kvæntist 1924 Jens
Hallgrímssyni, sjómanni frá Kefla-
vík, en hann lést árið 1979. Þau
eignuðust fjögur böm, sem em:
Ólafur, yfírlæknir Blóðbankans í
Reykjavík, kv. Erlu ísleifsdóttur,
Ketill fískmatsmaður og söngvari,
kv. Selmu Samúelsdóttur, Guð-
björn, skipstjóri, sem lést árið 1981,
kv. Viktoríu Skúladóttur og Guð-
fínna, húsmóðir, gift Hjalta Ágústs-
syni, bifreiðastjóra.
Sigríður og Jens byggðu sér hús
í Skeijafirði árið 1930 og nefndu
það „Vog“, vom þau ætíð kennd
við það. Þaðan var stuttur spölur í
fjömna þar sem Jens staðsetti bát
sinn og sótti þaðan á hrognkelsa-
miðin úti fyrir Skeijafirði.
Á æskuámnum fannst mér ég
vera komin í sveit, er íjölskyldan
tók sig upp í heimsókn að „Vogi“.
Lóðin var stór og þar ræktuðu þau
ýmsar nytjajurtir til heimilisins og
fékk maður gjaman gulrófur til að
naga, en þótti þá fengur að þeim,
líkt og nútímaæsku finnst nú að fá
sleikipinna eða eitthvað þess háttar.
Framan við húsið var svo blóma-
garður Siggu og njólinn óx óhindr-
aður líkt og hinn álitlegasti hjágróð-
ur nú til dags. Mér fannst alltaf
gaman og gott að sækja þau hjón
heim. Húsbóndinn glaður og skraf-
hreifinn og ekki lá húsmóðirin á
sínu, ávallt skapgóð og hjartahlý.
Sýndi hún okkur oft eitthvað nýtt,
hvort sem það var útsaumur, sem
hún var að vinna að, eða fram-
kvæmdir við heimilið. Og enginn
var glaðari og ánægðari en hún,
er hún fékk olíuhitun í húsið sitt,
eða nýja eldhúsinnréttingu. Til þess
að framkvæma þetta ásamt fleiru
réð hún sig í fiskvinnu til að standa
straum af kostnaðinum. Þau fóm
ekki til einskis launin hennar Siggu,
sem hún aflaði í fiskinum. Hún
óskaði þess heitast, að synir hennar
fengju þá menntun, sem hugur
þeirra stóð til, í lækna-, söng- og
skipstjórafræðum. Hún var þeim
örugglega betri en enginn og þegar
árangri var náð, hló hún og grét
af gleði og dillandi hlátur hennar
hreif okkur hin. Hún hafði svo
sannarlega oft ástæðu til að vera
stolt og ánægð. Alla sína ævi, á
meðan heilsan leyfði, var hún störf-
um hlaðin, heima og að heiman.
Vann í fiskvinnu þar til fætur
hennar gátu ekki meir. Lífsins
gæði, á þeirra tíma mælikvarða,
lágu ekki á lausu fyrir henni, hún
þurfti sjálf að afla þeirra og ég
man, að oft var það ströng og löng
leið, sem hún lét sig hafa, fót-
gangandi, suður fyrir flugvöll, upp
á Grímsstaðaholt í vagninn, sem
flutti hana til og frá vinnustað.
Hannyrðir vom hennar yndi í
tómstundum og mér era í fersku
minni allar brúðurnar hennar, sem
hún skartaði íslenskum búningum,
saumuðum af henni sjálfri.
Einkadóttir Siggu og Jens, Guð-
fínna, og eiginmaður hennar reistu
sér hús á lóð „Vogs“. Eftir að heilsu
fór að hraka hjá Siggu, þá stundaði
Guðfínna foreldra sína af einstakri
alúð og umhyggju. Ég tei það mikið
lán hafa verið fyrir þau, að vera í
nábýli við dóttur sína og hennar
fjölskyldu. En að því kom, að Sigga
gat ekki komist ferða sinna innan-
húss, að hún fékk inni á Hrafnistu
í Reykjavík. Jens var nýfluttur
þangað til hennar, er hann lést. Á
Hrafnistu dvaldi hún í u.þ.b. níu ár
og naut þar frábærrar umönnunar,
sem vert er að þakka.
Mjög kært var með henni og
systkinum hennar og faðir minn bar
mjög hag hennar fyrir bijósti, að
því varð ég oft vitni. Hjá þeim ríkti
gagnkvæm virðing.
Er Sigga varð 90 ára fyrir liðlega
ári, þá komu saman nánustu ætt-
ingjar og vinir yfír kaffiborði á
Hrafnistu. Engu var líkara en henni
væri gefíð eitthvað, andlega, því
hún virtist njóta dagsins í ríkum
mæli, miðað við hvemig heilsu-
ástand hennar hafði á undan verið,
og hún hafnaði hvíld fyrr en gestir
vom á brott. Þá var stutt í hlýja
brosið, sem ávallt einkenndi hana