Morgunblaðið - 19.08.1986, Síða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 1986
Þórir S. Gröndal skrifar frá Flórída:
Ævintýríð um Fríðu fiskiflugu
Það var einu sinni feit og fögur
* fiskifluga, sem hét Fríða. Hún var
fædd í Keflavík og var komin af
góðum og göfugum fluguættum.
Gat hún rakið þær alla leið til Magn-
úsar hins bláa, maðkaflugu, en
hann starfaði við skreiðarhjalla
Hörmangaraverzlunarinnar á miðri
18. öldinni. Ein formóðir hennar,
Ingiríður Ihaldsfluga, hafði orðið
landsfræg, þá er hún hleypti upp
fundi Alþýðubandalagsmanna í
samkomuhúsinu fyrir kosningar
1960. Fyrst hafði hún sezt á hljóð-
nemann og suðað af öllum krafti,
x en síðan flogið upp undir pilsið á
konu frambjóðandans. Eftir langan
eltingarleik tókst varaformanninum
að rota hana með samanrúlluðum
Þjóðvilja, en síðan var hún lamin
til dauðs með fundarhamrinum.
Ingiríður var langa-, langa-, langa-,
langa-, langa-, langa-, langa-,
langa-, langa-amma Fríðu.
Fríða leit dagsins ljós á fögrum
degi í júní, þá er hún skreiddist út
úr rifu bak við eitt af saltfiskverk-
unarhúsum Keflavíkur. Þá var
feikilega gaman að vera til. Hún
flögraði um með öðrum ungum
fiskiflugum, og þær nutu þess að
. suða í sólskininu. Allt var svo nýtt
^ og forvitnilegt. Niður við sjóinn var
bezt að vera, því þar var sjávar-
og fiskiilmur. Eldri flugurnar leið-
beindu þeim yngri og vísuðu þeim
á úldna þorskhausa.
Brátt varð vinkona hennar full-
vaxta, og var hún þá ein glæsileg-
asta fiskifluga á öllum Suðumesjum
og þótt víðar væri leitað. Hún var
umsetin eða réttar sagt umflogin
af efnilegum, ungum karlflugum,
og valdi hún sér Sigga Suðara að
sambýlisflugu. Hann gat suðað fal-
.. legar og lengur en nokkur önnur
? fluga, sem hún hafði hitt. Fljótlega
eignuðust þau saman nokkra tugi
þúsunda eggja, og bar Fríða þær
víur í þorskhausa og öskutunnur,
eins og bezt hún gat. En ekki undi
hún húsmóðurhlutverkinu og gat
ekki séð tilganginn í því að vinna
að frekari fjölgun á fiskifluguþjóð-
inni. Yfirgaf hún því sambýlisflug-
uná. Hún slóst í hóp nokkurra
annarra flugna, sem líkt voru hugs-
andi og hún sjálf, og þar eignaðist
hún góða vini. Þetta voru hálfgerð-
ar ævintýraflugur og þeim var
ferðalöngun í blóð borin. Þær flögr-
uðu um bæinn og nágrenni, inn í
Njarðvíkur og einu sinni alla leið
til Grindavíkur. Þar fengu þær ekki
blíðar móttökur, því heimaflugurn-
ar veittust að þeim, og sögðu þeim
að snauta til síns heima. Þær sögðu
æti vera af skornum skammti og
vart nægilegt fyrir þær sjálfar.
Svipað gerðist einnig annars stað-
ar, þar sem þær komu við á ferðum
sínum.
Oft ræddu þær stöllur um lífið
og tilveruna, og þá einkum með
tilliti til framboðs af fiski, sem far-
ið var að slá í, og öðru góðgæti.
Margan daginn kúrðu þær undir
þakskeggi eða í öðru skjóli, þegar
úti var rigning og stundum rok.
Eldri flugurnar kunnu sögur að
segja af lífi forfeðranna. Sögur
þessar höfðu lifað í munnmælum
og gengið flugu fram af flugu. Fríða
naut þess að heyra fræðaþulina
segja frá.
Orlög hins stolta, íslenzka fiski-
flugu-ættstafns höfðu verið tengd
lífi íslenzkrar þjóðar óijúfandi bönd-
um. Þegar hún átti við bág kjör að
búa, hafði það sama verið upp á
teningnum hjá fiskiflugunum. Bætt
lífskjör og góðæri höfðu einnig ver-
ið þeim til góðs.
Mikið farsældartímabil hafði haf-
ist upp úr seinni heimsstyijöldinni.
Allt var fullt af fiski, og alls staðar
var verið að hengja, salta og fyrsta
hann. Aflanum var landað úr togur-
um með krönum, og fiskinum síðan
dempt á vörubíla, sem óku honum
í fiskverkunarstöðvamar, sem
stundum voru í öðrum þorpum. Iðu-
lega datt fískur af bílunum og var
hann að finna út um allar götur.
Alls staðar var rotnandi fiskur,
gaman, gaman! Á þeim árum byij-
uðu Islandsmenn líka að veiða hval
og varð stöðin í Hvalfirði mikið
gósenland fyrir fískiflugurnar, sem
ekki lifa eingöngu af fiski, sem
kunnugt er. Settu þær þar á stofn
blómlega nýlendu.
Þetta hafði verið mikið góðæri
til lands og sjávar, og fiskiflugu-
stofninn hafði vaxið og eflst.
Fræðaþulurinn sagðist ekki vita,
hvemig farið hefði fyrir hinni
íslenzku þjóð, ef ekki hefðu verið
til taks hinar ólötu og óeigingjörnu
fiskiflugur, alltaf reiðubúnar til að
þefa upp rotnandi fisk, kjöt eða
matarleifar, og eyða þeim á hag-
kvæman og öruggan hátt. Fiski-
flugurnar unnu þannig fyrir
þjóðarheill um leið og þær tryggðu
það, að nýjar kynslóðir fiskiflugna
yxu úr grasi og héldu áfram starf-
inu.
Hinn aldni flugu-fræðaþulur
næstum klökknaði eftir upprifjun
gullaldartímabilsins. En svo and-
varpaði hann og bytjaði að rekja
erfiðleika og þrengingar nútímans.
Fiskur væri nú af skornum skammti
og aflinn sem á landi kæmi, væri
dyggilega ísaður ofan í kassa. ísinn
væri mesti óvinur fískiflugunnar og
þar næst kæmi kassinn. Til að bíta
höfuðið af skömminni, fæm sum
fískiskip á haf út, veiddu físk og
frystu hann um borð og kæmu síðan
að landi með hann beingaddaðan.
Það væri eins og þeir menn, sem
svona höguðu málum sínum, hefðu
aldrei heyrt um íslenzkar fískiflug-
ur. Alla vega virtust þeir ekki bera
mikla virðingu fyrir þeim.
Þróun allra síðustu ára væri samt
alvarlegust, og ógnaði beinlínis til-
veru ísíenzka fiskiflugustofnsins.
Hér sagðist frásögumaður eiga við
gámaútflutninginn svokallaða.
Fiskurinn væri fluttur í gámum til
útlanda og seldur þar á markað,
en síðan verkaður á ýmsa vegu.
Erlendar fískiflugur fengju að
gramsa þar í öllu, éta og bera í það
víumar. Og í útlöndum væru tækin-
færin fleiri fyrir flugur, því þar
væri oft hiti og sólskin, og allt rotn-
aði fyrr heldur en á ísa köldu landi.
Ekki væru íslenzkar húsmæður
heldur hjálplegar. Fiskiflugur hefðu
aldrei sýnt þeim neitt nema kurt-
eisi og tillitssemi. Aldrei verið
ágengar og frekar eins og hús-
flugurnar, aldrei dvalið í húsum,
aldrei sezt í sykurmolakarið eða á
kleinurnar. Nú launuðu konur
landsins kurteisina með því að eyða
matarleifum í sorpkvörnum eða inn-
sigla úrgang í plastpokum til að
vera nú alveg vissar um, að ekkert
ætt fari í öskutunnuna.
Til að kóróna þetta allt, væru
Islendingar nú að kikna undan er-
lendri gagnrýni og myndu líklega
hætta hvalveiðum. Að öllum líkind-
um myndi flugunýlendan í Hvalfírði
deyja út. Og hvað yrði svo fram-
haldið? Ætluðustu Islandsmenn ef
til vill til þess, að fiskiflugur lands-
ins lifðu á áli og járnblendi? Fríða
var oft döpur og ringluð eftrir þess-
ar umræður og frásagnir. Hún hafði
stórar áhyggjur af framtíðinni í
heimalandinu.
Einn dag í lok ágúst var hún
með féiögum sínum að snapa við
öskutunnur á Keflavíkurflugvelli.
Hittu þær þá fyrir flugu nokkra all
sérkennilega. Var hún búkmikil og
bústin, með gular rendur og stutta
vængi. Suð hennar var af allt ann-
arri og hærri tíðni en suð fískiflugn-
anna. Það var af henni dregið og
hún skalf úr kulda en samt var
þetta hlýr og góður íslenzkur sum-
ardagur. Stöllurnar gáfu sig á tal
við hina ókunnu flugu og hjálpuðu
henni að komast í sólargeisla, og
fór hún þá hægt og sígandi að
braggast.
Hér var komin Bonnie Býfluga
alla leið frá Flórída í henni Ameríku.
Sagðist hún hafa slysast inn í hús
eitt á Miami. Kallinn á bænum hefði
slegið til sín með dagblaði, og hefði
hún vankast og fallið ofan í ferða-
tösku. Hún var næstum köfnuð og
mörgum tímum seinna hefði hún
skriðið út úr töskunni í íbúð í
Keflavík. Eigandi ferðatöskunnar
hefði sem sagt farið með hana alla
leið til íslands.
Á þessu kalda landi sagðist
Bonnie ekki geta lifað lengi, og
væri það sín eina vona að komast
aftur til Ameríku. Sér hefði skilist,
að fólkið frá Miami væri í nokkurra
vikna heimsókn, en myndi svo fara
til baka. Hún sagðist vakta íbúðina
til að missa ekki af þessu eina tæki-
færi sínu.
Á næstu dögum og vikum sagði
hún íslenzku fískiflugunum marga
skemmtilega og fróðlega hluti frá
Flórída. Þar virtist sannkölluð
Paradís skordýranna. Þar væri allt-
af hlýtt og gott veður, en aldrei
kuldi og snjór. Nóg að bíta og
brenna fyrir alla. Fríða var yfír sig
hrifin.
Hún beið með Bonnie, vinkonu
sinni, í marga daga við gluggana í
íbúðinni, þar sem dvaldi fólkið frá
NY tegund af ávaxtaís, „Vitari“,
er fyrir nokkru komin á markað
hér. Hann hefur þá sérstöðu að
i honum er engin dýrafita, sykur
eða kemísk efni, aðalefnið er
hreinn ávaxtasafi, auk þess dálít-
ið af eggjahvítu úr sojabaunum.
Sætan í ísnum kemur aðeins úr
Flórída, en á því virtist ekkert farar-
snið. Með degi hveijum fór af
Bonnie og einn morgun, eftir kalsa-
rigningarnótt, fann Fríða hana með
fæturna upp í loft á gluggakis-
tunni. Hún var dáin og líklega
komin til guðs.
Fríða saknaði vinkonu sinnar og
harmaði hennar dapurlegu örlög.
Nú fóru í hönd daufír dagar og
fátt um fína drætti. Farið var að
kólna á nóttunni, og framundan
ekkert nema dvali í allan vetur og
ef til vill dauði. Hún hugsaði um
frásagnir Bonnie af
ævintýralandinu Flórída, og ákvað
að halda áfram að standa vakt við
gluggann. Einn dag sá hún ferðat-
öskur teknar fram og fólkið fór að
pakka. Án þess að mikið bæri á,
laumaðist hún inn um opin glugga
og skreið niður í homið á stærstu
ferðatöskunni.
I næsta þætti ljúkum við ævintýr-
inu um Fríðu Fiskiflugu.
Höfundur er ræúismaður Islands
í Flórída og framkvæmdastjóri hjá
fisksöiufyrirtæki á Miami.
ávöxtunum. Hitaeiningarnar eru
langtum færri en í venjulegum
ís, einnig hentar ísinn prýðilega
sykursjúkum og fólki, sem hefur
ofnæmi fyrir mjólkurvörum.
Hafin er kynningarsala á ísnum
í tveim ísbúðum í Reykjavík.
Lauritz Jorgensen og Sigtryggur Eyþórsson kynna megrunarísinn
fyrir blaðamönnum.
Megrunarís
á markaðinn
K.E.W. HOBBY
Háþrýstihreinsitækið, nauðsynlegt hjálpartæki fyrir
nútímaheimili og smærri fyrirtæki
Með K.E.W. HOBBY ganga öll þrif fyrir sig á mettíma og erfið verk verða leikur
einn. Þú getur sand-vatnsblásið - t.d. gamla málningu og ryð, hreinsað klóök og
losað stíflur, þvegið bílinn, bátinn, rúðurnar, já sjálft húsið og giröingarna
og hvað eina sem þarf að þrífa.
Þú getur blandað
hreinsiefnum í
með sérstökum innbyggðum jektor og þú getur ráðið bæði þrýstingi og dreifingu
vatnsins. Með K.E.W. getur þú gert hlutina betur, jafnframt því sem þú sparar
tfma og minnkar allt erfiði.
Nokkrar tæknilegar upplýsingar:
Þyngd: 17.5 kg, straumnotkun: 9.1 A
orkunotkun: 2.0 kW,
þrýstingur: 66 kg (bör).
REKSTRARVORUR
Póstnólf 4184, 124 Reykjavík
Símar: 31956 & 685554
Allt á sama staft: Hreinsiefm • Pappír • Vélar • Einnota vörur • Vinnufatnaður • Ráógjöf • O.fl. o.fl