Morgunblaðið - 16.12.1986, Síða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. DESEMBER 1986
Lokið glugganum,
það gustar svo!
eftir Halldór
Vilhjálmsson
Því verður ekki neitað, að lausaa-
fregnir um væntanleg harkaleg
viðbrögð vestur-þýskra stjómvalda
við vissum ummælum rithöfundar-
ins Giinthers Wallraffs í íslenzka
sjónvarpinu á dögunum, hafí komið
fjölda Islendinga á óvart og mælzt
almennt illa fyrir. í frétt sjónvarps-
ins, föstudaginn 4. desember sl. var
og greint frá því, að vestur-þýzk
stjómvöld hygðust vegna þessa
jafnvel láta grafast fyrir um ástæðu
þess, að Goethe-stofnunin skyldi
bjóða jafn lítt frambærilegum
nöldrara og Giinter Wallraff til ís-
lands, til þess að hann gæti þá í
makindum borið út enn meiri óhróð-
ur um afstöðu landa sinna til
erlendra farandverkamanna og
svert enn meir Vestur-Þjóðveija
sem ólýðræðislega, hrokafulla
herraþjóð — jafnvel farið óviður-
kvæmilegum orðum um sjálfan
kanzlara Sambandslýðveldisins í
íslenzkum fjölmiðlum.
Þetta er þá meiri viðkvæmni en
við íslendingar eigum yfírleitt að
venjast.
— ☆ — ☆ — ☆ —
Því hefur að vísu aldrei fylgt
nein sérstök ánægja fyrir viðkom-
andi aðila að þurfa að þvo sitt
óhreina lín — af pólitískum eða fé-
lagslegum toga — í allra augsýn
eins og gjaman tíðkast í þeim
ríkjum, sem eiga sér langa lýðræð-
ishefð. Umræðan um Víetnamstyij-
öldina innan Bandaríkjanna á sínum
tíma, um ríkjandi kynþáttamisrétti
þarlendis, Watergate eða um
vopnasöluna til írans, sem núna er
í fullum gangi, kann að vísu að
hafa valdið ýmsum hinna æðstu
stjómsýslumanna í Washington
megnustu óþægindum og hefur
varpað óþægilega sterku ljósi á
nokkra óæskilega þætti í stjóm-
sýslu og milliríkjasamningum þessa
volduga og margslungna þjóðríkis.
— En því ber samt ekki að gleyma,
að einmitt slík vandræðamál, sem
Goethe-lnstitut
viðmð em í allra augsýn, ættu að
verða til þess að hreinsa andrúms-
loftið í lýðræðisríki, stinga á kýli,
sem myndast kann í opinberri
stjómsýslu: Þetta er einn veiga-
mesti þáttur virks lýðræðis, og það
stjómskipulag, sem gefur þegnun-
um kost á slíkri umræðu og umber
hana, sýnir á þann hátt óvéfengjan-
lega styrk sinn sem lýðræði.
_☆_☆_☆_
í einræðisríkjum heims fer færri
sögum af því, sem aflaga fer í inn-
anríkismálum, þótt vitað sé að þar
er af nógu að taka. Einræðisríki
IMÚ ERKOMINNTIMI
TIL AÐ TENGJA
Laser-plötuspilara frá Pioneer eða Sharp við
gömlu góðu tækin

; :

|j§gggg|f§ggg
%ll|lihs8!;’38Slí
mmí
w'- i,
mmm
DX-610 H frá
Verð kr.
19.950,-
PD-X303 frá
CðPIOIMEER
Verð kr.
22.980,-
Kynnið ykkur hinn full-
komna hljóm
í Hljómbæ.
Hljómbær
tryggir gæði
og
greiðslukjör
Sk»pftr(uTH}a Sa:kóa'k'uHi KfA Akurt-v'i.
wJi9tgh n^Xvtfétrtei
w Hvtítavt'öi. M M Setfosw
V«p*n»jnr>4eyttim. RaðKirrísf Ribiartitfy. JL Humð Rt'yVjjvtk
„Svo vel hefur hingað
til tekizt til með starf-
rækslu Goethe-stofnun-
arinnar í Reykjavík, að
hún er þegar orðin
mörgum Islendingum
álíka ómissandi gluggi
til okkar gömlu vina-
þjóðar eins og Norræna
húsið eða Menningar-
stofnun Bandaríkjanna
á íslandi.“
þola einfaldlega ekki slíka op-
inskáa, opinbera umræðu um spill-
ingu eða annað, sem úrskeiðis fer,
enda hefur landslýður enga aðstöðu
til að leggja neitt til málanna, því
hann þarf nauðsynlega að vera
„mundtot“ — óvirkur og áhrifalaus.
Við þekkjum öll þær fréttir, sem
berast af meðferð mála í einræð-
isríkjum, sem lúta að spillingu eða
afglöpum í stjórnsýslu: „Hinir seku
hafa verið teknir af lífí“, eða „Af-
brotamennimir hlutu ævilangt
fangelsi", eða þá „Hinum seku var
umsvifalaust vikið frá störfum“.
Jú, menn kannast svo sem við
slíka tóna.
Það má teljast nánast hlálegur
misskilningur, ef satt er, að vestur-
þýzk stjómvöld óttist, að einmitt
bók Wallraffs, „Ganz unten,“ sé til
þess fallin að kasta rýrð á orðstír
þýzku þjóðarinnar erlendis, vegna
þeirra neikvæðu lýsinga á sam-
skiptum Vestur-Þjóðveija og er-
lendra farandverkamanna, sem
bókin hefur að geyma. Hitt er sönnu
nær, að t.d. venjulegir íslenzkir les-
endur munu víst vel flestir líta á
þann „óhreina, mislita þvott“, er
Vallraff tínir til á síðum bókar
sinnar, sem nauðsynlega og athygl-
isverða umfjöllun á vissum félags-
legum vandamálum, sem gert hafa
vart við sig í mörgum löndum Vest-
ur-Evrópu að undanfömu. Sæmi-
lega upplýstur lesandi veit mæta
vel, að lýsingar Wallraffs gætu eins
vel verið frá Svisslandi eða Svíþjóð,
frá Hollandi, Frakklandi eða Dan-
mörku.
Þjóðveijum sem lýðræðisþjóð er
það alveg tvímælalaust til sóma —
en ekki til vanza — að hafa með
bókinni „Ganz unten“ opnað
víðfemar, opinskáar umræður um
þessi viðkvæmu mál, að vissu leyti
fyrir hönd nágrannaþjóða sinna:
Það sýnir styrk lýðræðisaflanna í
V estur-Þýzkalandi.
— ☆ — ☆ — ☆ —
Um fárra ára skeið hefux
Goethe-stofnunin starfað á Islandi
að margháttaðri kynningu á þýzk-
um menningarmálum, bæði úr
samtíð og úr fortíð. Leikur enginn
vafí á því, að með þeirri starfsemi,
sem Goethe-stofnunin rækir undir
öruggri stjóm dr. Coletta Búrling,
hefur samskiptum þessara tveggja
frændþjóða verið unnið mikið gagn.
Þýzkum rithöfundum og ljóðskáld-
um hefur verið boðið hingað til að
lesa úr verkum sínum og ræða þau
við íslenzka áheyrendur — nýjar
þýzkar, listrænar kvikmyndir hafa
verið kynntar, auk myndlistar og
tónlistar — og stofnunin hefur einn-
ig gengizt fyrir að kynna okkur það
helzta, sem annars er að gerast á
menningarsviðinu í Vestur-Þýzka-
landi.
Þennan virðingarvott, sem þýzk
stjómvöld hafa loks sýnt okkur ís-
lendingum með starfrækslu
Goethe-stofnunarinnar í Reykjavík,
höfum við vissulega kunnað vel að
meta. Aldrei hefur áður ríkt jafn
almennur áhugi á þýzkunámi eins
og á undanfomum ámm — og var
sá áhugi þó ænnn fyrir. Stöðugt
fjölgar þeim íslendingum, sem
kjósa að stunda framhaldsnám við
æðri þýzkar menntastofnanir í
vísindum og listum, þrátt fyrir mik-
inn kostnað. Þýzkaland hefur um
árabil verið íslendingum einn helzti
sjónarhóllinn yfír evrópska menn-
ingu og alþjóðleg vísindi.
Svo vel hefur hingað til tekizt til
með starfrækslu Goethe-stofnunar-
innar í Reykjavík, að hún er þegar
orðin mörgum íslendingum álíka
ómissandi gluggi til okkar gömlu
vinaþjóðar eins og Norræna húsið
eða Menningarstofnun Banda-
ríkjanna á íslandi.
— ☆ — ☆ — ☆ —
Það væri dapurlegt til þess að
vita, ef til einhvers uppnáms kæmi
við hina ungu Goethe-stofnun í
Reykjavík, vegna nokkurra fljót-
fæmi vestur-þýzkra stjómvalda eða
misskilins ofurkapgs þýzkra sendi-
fulltrúa á íslandi. Islendingar hafa
ekki gleymt þeim diplómatísku mis-
tökum, sem háttsettum vestur-
þýzkum sendifulltrúum hefur
stundum orðið á hér á landi — að
því er virðist vegna reynsluleysis
þeirra eða ef til vill skilningsleysis
á því, hjá hvaða þjóð þeir raun-
verulega em komnir til starfa.
Það kynni vel að hafa ófyrirsjá-
anlegar afleiðingar fyrir hið góða
samband íslendinga og Vestur-
Þjóðveija, ef tekið væri skyndilega
til að hrófla af handahófí við starf-
semi menningarstofnunar á borð
við Goethe-Institut, sem enn er í
mótun og er enn að festa rætur hjá
okkur.
Það ber að virða það, sem vel
hefur verið unnið við bætt sam-
skipti íslendinga og Vestur-Þjóð-
veija, og á forstöðumaður
Goethe-stofnunarinnar á íslandi,
dr. Coletta Búrling, sérstakar þakk-
ir skildar fyrir þann mikla skerf og
það brautryðjandastarf, sem hún
hefur lagt af mörkum að efla til
nánari samskipta þjóðanna tveggja
á menningarsviðinu. Fáir Þjóðveijar
hafa lagt sig svo mjög fram við að
öðlast dýpri skilning á íslenzkri
menningarhefð og nútímaþróun á
sviði lista og bókmennta íslendinga.
Það hefur ekki verið okkur íslend-
ingum lítið happ, að fyrsti forstöðu-
maður Goethe-stofnunar hér á landi
skuli vera aðili, er kann jafngóð
skil á íslenzkri menningu og
íslenzkri tungu og dr. Coletta Búrl-
ing, er auk þessa hefur til að bera
þá nauðsynlegu háttvísi og diplóm-
atísku eiginleika, sem ómissandi eru
í hennar starfí.
Höfundur er menntaskólakennari.
Frá rektor Kennaraháskóla íslands:
Rannsóknir eru á
ábyrgð starfsmanna
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi frá Jónasi Pálssyni,
rektor Kennaraháskóla íslands:
„Vegna ummæla í dagblöðum
undanfarið þar sem vikið er að
þætti Kennaraháskólans í rannsókn
dr. Braga Jósepssonar á „einkaskól-
um“ (Skóli Isaks Jónssonar) og
ríkisskólum skal eftirfarandi tekið
fram: Fastir kennarar Kennarahá-
skólans eiga að stunda rannsóknir
og veija til þess verulegum hluta
af föstum starfstíma sínum. Þannig
kostar skólinn rannsóknir starfs-
manna með hluta af föstum launum
auk þess sem þeir gera áætlun til
fjárlaga um beinan útlagðan kostn-
að sem þeir gera ráð fyrir og sótt
er um fé til.
Rannsóknir eru á ábyrgð starfs-
manna og hefur yfirstjóm skólans
ekki afskipti af þeim. Þó Hefur skól-
inn stuðlað að útgáfu skýrslna og
rannsóknarritgerða sem kennarar
hafa unnið. A útgáfunefnd, sem
skipuð er fulltrúum skora, að taka
ákvarðanir um slík verk.
Umrædd rannsókn dr. Braga er
ekki gefín út á vegum skólans,
enda fór hann ekki fram á slíkt.
Hún er gefín út af skólaskrifstofu
Reykjavíkur og er Kennaraháskól-
anum óviðkomandi að öðru leyti en
því að hún er verk eins starfsmanna
hans.“