Morgunblaðið - 21.10.1986, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. OKTÓBER 1986
Svartlist frá Úzbekistan
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Á dögunum varð mér litið inn í
húsakynni MÍR og var erindið að
skoða grafíska list frá Miðasíulýð-
veldi Sovétríkjanna Úzbekistan.
Sýningin var haldin í tilefni af Sov-
éskum dögum MÍR 1986 en svipað-
ar upákomur hafa verið reglulegur
viðburður um langt árabil.
í formála segir að stjómvöld
hafí eins og í öðmm lýðveldum
Sovétrikjanna lagt ríka áherslu á
liðnum áratugum á varðveislu og
framþróun þeirrar menningararf-
leifðar, sem fólgin er í hvers konar
þjóðlegri list og handiðum alþýðu
manna. Árangur þessarar viðleitni
má greina í skapandi bókmenntum
og myndlist sem í senn er þjóðleg
að formi og sósíalísk að inntaki.
Samarkand, Búkhara, Sikileiðin,
Avicenna, Ugulbeg — allt em þetta
nöfn og heiti, sem þekkt em um
allan heim, en jafnframt hvetja þau
úzbeska myndlistarmenn til skap-
andi verka, þar sem hinn fomi arfur
er fellur að nútímakröfum í mynd-
gerð. Allt er þetta gott og blessað
en eiginlega þekki ég einungis nafn-
ið Samarkand og Búkhara áður en
ég veit að á þessum slóðum hafa
lengi þróast merkilegar handíðir svo
sem hefur getið að líta á fyrri sýn-
ingum MÍR og á þjóðháttasöfnum
erlendis.
Myndimar á sýningunni skera
sig lítið úr öðmm sýnishomum af
sovéskri grafík en þessi sýning
hafði yfír sér ákaflega friðsamlegt
yfírbragð enda tileinkað friðarári
1986.
Það er alveg rétt að listamenn
austan hafs og vestan eiga að láta
friðarbaráttuna til sín taka og skipt-
ast sem mest á hvers konar list-
kynningum — því að list í öllu formi
er áhrifamikill miðill. í sýningar-
skrá segir ennfremur Ótryggt
ástand í alþjóðamálum veldur
myndlistarmönnum sem öðmm
miklum áhyggjum, ri§ar upp hræði-
legar stríðsminningar frá æskuár-
unum, en vekur jafnframt með þeim
skapandi meðvitund. í grafíkverk-
um sínum lýsa listamennimir því
sem áhyggjunum veldur ...
Á sýningunni var mest um mynd-
efni frá hversdgslífinu, vel og
samviskusamlega gerðar og í út-
færslu allri má ráða að grafíkin
hafí fyrst og fremst verið notuð til
myndlýsinga bóka. Hér vitna ég
aftur í sýningarskrá þar sem segin
„Einkum tengdist svartlistin í
fyrstu skreytingum bóka, sem
höfðu að geyma fagurbókmenntir,
úzbeska og sovéska. En grafíkin
takmarkaðist þó engan veginn við
bækur og bókmenntir, og lista-
mennimir beita nú ýmiss konar
tækni við vinnu sína, byggja í senn
á gamalli tækni og nýrri aðferð.
Túlkunarleiðir, myndform og vinnu-
tækni em einstaklingsbundin ...
Ekki er ég með öllu sammála
síðastnefnda framslættinum því að
NU LETTIST BRUNIN
Á RAFSUÐUMÖNNUM
Nýja rafsuduvélin vegur aðeins 6,5 kg!
Inverter 130, nýja hátíöni - rafsuöuvélin
frá L-TEC, er fislétt hörkutól sem gerir
rafsuðuna léttari og aðgengilegri. In-
verter 130 er fjarstýrð og hentar jafnt til
pinnasuðu og tigsuðu. Hún er einfasa,
220 volta og tekur basískan vír, allt að
3.25 mm.
LrTEC VAaliW SíS
ARGUS/SlA
SINDRAi .STÁLHF
Pósthólf 880, Borgartúni 31, 105 Reykjavík, sími: 27222.
i-
myndimar vom flestar mjög
keimlíkar í útfærslu en nokkrir
skám sig þó úr svo sem J. Streln-
ikov en mynd hans af stúlkuandliti
í hvítum, fíngerðum línum á kol-
svörtum gmnni skar sig úr á
sýningunni fyrir „artistísk" vinnu-
brögð svo og hin mynd hans
„Stúlkur frá Kazarbats". Þetta
þóttu mér hrifmestu myndir sýning-
arinnar hreint grafískt séð. Þá
vöktu einnig athygli mínar myndir
eftir þá A. Useinov (Sumar í Sidj-
ak) og P. Khaitov en myndir hans,
Bemskuminningi I og II, minntu
dálítið á Chagall en em þó persónu-
legar í útfærslu.
Aðalgallinn á þessari sýningu var
hve hún stóð stutt við ásamt því
að opnunartíminn var all furðuleg-
ur. Gerði ég nokkrar tilraunir til
að nálgast hana áður en það tókst
og var ég þá í þann veginn að gef-
ast upp er það loks tókst. Sá ég
hvergi opnunartímann auglýstan
né hve lengi sýningin stæði.
Þetta þarf að taka til athugunar
næst.
Listmunir frá
Úzbeskistan
Myndllst
Bragi Ásgeirsson
í tengslum við sovézka daga vom
og tónleikar og danssýningar svo
og sýning á listmunum frá Úz-
beskistan í eystri gangi Kjarvals-
staða.
Á sýningunni vom ýmiss konar
handíðir, svo sem ofín og saumuð
teppi, leirmunir, munir skomir í
tré, málmhlutir o.fl. Munu margir
sýningarmunanna hafa verið fengn-
ir að láni úr handíða- og þjóðminja-
söfnun í Úzbekistan.
Ég hafði mikla ánægju af að
virða fyrir mér gripina, sem í gerð
sinni styðjast auðsjáanlega við alda-
gamla hefð, vinnubrögð, sem
gengið hafa í arf kynslóð fram af
kynslóð og þróast á ýmsa vegu. Því
miður fór listafólkið með munina
með sér aftur til síns heima eftir
skamma viðdvöl svo að mér gafst
ekki kostur að gera sýningunni
jafngóð skil og ég hugðist gera.
Kom mér það mjög á óvart hve
stutt hún stóð, þar sem allar aðrar
sýningar í húsinu á sama tíma
standa yfír í tvær vikur, fyrir vikið
er eystri salur líkastur tómu gapi
eftir að hinir fögru gripir eru horfn-
ir af veggjunum.
Þessi sýning hefði mátt vera bet-
ur undirbúin og upp sett því að
auðsjáanlega hefur henni verið
rubbað upp á skömmum tíma og
galt hún þess mjög.
Annars var maður mjög þakklát-
ur fyrir að fá að skoða þetta
sýnishom fomar hefðar í handíðum
í hinu fjarlæga Asíulýveldi Úzbesk-
istan og vil ég auglýsa eftir stærri
og vandaðri sýningum í framtíð-
inni. En hér stóðu sjálfír gripimir
fyrir sfnu þótt þeim væri á köflum
ankannanlega komið fyrir.
VafaJítið hafa þjóðdansamir og
tónlistin heillað marga upp úr skón-
um og það gerði einnig handbragð
listmunina hvað mig snerti í mörg-
um tilvikum.
PETUR
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Eftir að nýbylgjan í málverkinu
flæddi um lönd hafa æ fleiri fundið
hjá sér köllun til átaka á sviði nýja
málverksins. Auðvitað fínna menn
upp hin fjölskrúðugustu nöfn fyrir
hvert nýtt fyrirbæri í myndlist jafn-
vel þótt kveikjan sé hin sama.
Hugmyndafræðilega listin greindist
einnig fljótlega í marga geira með
ólík heiti og sama var að segja um
poppið.
Ætti ég að skilgreina málverk
Péturs Halldórssonar, sem um
þessar mundir sýnir í Listasafíii
ASÍ við Grensásveg mundi ég neftia
þau villta og hömlulausa málverkið.
Eins og segir í sýningarskrá hafa
störf hans mest snúist um prent-
hönnun, myndskreytingar og
auglýsingar. En á stolnum stundum
tekur hann hamskiptum: kastar
þjónsbúningnum, hættir brauð-
vinnu, klæðist stríðsveijum málar-
ans og gleymir sér í æsilegri orustu
á víðáttum strigans ...
Þetta er allt rétt en jafnvel þessi
tegund málverks og vinnubragða
þarfnast vægðarlausrar þjálfunar
áður en hún skilar markverðum
árangri.
Áhrifin eru innflutt ekki síður
en suðræn aldin, og árangurinn
verður naumast íslenzkari þótt
menn séu famir að tengja slfk skap-
gerðareldgos fyrir framan strigann
við eldform, goðmögn og undarleg-
ar skepnur sér til fulltingis.
Þetta er frumraun Péturs Hall-
dórssonar á sýningarvettvangi og
verður að dæmast samkvæmt þvf
og satt að segja hefur sýningin
sterkan svip af ungæðislegum og
óþroskuðum vinnubrögðum. Ahrif
má sjá víða að allt frá Kandinsky
(„Karlsvagninn" nr. 9 á skrá) og
til hinna ýmsu tegunda villta mál-
verksins og eru hér myndimar
„Morgunhiminn" (15) og „Kollótt-
ur/Taums“ (19) dæmigerðar fyrir
þann myndstíl.
En þær myndir er orkuðu sterk-
ast á mig vom myndir sérkennilegs
birtuflæðis sem má heimfæra á
skynræna upplifun úr íslenzku um-
hverfi svo sem nr. 2 „ótitluð" og
nr. 3 „Hjól“. Þá er sérkennilegt líf
og mikið að gerast í myndinni „Vað-
fugl“ (1), sem máski er áleitnasta
mynd sýningarinnar.
Engu verður spáð um framtíðina
af þessari sýningu en augljóst er
að Pétur Halldórsson býr yfír góð-
um en óþjálfuðum hæfileikum.