Morgunblaðið - 18.10.1986, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. ÖKTÓBER 1986
Framlag Kíwanísmanna
til geðheilbrigðismála
eftir Odd Bjamason
Kiwanismenn hafa í samvinnu við
Geðvemdarfélag íslands um margra
ára skeið lagt þeim lið sem eiga við
geðræn vandamál að stríða. Þeir
hafa safnað fé meðal landsmanna á
svonefndum K-dögum og hefur því
verið varið til að styrkja endurhæf-
ingu geðgukra af öllu landinu.
Þannig var ágóðanum af fyrsta
K-deginum varið til uppbyggingar
Bergiðjunnar sem er endurhæfíngar-
vinnustaður fyrir geðsjúklinga.
Agóðanum af síðari K-dögum hefur
að mestu verið varið til að reisa end-
urhæfingarstöð Geðvemdarfélags
íslands. .
Þótt sá flárstyrkur sem ^eosjúkl-
ingar hafa fengið að tilhlutan
Kiwanismanna sé mikils verður er
ekki minna vert um þann siðferðilega
stuðning sem Kiwanismenn hafa
veitt þeim með starfí sínu. Þeir hafa
vakið athygli á þeim vanda sem geð-
sjúklingar eiga við að etja og aukið
skilning samborgara sinna á honum.
Kiwanismenn hafa enn einu sinni
ákveðið að leggja þeim lið sem eiga
við geðræn vandamál að stríða. Þeir
hyggjast nú sérstaklega leggja hönd
á plóginn með þeim sem vinna með
unglingum sem eru með alvarleg
geðræn vandamál. Þetta munu þeir
gera með því aðsafna fé næstkom-
andi föstudag og laugardag til
unglingageðdeildar sem verið er að
koma upp á Dalbraut 12 í Reykjavík.
Geðtruflanir unglinga hafa lengi
verið vandamál sem ekki hefur verið
nægur gaumur gefínn. Rannsóknir
benda til að a.m.k. fimmtungur ungl-
inga eiga við veruleg geðræn
vandamál að stríða og þurfí á aðstoð
að halda þess vegna, Slík vandamál
eru oft orsök að félagslegum vanda-
málum unglinga og jafnvel að
alvarlegum árekstrum þeirra við
samferðamenn. Því er mikilvægt að
greina og taka á þessum vandamál-
um eins fljótt og unnt er.
Þetta verður ekki gert nema til
sé unglingageðdeild með sérþjálfuðu
starfsliði. Því miður hefur slfit deild
ekki verið til en nú er að rætast úr
þessu. Ríkisspítalar hafa fest kaup á
húsinu á Dalbraut 12 í Reykjavík þar
sem nú er rekin bamageðdeild
Landspítalans og Upptökuheimili
Reykj avíkurborgar. Þó að húsnæðið
sé fengið er eftir að lagfæra það og
festa kaup á nauðsynlegum búnaði
til að það sé fullnægjandi fyrir sér-
hæfðan rekstur ungiingageðdeildar.
Ég heiti á alla landsmenn að taka
Kiwanismönnum vel þegar þeir leita
eftir stuðningi við þetta mikilvæga
verkefiii með sölu IGwanislykilsins.
Framlag Kiwanismanna til endur-
hæfíngar og meðferðar á geðsjúkl-
ingum hefur nýst mjög vel. Það er
ekki úr vegi að gefa nokkra hug-
mynd um það með því að gera stutta
grein fyrir starfsemi endurhæfingar-
stöðvar geðvemdarfélagsins fyrstu
tvö árin.
Endurhæfingarstöðin
Endurhæfíngarstöð Geðvemdarfé-
lags íslands var tekin í notkun 27.
október 1984. Hún hefur komið til
móts við brýna þörf og hefur verið
vel nýtt. Til þess að stuðla að því
að endurhæfingarstöðin komi að sem
bestum notum vil ég kynna stöðina
og starfsemi hennar fyrsta eina og
hálfa árið fyrir lesendum Geðvemdar.
Endurhæfíngarstöðin er af því tagi
sem nefndur hefur verið áfangastað-
ur og er samastaður fyrir sjúklinga
meðan stendur á endurhæfíngu vist-
manna undir leiðsögn og með
stuðningi ýmissa aðila innan geð-
heilbrigðiskerfisins. Hún er sérstak-
lega hönnuð með hliðsjón af þeirri
starfsemi sem þar á að fara fram.
Þar er rými fyrir átta íbúa svo og
lítil íbúð sem nota má fyrir húsráð-
endur, hjón í endurhæfíngu eða
aðstandendur sjúklinga utan af landi.
Húsið er samtals 366 fermetrar
að flatarmáli á tveimur hæðum. Á
neðri hæð er anddyri, íbúð, þijú ein-
staklingsherbergi, baðherbergi,
þvottahús og geymsla. Á efri hæð
er eldhús, borðstofa, setustofa, sjón-
varpsstofa, þijú einstaklingsherbergi,
eitt tveggja manna herbergi og
vinnuherbergi.
Oddur Bjamason
„Þótt sá fjárstyrkur sem
geðsjúklingar hafa
fengið að tilhlutan Kiw-
anismanna sé mikils
verður er ekki minna
vert um þann siðferði-
lega stuðing sem
Kiwanismenn hafa veitt
þeim með starfi sínu.“
Stjóm endurhæfingar-
stöðvarinnar
Endurhæfíngarstöðin er sjálfs-
eignarstofnun sem hefúr sérstaka
stjóm. Meðlimir stjómarinnar em til-
nefndir til 3ja ára í senn af stjóm
geðvemdarfélagsins. Nú em eftir-
taldir menn í stjóminni: Tómas
Helgason, prófessor, formaður; Bragi
Guðbrandsson, félagsmálastjóri í
Kópavogi, gjaldkeri; Sigrún Júh'us-
dóttir, yfirfélagsráðgjafí, ritari.
Ennfremur Nanna Jónasdóttir,
hjúkmnarframkvæmdastjóri, Jón K.
Olafsson, sveitarstjóri í Sandgerði,
Eyjólfur Guðmundsson, bóksali, og
Oddur Bjamason, læknir. Sigrún
Júlíusdóttir, Bragi Guðbrandsson og
Oddur Bjamason sitja í starfsstjóm
sem hefur yfimmsjón með dagiegum
rekstri áfangastaðarins. Það er rétt
að geta þess að þeir Jón og Eyjólfúr
em báðir Kiwanismenn.
Nauðsyn endurhæfingar
Geðsjúkdómar hafa í för með sér
mikinn vanda fyrir geðsjúklinga, fjöl-
skyldur þeirra og allt samfélagið.
Þeir valda sjúkhngunum oft á tíðum
rrúkilli sálarkvöl og skerða getu hans
til starfa og félagslegra samskipta.
Þeir draga úr tekjum og ógna afkomu
hans. Þeir spilla fyrir tengslum hans
við samferðamenn og draga úr tæki-
fæmm hans til að hasla sér völl í
samfélaginu og hagnýta sér þau
hlunnindi sem það býður upp á. Mik-
ill hluti þeirra sem fá örorkubætur
eiga við geðsjúkdóm að stríða.
Margir geðsjúklingar hafa vem-
legt gagn af venjulegri meðferð og
getað lifað góðu lífí, þegar henni er
lokið. Sumir em þó ekki svo lánsam-
ir og verða að eiga kost á fullnægj-
andi endurhæfingu ef þeir eiga að
geta gert sér vonir um að geta hasl-
að sér völl í samfélaginu og lifað þar
eðlilegu lífí.
Til þess að koma við slíkri endur-
hæfingu er nauðsynlegt að hafa
nægilegt rými á endurhæfíngardeild-
um, endurhæfíngarstöðvum og
vemduðum vinnustöðum. Því miður
em skilyrði til endurhæfíngar ekki
nægilega góð hér á landi. Rými er
ekki nægjanlegt á þeim stöðum sem
nefndir em hér að ofan. Maigir þeirra
sem hafa átt við langvarandi geðsjúk-
dóm að stríða eiga því ekki kost á
fúllnægjandi endurhæfingu og verða
að láta fyrirberast á geðdeildum leng-
ur en þörf krefur eða beijast í
bökkum í samfélaginu vegna skorts
á starfegetu eða félagslegri fæmi.
Starfsemi á áfangastað
Áfangastaður er heimili sem ætlað
er geðsjúklingum sem hafa náð þeirri
heilsu, að þeir þurfa ekki lengur að
dvelja á geðdeildum en em ekki enn
í stakk búnir til að lifa á eigin vegum
í samfélaginu.
Glevmum
ekki
gedsjúkum ■ iaokt.
21
Endurhæfíngarstöðin er sama-
staður fyrir geðguklinga meðan á
vinnuþjálfun eða annarri endurhæf-
ingu utan stöðvarinnar stendur en
fyrst og fremst er hún þó vettvangur
félagslegrar endurhæfíngar. Starf-
semin þjónar meðal annars þeim
tilgangi að veita vistmönnum nauð-
synlegan læknisfræðilegan, félags-
legan og tilfínningalegan stuðning
meðan á endurhæfingu stendur og
veita þeim tækifæri til markvissrar
endurhæfingar með leiðbeiningu og
stuðningi ýmissa sérþjálfaðra aðila
innan geðheilbrigðiskerfísins. Megin-
markmið endurhæfíngarinnar er að
auka fæmi vistmanna til daglegs lífs,
starfs og mannlegra samskipta. I
endurhæfíngarstöðinni er ekki beitt
meðferð í venjulegum skiiningi þess
orðs. Meðan einstaklingur dvelst þar
er lögð áhersla á sjálfstæði hans og
sjálfsábyrgð. Gert er ráð fyrir að
hann stundi regiulega vinnu, vinnu-
þjálfun eða nám. Ennfremur er gert
ráð fyrir að hann greiði leigu og
framfærslukostnað og taki þátt í
heimilishaldi með aðstoð leiðbeinenda
sem hafa geðheilbrigðisstarfsfólk að
bakhjarli.
Einar Einarsson, félagsráðgjafi á
geðdeild Landspítalans, hefúr haft
með höndum umsjón og eftirlit með
áfangastaðnum frá því er starfsemin
hófet þar til 15. maí sl. Nú hefúr
Bjamey Kristjánsdóttir, félagsráð-
gjafí á geðdeild Landspítalans, tekið
við því starfi. Félagsráðgjafínn hefur
haft vikulega fundi með íbúum og
tveimur leiðbeinendum sem starfa á
staðnum. Hann hefur handleitt leið-
beinendur með reglulegum hætti. Þá
hefur hann setið vikulega fundi með
starfstjóminni. Hann tekur við um-
sóknum um dvöl og greinargerðum
frá meðferðaraðilum og sér um inn-
tökuviðtöl ásamt ráðgefandi félags-
ráðgjafa sem á sæti í hússtjóm.
Hann skipuleggur einnig meðferð-
aráætlanir í samvinnu við skjólstæð-
inga og meðferðaraðila þeirra og
fylgir eftir hverri áætlun með föstum
mánaðarlegum viðtölum. Hann
tryggir að skjólstæðingum sé veittur
regiulegur stuðningur og eftiriit og
hefur samvinnu við lækna þegar um
lyfjameðferð er að ræða.
Á þeim tveimur árum sem áfanga-
staðurinn í Álfalandi 15 hefur verið
starfræktur hefúr verið samfelld
starfsemi og góð nýting á plássum.
Átján íbúar hafa á þessu tímabili
dvalist í húsinu — 12 karlar og 6
konur. Tólf hafa verið undir 35 ára
aldri og allir undir sextugu. Það hef-
ur verið eindregin stefna stjómar
endurhæfingarstöðvarinnar að þeir
sem þess þurfa eigi kost á vist án
tillits til búsetu. Tíu íbúar áttu lög-
heimili í Reykjavík en 8 utan
Reykjavíkur.
Suðurvör í Þorlákshöfn kaupir
hraðfrystihúsið á Eyrarbakka
„Þurfum öflugt félag,“ segir Hallgrímur Sigurðsson framkvæmdastjóri
Selfossi:
FISKVERKUNARFYRIRTÆKIÐ Suðurvör í Þorlákshöfn hefur keypt
Hraðfrystihúsið á Eyrarbakka. Einnig hefur fyrirtækið keypt 170
tonna bát, Hugrúnu frá Bolungavík, sem er væntanleg til Þorláks-
hafnar í dag, laugardag.
Suðurvör hefur haft hraðfrysti-
húsið á leigu síðan 15. maí 1985
og verið með rúmlega 100 manns
í vinnu á Eyrarbakka þegar mest
hefúr veið. Fyrirtækið starfrækir
saltfísk- og áildarverkun ( Þorláks-
höfn. Á Eyrarbakka er auk hrað-
frystingar starfrækt humarvinnsla,
síldarflökun og frysting og skreið-
arverkun.
Hallgrímur Sigurðsson fram-
kvæmdastjóri sagði að fyrir dymm
hefði staðið hjá Suðurvör að setja
upp frystingu í Þorlákshöfn en þar
sem þar væm tvö frystihús fyrir
og oft mannekla hefði verið ráðist
í að leigja hraðfrystihúsið á Eyrar-
bakka og kaupin hefðu orðið í
framhaldi af því.
Hallgrímur sagði að ráðist hefði
verið í að kaupa bátinn Hugrúnu
til þess að styrkja hráefnisöflunina
en reyndin væri sú að fyrirtækin
við suðurströndina þyrftu aðreka
öflugt togarafélag með fjóra togara
til að miðla fiski á þeim tíma sem
bátamir skila ekki nægu hráefni
að iandi. Slíkt félag þyrfti að vera
sjálfstæð eining, nú væm tveir tog-
arar á svæðinu í eigu Meitilsins en
með stærri einingu yrði reksturinn
hagkvæmari. Hann gat þess að
Hugrún væri ekki viðbót við flotann
þar sem seldur hefði verið bátur frá
Þorlákshöfn, brúttótonnafjöldi flot-
ans væri sá sami
Missir togarans Bjama Heijólfs-
sonar er enn ofarlegaí hugum
manna á Árborgarsvæðinu og er
þá fyrst nefndur sá kvóti sem fór
með skipinu. Hallgrímur og Hjör-
leifur Brynjólfsson fyrstihússtjóri á
Eyrarbakka sögðu að togarar af
sömu stærð og Bjami var, væm
núna mjög hagkvæmirí rekstri.
Þeir bentu á að það ætti alis ekki
að vera útilokað að togari fengist
til suðurstrandarinnar þar sem
svæðið hlyti að eiga rétt á slíku
eftir að Bjami fór. Þeir gátu þess.
einnig að núna litu menn vonaraug-
um til bfuarinnar yfir Ölfusárósa
sem gerði allanrekstur léttari og
kostnaðarminni. Á einu ári væri
t.d. búið að greiða tvær og hálfa
milljón í vegaskatt vegna aksturs
með fisk frá Þorlákshöfn.
Afkoma frystihússins á Eyrar-
bakka hefur verið á uppleið og
reksturinn, það sf er árinu, hefur
gengið betur en í fyrra. „Þess vegna
eram við bjartsýnir", sagði Hallg-
rímur.
Hjörleifur sagði að starfsemin
færi hægt og sígandi af stað nú í
haust, Hugrún færi á línu eftir helgi
og þegar síldin kæmi færi allt á
fullt. „Það er duglegt og hæft
starfsfólk á staðnum sem við höfum
átt gott samstarf við og það er
ekki síst þess vegna sem við eram
bjartsýnir", sagði Hjörleifur frysti-
hússtjóri.
Sig. Jóns.
Hjörleifur Brynjólfsson frystihússtjóri og Hallgrímur Sigurðsson
framkvæmdastjóri Suðurvarar.