Morgunblaðið - 19.08.1986, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 1986
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir PHILIP TAUBMAN
Gorbachev yf irtekur utanríkismálin:
Dobrynin maðurinn bak
við aukinn sveigjanleika
UNDANFARIÐ hafa Sovétmenn yfirfarið og- endurbætt stefnu sína
í utanríkismálum og hafa farið fram mestu breytingar í þeim hluta
sovésks stjórnkerfis, sem lýtur að utanrikismálum, í manna minnum,
að þvi er haft eftir sovéskum stjórnarerindrekum og vestrænum
stjórnarerindrekum. Nýir menn hafa verið skipaðir í embætti og
uppbyggingu hefur verið breytt þannig að valdið hefur færst frá
utanríkisráðuneytinu til miðstjórnar Kommúnistaflokksins.
Anatoli F. Dobrynin hefur átt
mestan þátt í þessum breyt-
ingum og mótað stefnuna. Hann
var sendiherra Sovétríkjanna í
Bandaríkjunum um langt skeið. I
febrúar var Dobrynin skipaður einn
af ritui-um miðstjórnar Kommún-
istaflokksins og yfirmaður alþjóða-
deildai- hans. Þar komst hann inn
í innsta hring sovésks valdakerfis.
Sveigjanleiki í stað
bókstafstrúar
Þessar breytingar eru í samræmi
við þá stefnu Mikhails Gorbaehevs,
leiðtoga Sovétríkjanna, að draga
úr kreddum í stefnu Sovétmanna í
utanríkismálum og gera hana
sveigjanlegri.
Vestrænir stjómarerindrekar
hafa bent á ýmis nýmæli í samskipt-
um Sovétmanna við Kínveija og
ísraela. Einnig segja þeir bætt sam-
skipti við Bandaríkjamenn bera því
vitni að utanríkisstefna Sovét-
manna mótast ekki af hugmynda-
fræði og bókstafstrú að sama skapi
og áður.
„Viss stimamýkt, sem áður var
ekki fyrir hendi, er komin fram hjá
Sovétmönnum," sagði vestrænn
stjórnarerindreki.
Sú hreyfmg, sem komin er á af-
vopnunai-viðræður risaveldanna, er
að hluta runnin undan riíjum Sovét-
manna. Tillögfur þeirra bera þess
merki að Dobrynin hafi þar verið
að verki, segja kunnugir.
Kremlarbændur báru fram mála-
miðlunartillögu um meðaldrægar
eldflaugar og buðust til að draga
úr langdrægum eldflaugum ef sam-
komulagið um gagneldflaugakerfi
frá 1972 yrði framlengt. Það hefði
í för með sér að Bandaríkjamenn
yrðu að fresta geimvarnaráætlun
sinni.
Vestrænn stjórnarerindreki spáði
því að Bandaríkjamenn myndu að
lokum verða að endurskoða stefnu
sína vegna sóknar Sovétmanna í
afvopnunarmálum.
Það hefur komið stjórnarerind-
rekum mest á óvart að Gorbachev
skyldi Ijúka lofsorði á Kínveija- í
ræðu, sem hann hélt í Vladivostok
fyrir skömmu. Þar hvatti leiðtoginn
til viðræðna um breytingar á við-
skiptum ríkjanna.
Sovéska stjóniin tilkynnti í
síðustu viku að sovéskir og ísraelsk-
ir embættismenn kæmu saman í
þessum mánuði. Rætt verður um
UAS&
Eduard Shevardnadse, utanríkisráðherra, og Anatoli Dobrynin, rit-
ari Kommúnistaflokksins og yfirmaður alþjóðadeildarinnar.
að opna ræðismannsskrifstofur í
n'kjunum og er það fyrsta vísbend-
ingin um bætt samskipti síðan
Sovétmenn slitu stjórnmálasam-
bandi við ísraela meðan á sex daga
stríðinu stóð 1967.
Sovéskir embættismenn segja
aftur á móti að hér sé ekki um að
ræða grundvallarbreytingu á stefnu
Sovétmanna í málefnum ísraels.
Ekki sé þar með sagt að stjórn-
málasamband verði tekið upp milli
ríkjanna, þótt ræðismenn verði
skipaðir.
Áhrif Dobrynins
Stjórnarerindrekar hafa eignað
Dobrynin og áhrifum hans margar
þessara breytinga á stefnu Sovét-
stjómarinnar. Hann hefur í hinu
nýja embætti sínu reynst Gorbachev
ráðgjafi í utanríkismálum og virðist
hafa mótað stefnuna. Undir stjórn
Dobrynins hefur alþjóðadeild mið-
stjómarinnar breyst. Þar em nú
allir kostir vegnir og metnir þegar
stefnan í utanríkismálum er mótuð.
Georgi M. Korniyenko er æðsti
undirmaður Dobrynins. Hann lét
af stöðu aðstoðarmanns utanríkis-
ráðherra til þess að fá stöðu í
alþjóðadeildinni. Komiyenko var
aðstoðarmaður Dobiynins í Wash-
ington snemma á sjöunda áratugn-
um.
Embættismaður utanríkisráðú-
neytisins hefur staðfest að mikil-
vægar ákvarðanir í utanríkismálum
séu nú teknar í miðstjórn Kommún-
istaflokksins.
Fyrir þessar breytingar var meg-
inhlutverk alþjóðadeildarinnar að
sjá um samskipti við kommúnista-
flokka annarra ríkja og afskipti
hennar af almennum utanríkismál-
um voru lítil, að því er sovéskir
embættismenn segja.
Dobrynin hefur borist mikið á