Morgunblaðið - 20.12.1986, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. DESEMBER 1986
11
Víkingslækjarætt
Békmenntlr
Sigurjón Björnsson
Pétur Zophoníasson.
Víkingslækjarætt III.
Skuggsjá, Bókabúð Olivers
Steins sf. 1986.
Ný útgáfa, 505 bls.
Víkingslækjarætt er geysimikið
ættfræðirit, nánar tiltekið niðjatal,
sem Pétur Zophoníasson, ættfræð-
ingur (d. 1946), samdi á árunum
1931—1936. Rit þetta hefur aldrei
komið allt út fyrr en nú. Á árunum
1939—1943 komu út fjögur hefti,
síðan varð hlé til ársins 1972 og
kom þá fimmta heftið út. Síðan
ekki söguna meir fyrr en nú að ný
útgáfa er hafin. I. bindið af nýrri
útgáfu kom út árið 1983, II. b.
1985 og III. bindið birtist nú. Með
þessum þremur bindum er tæmt
það efni sem var í heftunum fimm,
en eftir er efni í a.m.k. tvö bindi
til viðbótar og hefur það ekki verið
prentað áður.
Fyrstu tvö bindi nýju útgáfunnar
var ljósritun fyrri útgáfunnar, en
með allmiklum leiðréttingum engu
að síður. Þetta þriðja bindi, sem
tekur yfir efni fjórða og fimmta
heftis er hins vegar endurskoðuð
útgáfa og hefur textinn verið settur
Pétur Zophoníasson
á ný.
Lauslegur samanburður á útgáf-
unum tveimur sýnir að víða hefur
verið leiðrétt t.a.m. dagsetningar
og ártöl, bætt hefur verið inn dags.
og ártölum þar sem vantaði. Þá
hefur niðjum verið bætt við hafi
þá vantað og sitthvað fleira hefur
verið lagfært og leiðrétt sem of
langt yrði upp að telja. Niðjatalið
er hins vegar látið halda sér í allri
frumgerð sinni, og ekki er rakið
lengur en til ársins 1943 í lengsta
lagi, eins og var í fyrri útgáfu.
Enda þótt mér virðist að öll alúð
hafí verið lögð við endurskoðun
fyrri útgáfunnar rakst ég samt á
fáeinar villur sem farið hafa fram
hjá við þessa skoðun.
Ættforeldrar Víkingslækjarætt-
ar voru þau hjónin Guðríður Eyjólfs-
dóttir (f. 1688) og Bjami hreppstjóri
síðast bóndi á Víkingslæk á Rang-
árvöllum Halldórsson (f. 1679). Þau
hjón áttu 17 böm en frá 11 þeirra
em ættir raktar (a—1). í þessu bindi
er g-liður ættarinnar (niðjar Jóns
yngra Bjamasonar) rakinn til ársins
1940-1943.
Niðjatalið sjálft er um helmingur
bókar eða 254 bls. Hinn helmingur-
inn, bls. 257—505, er eingöngu
myndir af niðjum og skylduliði og
hefur myndeftii aukist mjög vem-
lega frá fyrri útgáfu.
Theódór Ámason, ættfræðingur,
hefur annast endurskoðun á niðja-
tali þessa bindis, en um söfnun
mynda hafa séð Páll Lýðsson, Sig-
urður Sigurðarson og Finnbogi
Guðmundsson. Sá síðastnefndi ann-
aðist jafnframt lestur prófarka.
Það er vissulega mikill og góður
fengur í þessari mnjmdarlegu út-
gáfu á stórvirki Péturs heitins
Zophoníassonar. Sérstaklega bíður
maður þó eftir framhaldi verksins
(IV. og V. bindi), þar sem það er
sá hluti þess sem ekki hefur áður
komið á prenti, auk þess sem fyrir-
heit er gefið um að einn liður
ættarinnar (h-liðurinn) verði rakinn
allt til ársins 1980.
Kristján Albertsson
varaði til æviloka hins síðar nefnda
í stríðslok. Mynd sú, sem Kristján
dregur upp af Kamban, er skýr og
minnisstæð. Kamban hefur verið
mikið efni í rithöfund. Hins vegar
hefur hann stundum ofmetið mögu-
leika sína, t.d. er hann hugðist
gerast rithöfundur í Ameríku. Kon-
unglega leikhúsið í Kaupmanna-
höfn — þó mikils háttar væri —
reyndist ekki vera sá lykill að
heimsfrægð sem suma dreymdi ef
til vill um. Saga Kambans varð því
saga um skjóta sigra, en einnig
saga um afdrifaríka ósigra.
Meðal stjómmálamanna, sem
Kristján segir frá, er frændi hans
og vinur, Ólafur Thors. Telur Krist-
ján að þar hafí hvort tveggja,
hæfileikar og útlit, stuðlað að þvf
að Ólafur varð sá dáði flokksforingi
sem raun varð á. Meðan Kristján
var pólitískur ritstjóri varð hann
fyrir hatrömmum ádeilum af hendi
Jónasar Jónssonar frá Hriflu. Hvað
sem öllum stjómmálaágreiningi
líður gengur okkur illa að skilja nú
undirrót hinna illvígu deilna sjálf-
stæðismanna og framsóknarmanna
sem svo mjög settu svip á pólitíkina
á árunum milli styijaldanna. En
Jónas var slyngur áróðursmaður og
hafði yfir blaði að ráða. Og áhrif
blaðs voru þá engu minni en sjón-
varpsins nú.
Þáttur skrásetjara þessarar bók-
ar, Jakobs F. Ásgeirssonar, sýnist
vera í góðu lagi. Vinnuaðferð sú,
sem hann kaus sér og gerir grein
fyrir í formála, hefur reynst vel og
mættu aðrir hafa hana að forskrift.
Ekki veit ég hvers hinn almenni
lesandi kann að njóta við lestur
þessara endurminninga. En fyrir
þann, sem einatt er að grúska í
bókmenntum, er þetta afar forvitni-
leg bók svo ekki sé meira sagt.
Af hverju er
HEIMSMYND
alltaf f fréttunum?
Af hverju er
HEIMSMYND
tímaritið, sem tal-
að er um?
Af hverju er
HEIMSMYND
tímarit þeirra, sem
fylgjast með?
Desember 1966 kr.

JÆJA JON BALDVIN
HVERNIG RÍKISSTJÖR
GUÐRUN GISLADOTTIR
LEIKKONA í MJÖG
OPINSKÁU VIÐTALI
UNGVERJAR
PÓLVERJAR
VIETNAMAR
SEM NÚ ERU ÍSLENDINGAR
TISKAN
EINS OG HÚN
GERIST BEST
# ö SOLVEIG PETURSDOTTIR
NY STJARNA SJALFSTÆÐISFLOKKS
VasaaJmanak
kaþólskra
VASAALMANAK Félags kaþ-
ólskra leikmanna 1987 er komið
út. Þetta er í þriðja sinn sem
Félag kaþólskra leikmanna gef-
ur út slíkt almanak.
í almanakinu er dagatal ársins
og merktir inn á dagana helstu
hátíðisdagar kirkjunnar og messu-
dagar kunnustu dýrlinga hennar.
Þá er einnig frásögn af handriti
Margrétar sögu og notkun þess við
fæðingarhjálp, eftir Ásdísi Egils-
dóttur. í almanakinu 1985 var grein
um Jón Arason í vitund íslendinga
eftir Gunnar F. Guðmundsson og
1986 um Þorlák biskup Þórhallsson
eftir Sveinbjöm Rafnsson.
AF ÞVÍ AÐ HEIMSMYND er eitt vandaðasta og glæsilegasta
tímarit, sem út hefur komið.____________________________
í HEIMSMYND eru viðtöl án hliðstæðu!____________________
Greinar um allt bað, sem er efst á baugi; stjórnmál, tísku, list-
ir, alþjóðamál, fólk og fleira._________________________
HEIMSMYND er vettvangur þeirra, sem vilja tjá sig af alvöru.
HEIMSMYND á erindi til allra þeirra, sem vilja fylgjast með!
Áskriftasími: 622020
Tímaritiö HEIMSMYND
Ófeigur hf., Aöalstræti 4,101 Reykjavik.