Morgunblaðið - 28.12.1986, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. DESEMBER 1986
11
Jarðvegur
ímyndunaraflsins
Leiklist
Jóhann Hjálmarsson
Þjóðleikhúsið:
AURASÁLIN
eftir Moliére.
Þýðandi og leikstjóri:
Sveinn Einarsson.
Tónlist: Jón Þórarinsson.
Leikmynd: Paul Suominen.
Búningar: Helga Björnsson.
Lýsing: Ásmundur Karlsson.
Það er auðvitað mjög æski-
legt að klassísk verk séu ekki
alltaf sviðsett með sama hætti.
Þetta skilur Sveinn Einarsson,
hinn reyndi leikhúsmaður, þýð-
nútímann, enda stendur til að
leika fyrir lifandi áhorfendur
dagsins í dag. En jafnframt
gerist leikurinn í jarðvegi
ímyndunaraflsins, því hann brú-
ar þessa tíma tvenna — og sá
ímyndunarheimur á jafnauðvelt
með að draga fram raunveru-
leika aurasála þá og nú. Því að
þessi meistari skopsins í heimi
leikgleðinnar náði á dýpi hins
sammannlega og var það skáld,
að fáir aðrir hafa þar teiknað
betur.“
Jarðvegur ímyndunaraflsins
er sú gróðurmold sem leikiistin
þarf á að halda. Og hana kallar
leikstjórinn til liðs við sig í eink-
ar skemmtilegu samblandi af
mest, sóa ekki. Ástin er að vísu
freistandi, en án auðs er hún
hjóm. Því er komið til leiðar að
Harpagon fellst á að taka sér
unga stúlku fyrir konu, en hún
reynist óvart draumadís sonar
hans. Upp kemur mjög vand-
ræðalegt ástand á heimili nirf-
ilsins, en úr rætist með hjálp
örlaganna. Dóttir Harpagons á
líka í ástabralli og nirfíllinn
sættir sig við það þegar ráðs-
maður breytist skyndilega í
aðalsmann.
En fléttan skiptir ekki höfuð-
máli. Það eru lifandi samtöl
(sum að vísu nokkuð ijarlæg í
tíma) sem gæða Aurasálina lífí.
Með Bessa Bjarnasyni á myndinni eru Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir og Pálmi Gestsson.
andi og leikstjóri Aurasálarinn-
ar eftir Moliére. Eins og hann
bendir á túlka ýmsir leikstjórar
meistarann eftir sínu höfði og
fara aðrar leiðir en franska
þjóðleikhúsið. Sveinn viður-
kennir þó að hafa stuðst við
hefðbundna Moliére-sviðsetn-
ingu eða hefð, m.a. það sem
Moliére sótti til leikmáta
commedia dell’arte, ítalska
spunaleiksins. En hann segir
einnig; „Hér eru búningar, leik-
mynd og leikmáti, sem á engan
hátt býður upp á raunsæilega
mynd af fólki á dögum Moliéres
— þetta er allt sótt jafnmikið í
commedia dell’arte og nútíma
gaman- og ærslaleik. Það er
náttúrulega taumhald í þessari
sýningu, textinn gefur aldrei
tilefni til skrípaleiks, en hann
leyfir ýmis frávik í leikrænni
tjáningu og þau notfærir leik-
stjórinn sér. Þýðingin er kjarn-
mikil og tekur mið af daglegu
máli.
Leikfléttan er ekkert óskap-
lega frumleg hjá Moliére. Hann
dregur upp mynd hins dæmi-
gerða nirfils, Harpagons, sem
metur peninga meira en mann-
lega hamingju. Aðalatriðið er
að vera ríkur og spara sem
Framan af er verkið dauflegt,
en það rís um miðbik og eftir
það er það þrungið lífí og fjöri.
Áhorfandinn situr ekki lengur
kyrr í sæti sínu, en fer að halla
sér fram og fylgjast með öllu
sem skeður og öllu sem er sagt.
Því meiri áherslu sem leik-
stjórinn leggur á ærslaleikinn
því betri verður sýningin. Kát-
brosleg umræða feðganna um
Mariane, stúlkuna sem þeir vilja
báðir eignast, er sannfærandi
vegna þess að allt látbragð
þeirra tjáir bilið á milli þeirra.
Og þáttur Meistara Jakobs,
Bessi Bjamason og Sigríður Þorvaldsdóttir í hlutverkum sínúm
í Aurasálinni.
matreiðslumanns og ökumanns
hjá Harpagon, er ekki veiga-
minnstur í þeirri umræðu.
Meistari Jakob birtist sem skop-
legur sáttasemjari, en fyrst og
fremst gárungi.
Mjög vel tekst einnig að sýna
hvernig hin slóttuga Frosine
nær valdi á Harpagon. Þar er
á ferð ósvikinn ærslaleikur.
Bessi Bjarnason leikur
Harpagon og gerir það vel, en
herslumun skortir. Bessi túlkar
nirfílinn af kunnáttu og er ná-
lægt því að vinna leiksigur, en
viss stirðleiki kemur í veg fyrir
það. Bessi er of mikið á yfír-
borðinu að þessu sinni.
Verulega snjall leikur er túlk-
un Sigríðar Þorvaldsdóttur á
Frosine og sama er að segja
um Meistara Jakob Sigurðar
Siguijónssonar. Þetta eru hlut-
verk sem veita þessum úrvals-
leikurum tækifæri til að sýna
hvað í þeim býr.
Fleiri léku vel í Aurasálinni.
Pálma Gestsson hef ég sjaldan
eða aldrei séð betri en í Clé-
ante, syni Harpagons. Lilju
Guðrúnu Þorvaldsdóttur í hlut-
verki Elise, dóttur Harpagons,
hef ég séð leika betur, en hún
lék með ágætum. Jóhann Sig-
urðarson fékk hlutverk sem
hæfði honum vel, en hann var
Valére, ráðsmaður Harpagons,
en í raun tiginn maður og naut
sín ekki síst sem slíkur. Guðlaug
María Bjarnadóttir, Mariane,
unga stúlkan sem allt snýst í
rauninni um, lék af hógværð,
en nægilegri festu til að verða
minnisstæð. Randver Þorláks-
son var eins og klipptur út úr
commedia dell’arte í hlutverki
þjóns, lék mjög skemmtilega.
Sama er að segja um Jón S.
Gunnarsson í hlutverki vinnu-
manns.
Aurasálin er til marks um
að unnt er að vinna vel þegar
æskilegur metnaður er fyrir
hendi. Hér er allt í anda leik-
rænnar gleði. Leikstjóm Sveins
Einarssonar er markviss. Tón-
list Jóns Þórarinssonar er
áheyrileg. Leikmynd Paul
Suominen er mjög kunnáttu-
samleg og augnayndi. Litríkir
búningar Helgu Björnsson sæta
ekki síst tíðindum. Fallegri og
smekklegri búningar hafa sjaki-
an sést í Þjóðleikhúsinu. Eg
nefni til að mynda klæðnað Clé-
ante og Elise. Lýsing Ásmundar
Karlssonar miðlaði viðeigandi
birtu yfír þetta svið ærslanna.
Öðru hveiju þurfum við að
fá klassíkina í nýju ljósi til að
búa okkur undir að takast á við
samtímann. Það hefur heilla-
vænlega gerst með Aurasálinni.
Fundur sveitastjórna í Dala- og A-Barðastrandasýslum:
Marka verður leiðir til að tryggja
búsetu og bygff ð á svæðinu
FUNDUR sveitarstjórna í Dala- Á fundinum var m.a. samþykkt og lýstu sveitastjórnirnar sig reiðu-
og Austur-Barðastrandarsýslum að gera þá kröfu til stjórnvalda að búnar til fullrar þátttöku í því svo
var haldinn í Dalabúð 9. desemb- marka raunhæfar leiðir til að framarlega sem efni og möguleikar
er 1986. tryggja búsetu og byggð á svæðinu leyfðu. Var talið fyrirsjáanlegt að
frekari samdráttur í framleiðslu
landbúnaðar kæmi ekki til greina
ef halda ætti svæðinu í byggð, ekki
síst vegna þess að hinar s.k. „nýbú-
greinar" hafa átt erfitt uppdráttar
á þessu svæði, m.a. vegna legu
svæðisins og aðstöðu.
Fundurinn lagði því m.a. áherslu
á það, að aðlögunartími til búhátta-
breytinga og atvinnu uppbyggingar
verði lengdur verulega, að frumbýl-
ingum og öðrum bændum með
erfiðar fjárskuldbindingar verði
gert kleyft að standa undir rekstr-
arkostnaði búa sinna og að staðið
verði að fullu við fyrirheit um fjár-
magnsfyrirgreiðslu til afurðastöðv-
anna. Einnig mótmælti fundurinn
því að í síðustu kjarasamningum
var samið við aðila vinnumarkaðar-
ins um málefni bændastéttarinnar
án samráðs við Stéttarsamband
bænda.
Kristjana