Morgunblaðið - 21.03.1987, Side 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. MARZ 1987
15
Afl, sem sljórnmála-
menn verða að gefa gaum
eftírÁstuB.
Þorsteinsdóttur
Alþingi lýkur störfum um þessar
mundir, og þjóðin fer að búast til
kosninga. Menn eru að vonum misvel
ánægðir með störf þessa þings. Einn
er sá hópur, sem hefði óskað þess,
að þingmenn hefðu hugsað hlýrra til
sín á afstöðnu þingi, en það eru fatl-
aðir. Loforð, sem þessum hópi hafi
verið gefín um batnandi hag, hafa
alls ekki verið efnd.
Sjaldan hefur dýrkun manna á
líkamlegu atgervi, hreysti og fögru
útliti verið meiri en einmitt á þessum
síðustu árum. Tilboð um að gera
okkur heilbrigðari og fegurri blasa
við á hveiju götuhorni. Ekki er
ástæða til að amast við þessari þró-
un, en er það ekki umhugsunarefni,
að á sama tíma og allt snýst um
hreysti og heilbrigði stækkar hópur
þeirra sem verða fyrir varanlegri og
oft alvarlegri líkamlegri eða andlegri
fötlun.
Sú nútímatækni sem læknavísindi
ráða yfir hefur stuðlað að verulegri
lækkun ungbamadauða í vestrænum
löndum, nokkuð sem allir hljóta að
gjeðjast yfir. En um leið og fleiri
nýfæddum bömum er á giftusamleg-
an hátt bjargað úr bráðum lífsháska,
eykst fjöldi þeirra sem lifa af með
alvarlegar skaddanir, sem hafa í för
með sér ævilanga fötlun, oft bæði
andlega og líkamlega. Erlendar rann-
sóknir hafa staðfest að þetta er
svona, og er ekki ástæða til þess að
ætla að þessu sé öðruvísi farið hér á
landi. Segja má að fötlun þessara
bama sé hluti af því verði sem þjóð-
félagið þarf að greiða fyrir það að
stærri hópur barna lifir af og dafnar
en áður gerðist. Reyndin er þó yfir-
leitt sú að hin margvíslegu og oft
miklu vandamál sem fötlunin hefur
í för með sér lenda af mestum þunga
á einstaklingunum og hans nánustu.
Nútímatækni hefur einnig í för
með sér að fleiri en áður lifa af alvar-
leg umferðarslys. Því miður fer fjöldi
þeirra, sem em mikið fatlaðir andlega
og líkamlega eftir umferðarslys, vax-
andi. Sá hópur þessa, oftast nær
unga fólks, sem þarfnast sólar-
hringsumönnunar, hjúkmnar og
þjálfunar skiptir nú tugum. Fram að
þessu hefur þessu fólki ekki verið séð
fyrir mannsæmandi vistun.
Ýmsir sjúkdómar geta hvenær sem
er í lífi manns skotið upp kollinum
og haft í för með sér varanlega fötl-
un. Öll bemm við von í bijósti um
ævarandi heilbrigði, en enginn getur
gengið út frá því sem vísu að hann
eða hans nánustu verði ekki fyrir
fötlun í einhverri mynd. Flest höfum
við einhvern fatlaðan í nánasta um-
hverfi okkar, t.d. meðal íjölskyldu eða
kunningja. Öll varðar okkur það
hvemig að fötluðum er búið. Hér á
íslandi hreykjum við okkur gjaman
af mikilli menningu, velmegun, góðri
heilbrigðisþjónustu, langlífi og fleim
því sem gott getur talist. Þvf hefur
verið haldið fram að meta megi sið-
menningu þjóðar eftir því hvemig hún
búi að þeim sem minnst mega sín.
Ef litið er á það hvemig búið er að
sumum fötluðum hér á landi vaknar
verður í huga að áður höfðu öll mál-
efni fatlaðra verið í hinum mesta
ólestri. Því er þetta sá málaflokkur
sem síst má við niðurskurði. Mennt-
unarmöguleikar fatlaðra vom svo til
engir, önnur þjónusta af skomum
skammti, og flest öll heimili fýrir
fatlað fólk höfðu einkaaðilar stofnað
og rekið, oft fjarri alfaraleið. Mjög
fatlað fólk var falið og umhverfíð
vemdað gegn þeim óþægindum sem
nálægð þess var talin valda. Viðhorfs-
breyting hefur sem betur fer átt sér
stað hér á landi sem annars staðár.
Fatlaðir og aðstandendur þeirra hafa
í æ ríkari mæli horfst í augu við
umheiminn og em famir að gera
kröfu um þátt í þeim lífsgæðum sem
fólk almennt virðist búa við hér á
landi.
Hugarfarsbreytingin hjá almenn-
ingi, stjómvöldum svo og fötluðum
leiddi til þess að hafist var handa um
að semja lögin um málefni fatlaðra
sem tóku gildi 1. janúar 1984. Þessi
lög áttu að skapa fötluðum sambæri-
leg lífsskilyrði á við aðra þjóðfélags-
þegna. Með þeim var ákveðið að
árlega skyldi varið myndarlegri fjár-
„Meir en 400 fatlaðir
bíða eftir úrræðum í
húsnæðismálum. For-
eldrar fatlaðra barna
eru margir hverjir að
kikna undir því álagi,
líkamlegu og andlegu,
sem því fylgir að annast
mjög fatlað barn fram
á fullorðinsár. Úrræði,
svo sem skammtíma-
vistun fyrir hin fötluðu
börn, sem veitt gætu
fjölskyldum þeirra
stutta hvíld eru því mið-
ur af alltof skornum
skammti.“
hæð, 55 milljónum, verðtiyggðum,
svo og tekjum Erfðafjársjóðs í 5 ár
til uppbyggingar á heimilum og ann-
arri nauðsynlegri þjónustu fyrir
fatlaða.
Með þessi nýju lög að leiðarljósi
sáu fatl^ðir og aðstandendur þeirra
fram á bjartari tíð og földu vilja allra
alþingismanna til lausnar vanda
þeirra einlægan. En slík varð ekki
raunin. Síðan lög þessu voru sett
hefur Alþingi skert lögbundið fram-
lag til þessa málaflokks stórlega á
hveiju ári. Finnst mörgum það vera
Alþingi lítt sæmandi að gefa fyrst
fögur fyrirheit sem þessi, en ijúfa
þau síðan við fyrsta tækifæri.
Ég leyfi mér að efast um að meiri-
hluti Alþingis sé með þessu móti að
framfylgja vilja almennings hér á
landi. Ýmsar kannanir hafa leitt í ijós
að íslendingar meti það vel að búa
við góða heilbrigðisþjónustu og vilji
gjarnan greiða fyrir hana. En hvað
stoðar það að bjarga mannslífum með
öllum tiltækum ráðum, en varpa síðan
ábyrgð af herðum sínum eins og
stjórnvöld hafa gert með úrræðaleysi
sínu gagnvart vistunarvanda fatl-
aðra.
Ef gengið er út frá því að tíundi
hver maður sé fatlaður og við teljum
nána aðstandendur þeirra saman í
einn hóp, er ljóst að um er að ræða
tugþúsundir kjósenda. Hér er á
ferðinni stór hópur, afl, sem stjóm-
málamenn verða að gefa gaum . . .
og hlusta á í meiri mæli en fram til
þessa.
Það er von mín að þeir sem nú í
vor veljast til setu á Alþingi og eiga
Bfi
Ásta B. Þorsteinsdóttir
eftir að fara með fjárveitingavaldið
komist að raun um að fatlað fólk sé
vel þess virði að í því sé „fjárfest"
og að sá arður sem slík fjárfesting
skilar af sér sé ekki síðri þótt í honum
felist e.t.v. ekki auknar gjaldeyris-
tekjur heldur heilla og hamingju-
samara fólk.
Höfundur er hjúkrunarfræðingur
ogforeldri fatlaðs unglings ogá
sæti ístjórn Landssamtakanna
Þroskahjálpar.
PEUGEOT 205 - Verð frá kr.: 318.700,-
PEUGEOT 309 - Verð frá kr.: 403.600,-
PEUGEOT 505 - Verð frá kr..- 606.300,-
(Verð miðað við 1/3 1987.)
sú spuming hvort við séum sú menn-
ingarþjóð sem við viljum vera láta.
Meir en 400 fatlaðir bíða eftir úr-
ræðum í húsnæðismálum. Foreldrar
fatlaðra bama eru margir hveijir að
kikna undir því álagi, líkamlegu og
andlegu, sem því fylgir að annast
mjög fatlað barn fram á fullorðinsár.
Úrræði, svo sem skammtímavistun
fyrir hin fötluðu börn, sem veitt gætu
fjölskyldum þeirra stutta hvíld eru
því miður af alltof skomum skammti.
A.m.k. 160 einstaklingar eru á bið-
lista eftir plássi á „sambýli" sem
ekkert bólar á. Kvíði aðstandenda
eykst jafnt og þétt eftir því sem bið-
in eykst. Neyðartilfellum er reynt að
koma fyrir á stórum sólarhringsstofn-
unum, sem enn hafa ekki fengið
tækifæri til þess að búa að þeim sem
þar eru fyrir á mannsæmandi hátt.
Vissulega hafa ferskir vindar blás-
ið á undanförnum árum til lausnar
mörgum þeim málum sem snerta
aðbúnað fatlaðra hér á landi. Má þar
m.a. nefna menntun fatlaðra, þar sem
þó nokkuð hefur áunnist. En hafa
PEUGEOT309, BILL ARSINS I DANMORKU
Við bjóðum af vélmennum), tryggja hó gœði.
velkominn til íslands nýjan glœsilegan 309 er 5 dyra framhjóladrifinn og með
fulltrúa fró Peugeot, PEUGEOT 309. fjöðrun í Peugeot gœðaflokki.
309 fœr mjög góðar viðtökur í
Evrópu og hefur þegar verið valinn
bíll órsins í Danmörku.
Hórnókvœm vinnubrögð, (því 309
er að mestu settur saman
VIKINGUR SE
Furuvöllum 11, Akureyri
Það ósamt eyðslugrönnum vélum
og lógri bilanatíðni gera 309 að
bíl fyrir íslenskar aðstœður.
BllAR HL AR3REIÐSUJ SIRAX
JÖFUR HF
Nýbýlavegi 2 • Sími 42600
ÞÓRHILDUR/SI'A