Morgunblaðið - 25.02.1987, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRÓAR 1987
41
konu á sjúkrahús, sem gat ekki fætt.
Hún hafði komið tveimur eða þremur
dögum áður í sjúkraskýlið í leit að
hjálp. Þar var henni tjáð að hún yrði
að komast undir læknishendur á
spítala langt þaðan. Eiginmaðurinn
þvertók fyrir það. Er heim kom, var
geit slátrað og allri kunnáttu beitt
til að hrinda þessari ógæfu frá, en
allt kom fyrir ekki. Þrautarlendingin
var þá að senda hana á sjúkrahúsið
varasama.
Betri tímar
I tímans rás hefur mönnum lærst
að meðöl hjúkrunarkonunnar hafa
hjálpað vel og smám saman hefur
byggst upp traust á sjúkraskýlinu.
Nú er meir en nóg að gera þar. Mikil-
vægur þáttur í þessu starfi er að
gefa skólabömum bamasprautur.
Fljótlega var bamaskóli byggður
á kristniboðsstöðinni og síðan hafa
fleiri bæst við úti í héraðinu þótt
engir séu vegimir.
Akurinn var lengi harður í safnað-
arstarfmu. Auk alls kyns hindurvitna
og fordóma voru margir nágrannar
fáskiptir. Tækifæri til að hitta aðra
hvíta menn voru fá svo að einangrun-
in tók oft verulega á kristniboðana.
En þeir gáfust ekki upp, heldur héldu
áfram að boða þann boðskap, sem
hafði breytt lífí þeirra sjálfra og flutt
þá alla leið suður á miðbaug í Afnku.
Smám saman fór fólk að koma til
kirkju og starfíð óx í öllum greinum.
Nú er þar trúarvakning og moldar-
kirkjan, sem er nokkuð stór, er löngu
orðin allt of lítil. Bygging nýrrar
fínnar kirkju er þegar hafín.
Strákamir, sem mættu trúfastlega
á skímamámskeiðin fyrir 6 árum
fara nú með gleðiboðskapinn um
kærleiksríkan Guð, sem brennur af
kærleika til sérhvers manns, langar
leiðir inn í afkima fjallgarðsins. En
það eru ekki bara böm og ungling-
ar, sem hafa tekið við boðskapnum.
Leiðtogar fólksins í veraldlegum efn-
um ganga nú fram fyrir skjöldu og
játa trú sína. Þeir hafa sagt drykkju-
bölinu stríð á hendur og leita uppi
víntunnumar til þess að höggva göt
á þær og hella brugginu niður. Vegna
þessara aðgerða hefur drykkjuskap-
ur minnkað til muna.
Róttækþjóðfé-
lagsbreyting
I Sekerr á sér nú stað róttæk þjóð-
félagsbreyting, bæði hið innra sem
ytra fyrir áhrif hins kristna boðskap-
ar. Fólk vaknar upp og leitar leiða
til að bæta lífskjör sín. Stofnaðir
hafa verið framfarahópar fyrir konur
og menn spyija hvemig leiða megi
hreint vatn ofan úr fjöllunum. Nýr
og jákvæður andi hefur borist til
hreppsins.
Kristniboð og
hjálparstarf?
Á síðustu mánuðum hafa miklar
umræður verið á íslandi um hjálpar-
starf og sýnist mönnum sitt hvað
um markmið og leiðir. í allri slíkri
umræðu hlýtur velferð móttakend-
anna að vera leiðarljósið. Starfsað-
ferðir skipta miklu máli, en
ágreiningur um þær má ekki verða
til þess að árar verði lagðar algjör-
lega í bát.
Starfíð í Sekerr sýnir, að besta
þróunarhjálpin, sem við getum veitt
er í formi kristniboðs í orði og verki.
Slíkt starf veitir ómælda blessun
þeim, sem að því standa.
Lifandi kirkja vex stöðugt vegna
þess að líf hennar er eins og eldur,
sem breiðist út. Lífíð, hinn kristna
boðskap, fengum við ókeypis og því
ber okkur að flytja það áfram ókeyp-
is líka. Aldrei í sögu mannkynsins
hafa jafn margir lifað á jörðinni án
þess að þekkja það. Það er því mikið
starf óunnið af okkur kristnum
mönnum! Leggjum okkar skerf af
mörkum og það mun styrkja líf kirkju
okkar eins og bensín eldinn.
Höfundur er kristniboði í Kenýu
oghefur um lengrí tíma sent
Morgunblaðinu pistla um land og
þjóð.
Ferðamál á íslandi
eftir Einar Þ.
Guðjohnsen
Það var ánægjuiegt að heyra og
sjá tölur um þróun ferðamálanna
hér undanfarin ár, og þá einkum
tölur frá síðasta ári. Eftir algera
stöðnun hér á íslandi í mörg ár
hefir útlitið nú gerbreyst og virðist
sæmilega bjart framundan, ef ekki
koma til verkföll og annar auiahátt-
ur okkar, sem gæti eyðilagt þessa
þróun. Á sama tíma sem framan-
greind stöðnun varð hér hjá okkur
margfaldaðist ferðamannaþjónust-
an víðast hvar í heiminum og í dag
er ferðamannaþjónusta (túrismi)
orðin mikilvægasta atvinnugreinin.
Margir eru sammáia mér, að okkur
beri að stefna að mikilli fjölgun
ferðamanna hingað, og má færa
margvísleg rök fyrir því og hvaða
heillavænleg áhrif það geti haft á
alit líf okkar í þessu harðbýla landi.
Mörgum þykir það fullmikil bjart-
sýni hjá mér og fleirum að nefna
milljón erlendra ferðamanna á ári,
sem takmark til að stefna að. Auð-
vitað tekur það langan tíma að ná
því marki, og þessvegna getum við
alveg eins nefnt hálfa milljón til að
bytja með og farið svo að tala um
milljón þegar því marki er náð.
Þetta er aðeins til að sýna það
ákveðið hvert okkur ber að stefna.
Það stóð hinsvegar ekki á því
að úrdráttarmenn létu einnig í sér
heyra á sama tíma. Friðrik Haralds-
son, leiðsögumaður, í byijun
desember, leiðari Morgunblaðsins
nokkru seinna og svo sjálfur ferða-
málastjórinn í áramótaboðskap
sínum, sem Víkvetji tekur svo upp
eftir honum sem sjálfan sannleik-
ann frá vísum manni. Talað er um
örtröð á ferðamannastöðum, rán-
yrkju gróðahyggjumanna og svo að
jafnvel þurfi að koma til takmörkun
ferðamanna og ítala á ýmsum stöð-
um.
Ég þykist þekkja allvel til á ferða-
mannastöðum okkar og ég hefi líka
víða farið erlendis og séð hvernig
þar horfir. Ég fullyrði að því sem
næst allt meinið liggur hjá okkur
sjálfum og í umgengnisvenjum okk-
ar sjálfra, og skiptir sáralitlu máli
í þeim efnum hvort 100 þúsund
erlendir gestir sækja okkur heim á
ári hveiju eða milljón.
Það þarf ekki að fara neitt inn
á fjöll til að sjá sóðaskapinn og
umgengnisvenjurnar. Lítum bara á
næsta nágrenni okkar. Glerbrot,
bréfadrasl, plast, eldspýtur, sígar-
ettustubbar og allskyns annað rusl
er út um allt. Ef við stöndum á
götuhorni og horfum í kringum
okkur um stund sjáum við fólk,
jafnvel virðulegt og prúðbúið fólk,
henda frá sér rusli. Ef einhver dirf-
ist að gera athugasemd fær hann
fyrirlitningarsvip, þögn eða jafnvel
óþvegin orð til baka. Umgengni á
almannfæri kemur okkur greinilega
ekkert við, og við eigum ekki að
vera með neina afskiptasemi.
Já, það er augljóst, að almennn-
ingsálit er ekki til hér í þessum
efnum og enn síður lög sem fram-
fylgt er. Meðan svo er um umgengni
okkar við sjávarsíðuna eða inn til
fjalla verður þetta áfram vandamál
á ýmsum viðkvæmum stöðum
ferðamanna, en við skulum ekki
skella skuldinni á erlenda gesti okk-
ar, sökin er öll okkar sjálfra.
Ef hinsvegar of mikilí átroðning-
ur verður á gróðri er einfalt að
gera göngustíga eða annað, sem
eyðir vandamálinu. Þetta má gera
þegjandi og hljóðalaust og án þess
að væla um það í fjölmiðlum að
þetta þurfi að gera hér og annað
þar, og alltaf er það einhver óþekkt-
ur aðili í fjarlægð, sem allt á að
gera. Kannski er það ríkið, en ríkið
er jú þjóðin, samsafn okkar allra,
og því berast böndin fyrst og síðast
að okkur sjálfum. Menn og konur
ættu bara að bretta upp ermamar
og gera hlutina sjálf á hveijum stað,
fremur en að benda alltaf á ein-
hveija aðra. Þetta geta verið
í Kaldalóni
„Það er enginn vafi, að
í dag höfum við meðbyr
og gætum snaraukið
ferðamannastraum til
landsins, og sett markið
miklu hærra en gert
hefir verið.“
heimamenn-á hveijum stað eða ein-
hveijir aðrir, sem til þess eru
virkjaðir, og svo þegar þetta er orð-
ið hveijum og einúm eðlislægt taka
allir sjálfkrafa til hendinni þegar
eitthvað sést fara aflaga. Um-
gengni á almannafæri er ekki
einkamál neins, það er mál sem
alla varðar.
Skömmu fyrir áramót voru ferða-
málaráðherrann og formaður
Ferðamálaráðs hvor í sínu lagi að
kvarta yfir því í fjölmiðlum að
Ferðamálaráð fengi ekki það fé,
sem til er ætlast samkvæmt lögum,
og því verði ráðið nánast að leggja
upp laupana með vorinu.
I Lögum um skipuiag ferðamála
nr. 79/1985 segir svo í 8. grein:
„Fríhöfnin í Keflavík skal greiða til
Ferðamálaráðs gjald er nemur 10%
af árlegri vörusölu. Fríhöfnin skal
greiða gjald þetta beint til Ferða-
málaráðs af sölu hvers mánaðar og
fellur það í gjalddaga eigi síðar en
15 dögum eftir lok hvers mánað-
ar . . .“ Áframhald greinarinnar er
svo um það hvemig þessu fjár-
magni skuli varið.
Þetta er alveg skýrt og skorinort
og ættu þarna að renna einar
40—50 milljónir á ári beint til
Ferðamálaráðs og kannski meira
þegar umferð og sala eykst. Maður
skyldi ætla, að áhugasömum ferða-
málaráðherra reyndist ekki erfítt
verk að sjá til þess að lögunum
væri framfylgt, jafnvel þó að
Fríhöfnin heyri undir utanríkisráð-
herra, sem reyndar er flokksbróðir
eins og nú er háttað. En framan-
greindir frammámenn ferðamál-
anna hafa auglýst getuleysi sitt að
framfylgja þessum lögum.
En hver er það þá, sem verið er
að ásaka þótt ekki sé hann nefndur
og ekki lætur réttmætt fé af hendi
rakna? Greinilega er það fjármála-
ráðherra, einnig flokksbróðir í
þessu tilfelli. í fjárlögunum nýju
stendur að til ferðamála skuli renna
skv. 8. gr. laga nr. 79/1985 15
milljónir og þar að auki 5,1 milljón
í almennan rekstur félagsins. Þetta
mál heyrir því undir 3 ráðherra,
alla úr Sjálfstæðisflokknum, og
virðist augljóst að um algert áhuga-
leysi er að ræða, enda hefir ferða-
þjónusta sem mikilvægur og
gjaldeyrisaflandi atvinnuvegur
aldrei verið á stefnuskrá flokksins.
Það er undarlegt að ég skuli vera
yfirlýstur stuðningsmaður þessa
flokks, sem hafnar alveg þeim
málaflokki, sem ég tel vera mál
málanna fyrir okkur íslendinga í
dag og sem ég er að reyna að
skrifa og tala fyrir.
En sjaldan er ein báran stök. Það
er ekki aðeins þessi skerti peninga-
flutningur frá' Fríhöfninni til
Ferðamálaráðs, sem sýnir skiln-
ingsleysið. Onnur atlaga að ferða-
þjónustunni var mikil hækkun
flugvallarskattsins, sem er með því
hæsta sem gerist í heiminum. Það
hefði mátt bíða þar til nýja flug-
höfnin tekur til starfa í apríl og
hækka heldur minna en gert var.
Þriðja atlagan átti svo að verða
virðisaukaskatturinn, sem hefði
snarhækkað alla gistingu og mat.
Ég er alveg sammála Júlíusi Sól-
nes, prófessor, sem skrifaði um
þennan skatt fyrr í vetur í Mbl. og
vona að sú vitleysa fari beint í vask-
inn og verði aldrei að lögum.
Það er svo allt annað mál hvem-
ig Ferðamálaráð ver þessu fé sem
til umráða er, hvort aðhaldssemi
eða bruðl sitji þar í fyrirrúmi og
hve mikil þörfin er. Um það má
sjálfsagt deila ef öll kurl koma til
grafar. Ég ætla ekki að ræða þá
hlið meira að sinni, en hver veit
nema ég geri það seinna. Mig vant-
ar meiri upplýsingar.
Svo er enn ein hlið á þessu laga-
máli. Hvemig stendur á því að sett
eru lög, sem segja fyrir um hvemig
unnið skuli að ákveðnu verkefni en
síðan eru sett íjárlög sem segja hið
gagnstæða, eða að verkefninu skuli
ekki sinna nema að mjög svo tak-
mörkuðu leyti. Hliðstætt dæmi er
í fræðslumálunum, sem valdið liefir
þessum úlfaþyt og fjaðrafoki á
Norðurlandi eystra. Slík vinnubrögð
eru ósiðleg og ekki r.æmandi stjóm-
málamönnum okkar og Alþingi. Það
er ekki liægt að lofa einu í dag og
svíkja það á morgun, allavega ekki
heiðarlegt.
Það er eriginn vafi, að í dag höf-
um viðmeðbyr og gætum snaraukið
ferðamannastraum til landsins, og
sett markið miklu hærra en gert
hefír verið. Fyrr í vetur nefndi ég
nokkur atriði sem laga þarf og
breyta til þess að þróun ferðamál-
anna geti orðið nógu jákvæð og
hröð og þar er það mikilvægast að
endurskoða og gerbreyta lögum um
skipulag ferðamála og auka at-
hafnafrelsi í þessari atvinnugrein.
Því miður hefir athafnafrelsi verið
stórlega skert í sjávarútvegi og í
landbúnaði, þannig að ein allsheijar
hringavitleysa er að verða á þessum
sviðum. Öll þessi miðstýring í gegn
um flöskuhálsa ráðuneytanna er af
hinu illa. Yfir öllu tróna svo ráð-
herramir og senn dugar þeim ekki
sæmdarheitið herra ef svo heldur
áfram sem horfír. Við verðum að
fara að kalla þá kónga, keisara eða
jafnvel drottna.
Höfundur hefur unnið að ferða-
málum íyfir fjörutíu ár.
Bæjarlistamaður
Um starfslaun bæjar-
listamanns Kópavogs
Lista- og menningaráð Kófjavogs auglýsir eftlr umsóknum um
starfslaun til iistamanna samkvæmt reglum sem samþykktar
voru 16/12 1986 í bæjarstjóm Kópavogs. Heimilt er að vetta
starfslaun fyrir 6-12 mánaða timabil. Laun mlðast við 8. þrep
139. launaflokks skv. kjarasamningi Bandalags háskóla-
manna. Að jafnaði koma þeir einir listamenn til grelna við
úthlutun starfslauna sem búsettir em i Kópavogi. Ltstamenn
skuiu skuldbinda sig tll þess að gegna ekki fastlaunuðu starfl
meðan þeir njóta starfslauna. Listamaður sem starfslauna
nýtur skal að loknu starfstimabili gera grein fyrir starfl sínu.
Starfslaun verða veitt frá 1. júní nk. Umsóknarfrestur er til
1. mars. Umsóknir um starfslaun listamanns skv. framan-
skráðu sendist:
Lista- og menningaráði Kópavogs,
Hamraborg 12, 200 Kópavogi.