Morgunblaðið - 25.02.1987, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRÚAR 1987
Það var vel tekið á móti greinarhöfundi á neðanjarðarbrautarstöð-
inni á 155. götu, rétt við mörk Harlem og Bronx.
Grímurnar glotta að Tryggrya Ólafssyni, þar sem hann er niðursokk-
inn í athuganir sínar á Indiánasafninu.
Þau voru margvísleg höfuðleðrin sem indíánarnir tóku af óvinum
sínum.
veru þeirra var ógnað og á þá
ráðist. Sú mynd, sem við fáum af
þeim í amerískum kvikmyndum er
alröng og þarlendum til lítils sóma,
enda er þetta smám saman að
brejdast.
List .þeirra var í senn fjölskrúð-
ug, einföld og mikilfengleg. Ljóst
var við skoðun safnsins, að margt
munanna liggur undir skemmdum
vegna þess að ekki er nægilega vel
búið að þeim og hita og rakastig
trúlega ekki rétt í glerskápnum —
hér þarf sérstakan útbúnað, svo
sem sjá má í hinum veglegri söfn-
um. Þetta er mikilvægt atriði, sem
hæð og niður, þrátt fyrir að yfirlit-
ið sé víða gott og sjónarhorn óvænt,
en það er bara ekki nóg. Hér er
eins konar færibandabragur á hlut-
unum. Við mættum á þetta safn
rétt fyrir opnun að morgni og hafði
þá þegar myndast álitleg biðröð og
fólk dreif jafnt og þétt að!
— Einn daginn skoðuðum við
Tryggvi tvö söfn og vorum að því
til kvölds — annars vegar var það
Indíánasafnið við 155. götu og
Breiðveg (Broadway), en hins vegar
listasafnið í Brooklyn. Ef til vill
ekki mjög skynsamleg áætlun, því
miklar vegalengdir eru á milli
þeirra. Við vorum komnir á Indíána-
safnið laust eftir að það opnaði og
skoðuðum það vel. Safnið á fjöl-
margt góðra muna, en heldur þótti
mér illa búið að því og það var af
vanefnum sett upp — líkast sem
fagmenn hafi þar hvergi komið
nærri. Kom mér mjög á óvart að
sjá svo illa búið að safni í New
York-borg, og var það út af fyrir
sig nokkur lærdómur. Safnið var
til húsa í mikilli byggingu, er rúm-
aði fleiri söfn, en satt að segja þá
var lítill áhugi fyrir her.di að eyða
dýrmætum tíma í að skoða þau öll
eftir reynsluna af Indíánasafninu.
Miklar deilur munu lengi hafa
staðið yfir um safnið, sem ég gat
vel skilið eftir skoðun þess og
kannski eiga deilurnar einhvern
þátt í því, hve safnið er frumstætt.
Þetta fór hálfilla í mig, enda er
ég mikill aðdáandi þjóðflokka indí-
ána og menningar þeirra. Þeir eiga
að hafa komið frá Mongólíu yfir
Norðurheimskautið og forfeður
þeirra voru hirðingjar, sem flökk-
uðu um og lifðu af því, sem náttúran
hafði að gefa og í fullkomnu sam-
ræmi við hana. Tóku aldrei meira
en þeir gáfu til baka, því að þeim
var það meðfætt að bera virðingu
Sigurði Örlygssyni líður vel við
hlið þessa fjallmyndarlega kven-
manns þótt úr óæskilega hörðu
efni sé, því að hann veit, að löngu
eru liðnir þeir tímar, er Laxness
Iýsti svipaðri höggmyndalist í
Alþýðubókinni þannig:... „hafði
maðurinn smiðað kvenmann
nokkurn ferlegan ásýndum, als-
beran og feitan, með sviplaust,
lítið andlit og dularfullan klepp
upp úr höfðinu, — bijóst, býfur
og armar ákaflega bólgið. Ég
spurði hvort þetta ætti að sýna
hrylling vatnssýkinnar."
Höggmynd: Gaston Lachaise.
fyrir náttúrunni og það var þeirra
guðstrú.
Varla gat friðsamara fólk en
þessa hirðingjaflokka né afkomend-
ur þeirra, er dreifðu sér frá norður-
hveli jarðar til ystu odda
Suður-Ameríku. Þeir snérust þó til
varnar sem að líkum lætur, ef til-
21
jafnvel þarf að taka til gaumgæfi-
legrar athugunar hér í Reykjavík.
Minjagripaverslunin á staðnum
var lítil, dýr og frumstæð, — en
þrátt fýrir allt var það ávinningur
og mikilvægt að hafa komið á þenn-
an stað.
Ekki vorum við alveg klárir á
því, í hvaða hverfi við vorum, en
vísast var þetta útnárinn af Harlem
enda alveg á mörkum Bronx, því
að fólkið var trúlegast af spænskum
ættum eftir útliti og máli að dæma
og að auki virtist það margt varla
skilja ensku, — og frumstætt var
þetta allt...
Það var löng leið, sem beið okkar
í neðanjarðarlestinni að lokinni
skoðun safnsins, og stefnan tekin
á Brooklyn, en ferðalagið bauð upp
á litríkan mannsöfnuð, sem kom
og fór og var sífellt að breytast,
þótt víst megi telja, að efnaðra fólk-
ið lqosi skiljanlega leiguvagna, enda
þeir ekki ýkja dýrir þarna.
A Brooklyn-safninu stóð yfir
merkileg sýning um innreið vélaald-
ar í Bandaríkjunum á árunum
1918-41 og var það hið fróðlegasta
yfirlit.
Hér gat að lita hina upprunalegu
hönnun á margvíslegum hlutum,
sem maður þekkti frá fyrri árum —
frá hinum smæstu brúkshlutum og
upp í bíla og flugvélar.
En einhvem veginn komst maður
ekki alveg í samband við þessa sýn-
ingu eftir skoðun Indíánasafnsins
fýrr um daginn og hins litríka
mannlífs í neðanjarðarlestinni, og
þó var þetta einmitt hin lær-
dómsríkasti samanburður eftir á að
hyggja — á milli nægjuseminnar
og h'fsgæðakapphlaupsins.
Kannski sat í okkur nokkur
þrejda og tortryggni í garð véla-
menningarinnar eftir að hafa
skoðað svo margt upprunalegt og
í beinum tengslum við móður nátt-
úm.
Sjálft Brooklyn-safnið býður ekki
upp á margt eftirminnilegra hluta
þrátt fyrir stærð sína, en hins veg-
ar heilmikið af meðalmennsku og
er að auki kuldaleg bygging að inn-
an sem utan. Þessar staðreyndir
munu heimamönnum fullljósar,
enda er fyrirhuguð ný og vegleg
safnbygging, sem þegar hefur verið
teiknuð og samþykkt. Minnisstæð-
ust er mér smástund á efstu hæð
safnsins, er ég beið eftir seinvirkri
lyftunni og horfði út um glugga í
ganginum. Útsýnið var svo fagurt
og magnað í ljósaskiptum síðdegis-
ins, að ég hefði getað unað við það
lengi ekki síður en meistaraverkin
sjálf. Það var nýbyrjað að snjóa og
snjófölin sáldraðist svo fagurlega
yfir trén í garðinum og tilveruna
allt um kring. Því er nefnilega þann-
ig farið, að næmið fyrir slíkum leik
náttúmnnar virðist skerpast dijúg-
um við skoðun safna...
Merkjasala á vegum
Kattavinafélags Islands
KATTAVINAFÉLAG íslands
efnir til merkjasölu dagana 27.
og 28. febrúar nk. til styrktar
húsbyggingu félagsins, Katt-
holti á Artúnshöfða. Merkja-
salan fer fram undir
kjörorðunum „Ég styrki Katt-
holt“.
Félagið hefur starfað í nær ell-
efu ár og em félagsmenn um 900
talsins víðsvegar á landinu. Til-
gangur félagsins er að vinna að
betri meðferð katta, sjá til þess
að kettir njóti gildandi dýravernd-
unarlaga og stuðla að því að allir
kettir eigi sér húsaskjól, mat og
aðhlynningu.
Starfsemi félagsins hefur meðál
annars verið fólgin í því að koma
óskilaköttum til heimila sinna og
að finna ný heimili fyrir ketti. A
síðasta ári hafði félagið afskipti
af 92 óskilaköttum og fann nýtt
heimili handa 101 ketti. Kattavina-
félagið efndi einnig til kattasýning-
ar í Gerðubergi fyrir tveimur ámm
og er önnur slík sýning fyrirhuguð.
iðnlAimasjóður
KVNNINGARFUNDUR í
HAFNARFIRÐI
í kvöld, miðvikudaginn 25. febrúar, verður starfsemi
Iðnlánasjóðs kynnt á fundi í Skútunni, Dalshrauni 15
Hafnarfirði.
Á fundinn mæta frá Iðnlánasjóði:
— Bragi Hannesson, bankastjóri,
— Gísli Benediktsson,skrifstofustjóri,
— Stefán Melsted, forstöðumaður útflutnings- og
tryggingardeildar,
— Hreinn Jakobsson, forstöðumaður vöruþróunar- og
markaðsdeildar.
Fundurinn hefst klukkan 20.30.
Iðnaðarmannafélagið í Hafnarfirði
Meistarafélag iðnaðarmanna í Hafnarfirði