Morgunblaðið - 01.07.1987, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. JÚLÍ 1987
Tillaga á Bandaríkjaþingi:
Forsetinn hafi samráð við
þingmenn um leyniaðgerðir
Washingfton, Reuter.
REAGANSTJÓRNIN berst nú
fyrir sem víðtækustum heimild-
um yfirvalda til að leyfa leynileg-
ar aðgerðir á vegum leyniþjón-
ustunnar, CLA. í þinginu koma í
sumar til umræðu tillögur sem
þrengja mjög athafnafrelsi
stjórnvalda í þessum efnum og
er vopnasalan til írans ein af
röksemdum flutningsmanna.
Aðalbaráttan er út af tillögu í
fulltrúadeildinni sem skyldar forset-
ann til að upplýsa þingleiðtoga í
síðasta lagi 48 stundum eftir að
leynileg aðgerð er hafin. Embættis-
menn stjómarinnar segja að þetta
ákvæði geti stefnt í voða viðkvæm-
um aðgerðum. Telur ríkisstjómin
núgildandi lagaákvæði nægja til að
tryggja þinginu möguleika á að
fylgjast með leynilegum störfum
framkvæmdavaldsins.
Segja talsmenn stjómarinnar að
meiri takmarkanir á athafnafrelsi
Reagan
Japan:
Atvinnuleysi meira
en nokkru sinni
fyrr í EB-löndum
Tókíó, Reuter.
í MAÍ var atvinnuleysi í Japan
3.2 prósent og hefur ekki fyrr
verið meira. Hagfræðingar spá
þvi, að Japanir verði senniiega
að sætta sig við, að slíkt ástand
verði næstu árin, þ.e. að um þrjú
prósent atvinnubærra manna
hafi ekki störf. Þetta vekur ugg
og skelfingu með Japönum að
sögn Reuters, sem telja að stjórn-
völdum beri að gera þær ráðstaf-
anir, sem dugi til að allir hafi
nóga atvinnu.
Hagfræðingamir segja, að þetta
sé óhjákvæmilegt ef japönsk stjóm-
völd ætli sér að vinna að því af
alvöru að snúa dæminu við, hvað
varðar hinn gífurlega viðskipta-
hag^nað Japana svo og alltof ódýra
og mikla framleiðslu þeirra á nánst
öllum sviðum. Japanská jenið hefur
hækkað um fjörutíu prósent, gagn-
vart Bandaríkjadollar á aðeins rúmu
ári og þar af leiðandi hafa allar
áætlanir verið erfíðari í fram-
kvæmd. Japönsk fyrirtæki hafa
gripið til mjög róttækra ráðstafana
upp á síðkastið til £ið halda sam-
keppnisaðstöðu sinni og dregið úr
kostnaði og fækkað starfsfólki og
það með öðru skýrir vaxandi at-
vinnuleysi.
Þó að Japönum blöskri að at-
vinnuleysi þar skuli vera komið yfír
þijú prósent, er þó rétt að benda
á, segir í Reuterfrétt, að þar e.
hvað minnst atvinnuleysi allra iðn-
væddra ríkja. Þriggja prósenta
atvinnuleysi þar þætti varla í frá-
sögur færandi í löndum eins og
Frakklandi, Hollandi, Bretlandi og
Belgíu, þar sem atvinnuleysi hefur
verið alvarlegt þjóðfélagsmein um
langa hríð. Til samanburðar birtir
Reuter lista yfír atvinnuástand í
ýmsum ríkjum Vestur Evrópu,
Bandaríkjunum og Kanada. At-
vinnuleysi í maímánuði í Banda-
ríkjunum var 6.3 prósent og í
Vestur-Þýzkalandi 8.3. Mest var
það í Hollandi, 13.7 prósent og
hefur þó heldur skánað ástandið
síðasta árið.
stjómarinnar muni stangast á við
ákvæði stjómarskrárinnar um vald
forsetans til að móta utanríkis-
stefíiu landsins.
Demókrataþingmaðurinn Jim
Wright segir á hinn bóginn að lögin
hefðu komið í veg fyrir afdrifarík
mistök Reagans forseta varðandi
vopnasölumálið.
Samkvæmt gildandi lögum á for-
setinn að tilkynna leyniþjónustu-
nefnd þingsins fyrirfram um
leynilegar aðgerðir en samkvæmt
öðmm lögum getur hann við vissar
aðstæður tilkynnt um þær eftir á
þegar „tilhlýðilegur tími er liðinn".
Vafíst hefur fyrir mönnum að skil-
greina hvað orðalagið raunverulega
merkir.
Þingið fékk ekki vitneskju um
vopnasöluna til Irans fyrr en tíu
mánuðum eftir að Reagan forseti
heimilaði aðgerðina með undirskrift
sinni. Leyniþjónustan segir að um
undantekningu hafí verið að ræða.
Stansfíeld Tumer, flotaforingi,
var eitt sinn yfírmaður CIA. Hann
segist oft hafa neyðst til að biðja
starfsmenn sína að hætta lífínu við
störf sín.
„Mér hefði reynst erfítt að horf-
ast í augu við viðkomandi starfs-
mann og segja honum eða henni
að ég ætlaði að ræða þessa
lífshættulegu aðgerð við jafnvel
nokkra menn innan leyniþjón-
ustunnar, hefði það verið að
nauðsynjalausu", sagði Tumer.
í forsetatíð Reagans hefur leyni-
legum aðgerðum stjómvalda Qolgað
mjog.
AP
Bræður sáttir á ný
Hér að ofan sjáum við bræðuma Abdel-Aziz fursta (t.h.) og Sultan
fursta, þjóðhöfðingja í Sharjah. Myndin var tekin í gær er náðst höfðu
sættir í vikulangri valdabaráttu sem hófst með því að Abdel-Aziz hrifs-
aði til sín völdin og sagði yngri bróður sinn hafa komið Ijármálum
furstadæmisins í hnút. Sháijah er hluti Sameinuðu furstadæmanna,
er nokkur lítil furstadæmi á suðurhluta Arabíuskagans stofnuðu á
sínum tíma. Erlendar skuldir Shaijah em taldar um milljarður Banda-
rílqadala og hafa greiðslur af þeim reynst þungar í skauti eftir að
olían, aðaltekjulind landsins, féll í verði. Á mánudaginn náði furstinn
samkomulagi við helstu lánardrottna um vægari skilmála en áður.
Alsírlögregla skaut
bókstafstrúarmann
Algeirsborg, Reuter.
LÖGREGLA skaut islamskan
bókstafstrúarmann til bana á
mánudagskvöld í úthverfi Al-
geirsborgar. Mannsins hafði
verið leitað vegna árásar sem
hópur islamskra öfgasinna gerði
á lögreglustöð I borginni So-
umaa, suðvestur af Algeirsborg
fyrir nær tveimur árum.
í tilkynningu fréttastofu Alsír
sagði að maðurinn, sem var skotinn
hefði verið sá eini í hópnum, sem
leikið hefði lausum hala. Hinir hafa
ýmist verið skotnir eða handteknir
og nú eru 208 bókstafstrúarmenn
fyrir rétti í bænum Medea, ákærðir
fyrir aðild að árásinni, eða sakaðir
um önnur hryðjuverk.
Carter vefst tunga
um tönn um Tíbet
Peking, Reuter.
JIMMY Carter, fyrverandi
Bandaríkjaforseti, sagði í gær,
að enn væri langt í land með það
að Tíbetar nytu fulls trúfrelsis.
Carter sagði þetta á blaðamann-
Barnsfaðernismál:
Voru ísraelskir karl-
menn dregnir á tálar?
Tel Aviv, Router.
ÞAÐ var enginn karlrembubrag-
ur yfir þessu. Um það bil tylft
ísraelskra karlmanna hélt sig
nýlega i myrkvuðu upptökuher-
bergi sjónvarpsins til að þekkjast
ekki um leið og þeir vandræða-
legir sögðu alþjóð frá þvi hvernig
þeir hefðu verið rændir í rúminu
þegar hæst hóaði.
Mennimir eru félagar í samtök-
unum „Nauðugir feður", nýjum
félagsskap, sem stofnaður hefur
verið af feðrum er dæmdir hafa
verið til að greiða bamsmeðlög eft-
ir ástarævintýri sem oft urðu ekki
lengri en ein nótt.
Upphafsmaðurinn, Shmuel Bani-
el, lögfræðingur, segir að mennimir
— sem sumir em kvæntir — hafi
haft samræði við ógiftar konur sem
sögðust vera á pillunni en ætluðu
sér í raun að verða bamshafandi.
Baniel segist hafa stofnað félagið
þegar hann tók eftir því að bams-
faðemismálum var tekið að fjölga
skyndilega.
„Ég vil að löggjöfín verði endur-
bætt svo að þjófnaður á sæði verði
refsivert athæfí," sagði lögfræðing-
urinn.
„Við vonum að dómstólar í ísrael
taki gilda ákæm á hendur konunum
þess efnis að þær hafí veitt rangar
upplýsingar, svikið viðkomandi
karlmann og hann eigi því rétt á
bótum frá konunni," bætti hann við.
í félaginu em nokkur hundmð
menn og hafa þeir nú lagt fram
ákæm á hendur þremur konum.
Alice Shalvi, formaður ísraelsku
kvenréttindasamtakanna, segir
ákæmmar „hlægilegar". Ekkert sé
hægt að sanna í slíkum málum; orð
standi gegn orði.
„Ef fólk sængar saman verður
það að vera tilbúið að taka afleið-
ingum gerða sinna," sagði hún.
Um félag karlmannanna sagði
hún: „Kannski væri best að þessir
menn létu allir gera sig óftjóa. Þá
yrði vandinn úr sögunni."
Sumar konur segja að „Nauðugir
feður" séu lýsandi dæmi þess að
hinn ísraelski kraftakarl, með
skyrtuna opna í hálsinn og akandi
í glæsivagni, sé í reynd sauður í
úlfsfeldi og gagnslaus öllu kven-
fólki.
fundi í Peking og reyndi þar að
skýra yfirlýsingu um þetta mál,
sem hann hafði gefið daginn
áður. Þar var haft eftir Carter,
að trúfrelsi blómstraði nú í Tíbet.
Ummæli Carters sættu mikilli
gagnrýni í Bandaríkjunum og
víðar.
Á blaðamannafundinum sagði
Carter svo, að eiginlega væri rétt
eftir sér haft: í ljósi þess saman-
burðar sem hann hefði gert, en
hefði líklega dottið úr fréttinni.
Hann hefði átt við, að trúfrelsi
væri í Tíbet, miðað við þá kúgun
sem hefði viðgengist þar í menning-
arbyltingunni. Eftir að hún leið hjá
hefði allt breytzt mjög til batnaðar.
En hann væri þeirrar skoðunar, að
það væri ekki trúfrelsi í Tíbet á
vestrænan mælikvarða.
Það var kínverska fréttastofan,
sem hafði fyrri ummælin eftir Cart-
er og gerði þeim góð skil og
áberandi í kínverskum fjölmiðlum.
Eftir ú'aðrafokið vegna fyrri
ummæla ákvað Carter svo að efna
til blaðamannafundar og segja frá
for sinni til Tíbets. Aðspurður sagði
Carter, að embættismenn stjómar-
innar hefðu jafnan verið viðstaddir
alla fundi, sem hann hefði átt með
Tíbetum. Hann sagði, að ekki hefði
verið minnzt á það á neinum þess-
ara funda, að Tíbetar vildu, að
Kínveijar færu frá landinu.
Kínverskir hermenn héldu inn í
Tíbet í október 1950 og lýstu yfír,
Carter
að það væri hluti af Kína. Níu árum
síðar brutu þeir á bak aftur upp-
reist í Tíbet og Dalai Lama, trúar-
leiðtogi, flýði þá land. Hann býr í
útlegð í Indlandi. Kínveijar hafa
nú sagt, að Dalai Lama megi koma
aftur, en með því skilyrði að hann
taki sér bólfestu í Peking og ekki
í Llhasa, höfuðborg Tíbets.
Carter átti, að sögn fréttamanna,
í töluverðum erfíðleikum á fundin-
um að betmmbæta ummæli sín.
Hann klykkti síðan út með að segja,
að vonandi næðist samkomulag um
að Dalai Lama fengi að snúa heim
til Llhasa aftur, en aðeins ef hann
teldi að Tíbetar væru sáttir við hlut-
skipti sitt undir kínverskri yfir-
stjóm.