Morgunblaðið - 16.12.1986, Qupperneq 77

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. DESEMBER 1986
77
hrein mistök að blanda Orkustofnun
eða öðrum inn í þessi vatnstökumál
viðkomandi hagsmunahópa á
Reykjanesi. Vatnstaka á að vera
öllum landeigendum heimil með
þeim sjálfsagða fyrirvara að aldrei
sé tekið svo mikið vatn í þágu iðnað-
ar eða annarra þarfa að það skaði
neyslu vatns byggðra bóla eða þá,
sem fyrir eru á svæðinu með starf-
semi sína. Vatnalög tryggja þetta,
sé eftir þeim farið. Komi sú staða
upp að lækkaði verulega í vatns-
bólunum ætti málið að vera í
höndum heimamanna sjálfra, land-
eigandans og viðkomandi sveitarfé-
lags. Svona leyfisbrask þriðja aðila
er afar óheppilegt og leiðir til henti-
stefnu og býður upp á fordild, í
þessu tilfelli til handa ríkisfyrir-
tæki, sem aðrir er vinna á sama
sviði hafa ekki. Gildir þá einu hvort
viðkomandi veitir ráðgjöf að nafn-
inu til eða beina heimild. Engin
heilbrigð samkeppni kemst þar að
og því borin von um að verðlag á
verki og þjónustu á þessum sviðum
komist niður á eðlilegt stig eins og
svo mörg dæmi hafa sannað. Allt
of lengi hefur Orkustofnun verið
dragbítur á framkvæmdir bæði ein-
staklinga og sveitarfélaga vegna
hins háa verðlags á þjónustu sinni.
Það er einnig illt ef menn fínna sig
knúða til að láta framkvæma fjár-
frekar rannsóknir aðeins til þess
að tryggja það að mál þeirra nái
fram að ganga.
Það ætluðu stjómendur Atlants-
lax ekki að gangast undir er þeir
hófu umræður um hita- og fersk-
vatnstökumál við þá Orkustofnun-
armenn. Þessir fundir voru um
margt sérstakir og eftirminnilegir.
Fljótlega kom fram að stofnunin
ætlaði sér þama stóran hlut. Eink-
um vom það yngri mennimir sem
vom harðir í afstöðu sinni gagnvart
hvers konar starfsemi er nýtti heitt
vatn og kalt á Reylqanesi. Töldu
þeir að Orkustofnun ætti í raun að
stjóma atvinnustarfsemi á svæðinu
og ákveða hvort og yfirleitt hvers
konar atvinna er nýtti heitt og kalt
vatn yrði leyfð þar. Skoðanir, eins
og að ekki ætti að heimila vatns-
notkun þama, því að það gætu
komið aðrir síðar með þarfír fyrir
vatni, komu fram. Orkumálastjóri
varð að setja ofan í við menn sína
og spyija þá hina sömu hvort þeir
vissu af annarri heppilegri atvinnu-
grein til þess að nýta svæðið í
framtíðinni en fiskeldið. Þeim var
fljótlega ljóst að með tilkomu Atl-
antslax á svæðið yrði ekki mikilla
tekna af rannsóknum að vænta og
að félagið hygðist sjálft standa að
borunum í eigin þágu. Við Atlants-
lax var vatnsleysiskenningunni
beitt miskunnarlaust og að ekki
væri hægt að leysa vatnstöku fyrr
en svæðið hefði verið rannsakað.
Þeir láta sér ekki nægja að bíða
með hrakspámar þar til vatnstaka
þeirra sem nú nota vatn er merkjan-
leg á gmnnvatnsstöðunni. — Það
er alþekkt fyrirbæri að það sem
leitað er að verði að lokum niður-
staðan. Það má draga stórlega í efa
að verði einhvem tímann í framtíð-
inni þörf fyrir rannsókn upp á tugi
milljóna eins og Orkustofnun virðist
stefna að á Reykjanesi geti hún
tæpast talist hlutlaus aðili í þeirri
rannsókn.
Úrkomumælingar á Reykjanesi
em allt of takmarkaðar til þess að
geta byggt á úrkomu svæðisins í
heild. Mælar em á Reykjanesvita,
Grindavík, Keflavíkurflugvelli og
við Svartsengi. Mest á láglendi við
strönd. Allt hálendissvæðið og
eystri hluti skagans, þar sem úr-
koman er margföld á við mælistað-
ina, hefur enga úrkomumæla.
Flæðið úr hálendissvæðinu vestur
spmngukerfíð er að líkum feykilega
mikið og eykur grunnvatnið marg-
falt.
Eina raunhæfa aðferðin til þess
að fylgjast með gmnnvatnstökunni
er mæling. Sveitarstjómimar
þyrftu sjálfar að koma sér upp sírit-
andi samstilltum mælum eins og
þeim sem Hitaveita Suðumesja hef-
ur í borholum sínum og gjá, dreifa
þeim yfír stórt svæði. Úrkomumæl-
um þyrfti að koma fyrir jafnt á
hálendi sem láglendi. Þessi ódýra
aðferð segði þeim allt, sem þær
þyrftu að vita um verskvatnsstöð-
Q

SANNKÖLLUÐ GiÆSIBÓK
íslandseldar. Eldvirkni á íslandi í 10.000 ár eftir
Ara Trausta Guðmundsson.
Bókin íslandseldar mun standa upp úr jólabókaflóðinu
í ár að því er litauðgi, glæsileik og verð snertir.
í íslandseldum er í fyrsta sinn fjallað ítarlega um allar
virkar eldstöðvar í landinu með um 200 litmyndum,
kortum og skýringarmyndum í litum. Hvergi hefur
verið til sparað til þess að gera þetta forvitnilega efhi um
ísland, eitt mesta eldfjallaland heims, sem áhugaverðí
Hér sannast að enginn miðill síær bókina út á sviði
fjölfræði og sem augnayndi.
Vandaöar
skvrmtíarruv ndu
Vöndud og glæsileg fjöltræðibök