Morgunblaðið - 25.02.1987, Side 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVTKUDAGUR 25. FEBRÚAR 1987
Ahætturannsóknir vegna Suðurlandsskjálfta:
Bættar forsendur \dð
hönnun mannvirkja
EVRÓPURÁÐIÐ hefur lýst því yfir að Suðurlandsund-
irlendið sé eitt af fimm virkustu jarðskjálftasvæðum
í Evrópu. Vísindamenn fylgjast stöðugt með jarð-
hræringum á svæðinu því búast má við að jarðskjálftar
í líkingu við Suðurlandsskjálftana árið 1896 gangi
yfir Suðurland á næstu áratugum samkvæmt þeirri
kenningu að stórir jarðskjálftar verði að meðaltali
einu sinni á öld. Bygging húsa og annarra mannvirkja
í lok síðustu aldar voru með talsvert öðrum hætti en
nú þekkist. Þá varð mikið tjón þegar hús hrundu
yfir fólk og skepnur en hversu örugg eru mannvirkin
í dag? Hvað með orkuverin sem flest eru staðsett við
eða á jarðskjálftasvæðinu á Suðurlandi? Hversu
snarpa jarðskjálfta þola þau? Hvað með fyrirbyggj-
andi aðgerðir og rannsóknir?
Landsvirkjun, Orkustofnun, — Er kostnaður rannsókn-
Raunvísindastofnun Háskólans anna mikill?
og Verkfræðistofnun Háskóla ís-
lands hafa gert með sér samning
um að afla gagna með það í huga
að bæta forsendur við hönnun
og rekstur orkuvera með tilliti til
jarðskjálfta. Jarðskjálftamælar
hafa verið settir upp við virkjanir
og stíflugarða á hálendinu og
eftirlit með skjálftavirkni og eld-
stöðvum eflt. Ennfremur hefur
verið komið fyrir neti jarð-
skjálftamæla á Suðurlandsundir-
lendi.
Þeir Jan Henje verkfræðingur
hjá Landsvirkjun og dr. Ragnar
Sigbjörnsson hjá Verkfræðistofn-
un voru beðnir um að svara
nokkrum spumingum um verk-
fræðilegan þátt mælinganna en
það er sá þáttur sem höfuð
áhersla er lögð á. „Markmiðið
með rannsóknunum, er að geta
tekið ákvörðun um réttar örygg-
isráðstafanir bæði hvað varðar
mannvirki sem þegar eru í notkun
og þau sem fyrirhuguð eru,“
sagði Jan. „Landsvirkjun fram-
leiðir í dag um 90% af allri
raforku í landinu og er að undan-
skilinni Hitaveitu Suðumesja,
eina raforkufyrirtækið á Suður-
og Suðvesturlandi þar sem tæp-
lega 70% þjóðarinnar búa.
Rannsóknirnar munu stuðla að
auknu öryggi á þessu svæði, sam-
ræma ráðstafanir og lækka
kostnaðinn við þær.“
— Eru þessar athuganir ný
tilkomnar hjá Landsvirkjun?
„Athuganir í þeim tilgangi að
verjast náttúruógnunum hafa
árum saman verið gerðar á ýms-
um hlutum raforkukerfís Lands-
virkjunar. Þróun vísinda og
rannsóknaaðferða gerir okkur
hinsvegar kleift að kanna og
þekkja styrkleika og þol mann-
virkja og húsa á allt annan hátt,
en áður var mögulegt. Þar af
leiðandi hafa möguleikar á að
gera ráðstafanir gegn hættu með
virkum aðferðum aukist tals-
vert.“
— Hversu umfangsmiklar
geta slíkar ráðstafanir orðið?
„Þær geta falið í sér breyting-
ar á núverandi fyrirkomulagi
bygginga, hönnunaraðferðum,
eftirlits- trygginga- og vamar-
kerfí og síðast en ekki síst geta
þær miðað að því að bæta galla
eða veikleika á eldri mannvirkjum
og húsum.“
„Miðað við það tjón sem þær
geta afstýrt er kostnaðurinn
hverfandi. Auk þess geta þær
bent á leiðir til spamaðar, til
dæmis skerðingu á núverandi
vamar- og öryggisfyrirkomulagi,
lækkun vátryggingakostnaðar og
fleira mætti telja til.“
Jan Heine verkfræðingur hjá Landsvirkjun og Dr. Ragnar Sigbjörnsson þjá Verkfræðistofnun
Háskóla íslands.
JARÐSK JALFT AMÆLING AR
KERFÍSMYND
n..Q qu
• V MAQNARAft f
SENOR
TÖLVA I-
Tr

skrAníng
SEBUL-
PHtMTAR
□SSKUR
BAND
PGEHTAffS
ÖRVtNNSLA
Kerfismynd jarðskjálftamælinga.
Þrennskonarjarð-
skjálftamælingar
„í megin dráttum má flokka
þær jarðskjálftamælingar sem
hér em stundaðar í þrennt," sagði
dr. Ragnar Sigbjömsson hjá
Verkfræðistofnun, þegar hann
var beðinn að skýra hvemig stað-
ið væri að gagnaöflun. „í fyrsta
lagi má nefna jarðeðlisfræðilegar
mælingar Veðurstofunnar, sem
gerðar eru undir umsjón dr.
Ragnars Stefánssonar jarð-
skjálftafræðings. I öðru lagi era
mælingar Jarðeðlisfræðistofu
Raunvísindastofnunar Háskól-
ans, en þeim stjóma prófessor
Austur-Vestur

0.0
9 ^
6
2.0
4.0
6.0
B.O
10.0 12.0
Tíai ( s)
3°
§-3
o
i-e
-3
Norður-Suður

0.0
2.0
4.0
B.O
10.0
Tl»i f
12.0
Lóörétt

2.0
4.0
B..0
10.0 12.0
Tl»4 t st
Hröðunarraðir skjálfta, sem mældur var 23. ágúst 1986 á Hellu.
Sveinbjöm Bjömsson og dr. Páll þarfir verkfræðinga, hönnuða og
Einarsson. f þriðja lagi era svo stjórnenda."
áðumefndar mælingar Verk- — Hvaða munur er á mæl-
fræðistofnunar Háskóia íslands, ingunum?
sem miðast fyrst og fremst við „Tilgangur mælinga Verk-