Morgunblaðið - 16.07.1987, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. JÚLÍ 1987

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fróttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
MagnúsFinnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 550 kr. á mánuði innanlands. j lausasölu 50 kr. eintakið.
Moldarmökkur o g
gróðureyðing
Síðastliðinn laugardag og
sunnudag byrgði mold-
armökkur af Mosfellsheiði og
hálendinu alla útsýn til fagurs
umhverfis höfuðborgarinnar.
Vegfarendur, sem brugðu sér
út úr farkostum, þar sem
mökkurinn var mestur, fengu
moldarbragð í munn. Það var
eins og landið, sem er að blása
upp, væri að minna þá helft
landsmanna, sem býr á höfuð-
borgarsvæðinu, á svöðusár sín,
á viðvarandi eyðingu gróður-
lendis, á ógreidda skuld
þjóðarinnar við sig.
Talið er að frá landnámi
hafí eyðst rúmlega 3,3 milljón-
ir hektara gróins lands — eða
þrjú þúsund hektarar að með-
altali á ári. Þetta þýðir i fáum
orðum sagt, að um helmingur
þess gróðurlendis, sem fyrir
var er land var numið, hefur
glatast. Ástæðan er margþætt:
kólnandi veðurfar, eldvirkni
landsins, eyðing skóga, ofbeit
og uppblástur. Gróðureyðingin
er að hluta til „náttúrleg“ en
að hinu leytinu sök lands-
manna sjálfra, sem hafa
ofboðið landinu á ýmsan hátt.
Mitt í velsæld líðandi stundar,
þegar þjóðin býr að meiri
menntun, þekkingu og fjár-
munum en nokkru sinni fyrr í
sögu sinni, gengur á gróður-
lendið, ekki sízt í Þingeyjar-
sýslum, á Suðurlandi og á
suðvesturhomi landsins.
Geysimiklir þurrkar á há-
lendinu og hér sunnanlands í
vor og það sem af er sumri
hafa aukið á uppblástur, sem
ofbeit og ill meðferð landsins
eiga undirrót að. Það var af
þessum ástæðum sem vindar
báru uppblásið land yfír
Reykjavík í formi moldar-
mökks, sem huldi Esjuna og
hvíldi eins og dökk móða yfír
Kjalamesinu og höfuðborgar-
svæðinu. Þessi moldarmökkur
var einskonar hjálparbeiðni
gróðurlendis, sem á í erfiðri
vamarbaráttu, til þjóðarinnar.
Eins og frá var greint í for-
ystugrein Morgunblaðsins
síðastliðinn laugardag hafa
íslendingar tekizt skipulega á
við gróðureyðingu í 80 ár, allar
götur síðan Landgræðsla ríkis-
ins var sett á laggir 1907.
Skógrækt ríkisins og félög
áhugafólks um skógrækt hafa
og lyft Grettistökum. Þeir, sem
leiddu skógræktarbaráttu
landsmanna á liðnum áratug-
um hafa margsannað mál sitt
í verki. Þjóðarátak til land-
græðslu, sem gert var í tilefni
ellefu alda byggðar í landinu,
gaf og góða raun. En betur
verður að gera ef halda á gróð-
urlendi í horfínu, að ekki sé
nú talað um að vinna aftur
örfoka land til gróðurs.
í stefnuyfírlýsingu ríkis-
stjómar Þorsteins Pálssonar
segir svo um þennan mála-
flokk:
„Gerð verður áætlun um
nýtingu landsins sem miðar
að því að endurheimta, varð-
veita og nýta landgæði á
hagkvæman hátt . . . Skóg-
rækt, landgræðsla og gróður-
vemd verði aukin í samvinnu
ríkis, sveitarfélaga og frjálsra
samtaka . . . Við skipulag
ferðamála verður þess gætt
að hlífa viðkvæmum land-
svæðum, svo að komið verði í
veg fyrir umhverfísspjöll . . .
Fræðsla um náttúruvemd og
umhverfísmál verði aukin.“
Hér er því heitið að gerð
verði áætlun um nýtingu
landsins, sem væntanlega á
að miða að því að koma í veg
fyrir ofbeit og illa umgengni á
viðkvæmum gróðursvæðum.
Orð stjómarsáttmálans standa
og til þess að landgræðsla og
gróðurvemd verði aukin frá
því sem nú er.
Hér er að vísu farið almenn-
um orðum um viðfangsefnið,
en aðgerðir ekki kortlagðar
nákvæmlega. Á hitt ber að líta
að efndir skipta meira máli en
orð — og að talsmenn land-
græðslu og gróðurvemdar eiga
vaxandi hljómgrunn hjá þjóð-
inni. Þess er því að vænta að
vaxandi almennur skilningur á
hættum áframhaldandi gróðu-
reyðingar og vaxandi almenn-
ar kröfur um nauðsynlegar
mótaðgerðir leiði til þess, sam-
hliða fyrirheitum í stefnuyfír-
lýsingu stjómarinnar, að
hendur verði látnar standa
fram úr ermum í þessu efni.
Áttatíu ára starfsafmæli
Landgræðslu ríkisins á kom-
andi hausti er verðugt tilefni
þess að búa hana betur í stakk
fjárhagslega til að sinna mikil-
vægu hlutverki sínu. Gangi
það eftir hefur moldarmökkur-
inn, sem grúfði yfír höfuð-
borgarsvæðinu um síðastliðna
helgi, náð augum, eyrum og
skilningarvitum þjóðar og
þings.
„ Eigum að segja
okkur úr Alþjóða
hvalveiðiráðinu“
- segir Kristján Lofts-
son forstjóri Hvals hf.
KRISTJÁN Loftsson forstjóri
Hvals hf. er þeirrar skoðunar að
íslendingar ættu að segja sig úr
Alþjóða hvalveiðiráðinu. Þetta
kom fram í viðtali sem blaðamað-
ur Morgunblaðsins átti við
Kristján á skrifstofu Hvals hf. i
Hvalfirði.
Nu er ljóst að hvalveiðar munu
stöðvast strax eftir helgina og
liggja mðri á meðan að viðræður
milli íslendinga og Bandaríkja-
manna eiga sér stað.
“Bandaríkjamenn hegða sér eins
og í stórstyijöld og vilja að við leggj-
um niður vopn á meðan samið er
um frið. Það er þeirra skoðun að
það greiði fyrir viðræðunum ef hval-
veiðum er hætt á meðan" sagði
Kristján. “Það er stefna Banda-
ríkjamanna að grafa undan öllu hér
á Islandi. Þeir skipa okkur að hætta
hvalveiðum og hafa í hótunum við
okkur. Þeim er það fullkomlega ljóst
að þegar veiðar eru stöðvaðar þá
minnkar vinnan og þau laun sem
fólk fær fyrir þessa vinnu. Þegar
þeir eru búnir að koma öllu á kald-
an klaka geta þeir komið og boðið
okkur fjárhagsaðstoð með því skil-
yrði að við dönsum eftir þeirra
höfði“.
Kristján var mjög myrkur í máli
í garð Bandaríkjamanna sem hann
segir að hafi stjómað öllu í Alþjóða
hvalveiðiráðinu undanfarin tíu ár.
Þeir hefðu haft í hótunum við fleiri
Jón Karl Svavarsson, Atli H. Atlason, Jón Ragnar Jónsson og Aðalsteinn Þórarinsson við störf í hval-
stöðinni.
Norðmenn veiða hvali óáreittir:
Staðfestingin hefur
engin áhrif haft á
norskan sjávarútveg
STAÐFESTING viðskiptaráð-
herra Bandaríkjanna við Ronald
Reagan forseta síðasta sumar um
að hvalveiðar Norðmanna brytu i
bága við samþykktir Alþjóða hval-
veiðiráðsins hefur engin áhrif
haft á norskan sjávarútveg, að
sögn Fins Bergesens fram-
kvæmdastjóra Norges Fiskverlag,
Landsambands norskra sjómanna
og útvegsmanna. „Útflutningur
okkar til Bandaríkjanna hefur
ekki orðið fyrir neinum skaða.
Ef nokkuð er hefur hann aukist
frá síðasta ári og nú er svo komið
að norsk frystihús anna ekki eftir-
spuminni vestra," sagði Bergesen
í samtali við Morgunblaðið.
Norðmenn stunda hvalveiðar í
ágóðaskyni í sumar og ætla að skjóta
þrefalt fleiri dýr en íslendingar.
Stefna ríkisstjómar Gro Harlem
Brundtlands er að þetta verði síðasta
hvalveiðivertíðin með þessu sniði í
bili, en verið er að ræða hugmyndir
um veiðar í vísindaskyni á næsta ári.
Bergesen sagði að hvalavemdun-
arsamtök hefðu reynt að beita
Norðmenn sama þrýstingi og íslend-
inga. Stöðugt væri hótað að auka
áróður gegn norskum vömm í
Bandaríkjunum láti Norðmenn ekki
af hvalveiðum. Sér vitanlega hefði
áróðurinn og umfjöllun um deiluna
engin áhrif haft.
Bandaríkjamenn hafa nú farið
fram á viðræður við íslendinga um
hvalveiðimálin sem hefíast í Was-
hington í næstu viku. Samkvæmt
heimildum blaðsins munu raddir uppi
innan bandaríska viðskiptaráðu-
neytsins að ráðherra sé skylt að gera
forseta viðvart um að hvalveiðar
okkar brjóti í bága við alþjóðasam-
þykktir um friðun dýrategunda.
Berist Hvíta húsinu slík staðfesting
á forsetinn að tilkynna innan 60
daga hvort hann beiti viðkomandi
ríki viðskiptaþvingunum eða ekki.
Fyrir rúmu ári hratt Baldridge
þessari atburðarráðs ( gang þegar
hann tilkynnti að Norðmenn virtu
ekki friðunarlög með hvalveiðum
sínum. Ronald Reagan sendi tæpum
tveimur mánuðum síðar, 5. ágúst
1986, frá sér tilkynningu um að
hann myndi ekki beita Noreg refsiað-
gerðum í trausti þess að hvalveiðar
í ágóðaskyni yrðu ekki stundaðar þar
í landi eftir árið 1987.
„Þessi staðfesting viðskiptaráð-
herra Bandaríkjanna er enn í fullu
gildi. Ekkert hefur verið aðhafst
varðandi innflutningsmál Norð-
manna og áhrifín á sjávarútveg hér
eru nákvæmlega engin,“ sagði Berg-
esen. „Á sínum tíma mótmæltu
sjómenn þessum ráðagerðum Banda-
ríkjamanna kröftulega. Við töldum
að þeir væru að skipta sér af norsk-
um innanríkismálum. Slíkar við-
skiptaþvinganir væru óviðunandi
gagnvart vinaþjóð og í fullri and-
stöðu við GATT-tollasamkomulagið
um milliríkjaverslun."
Norðmenn stunda ekki hvalveiðar
í vísindaskyni ( ár. Leyfi var veitt til
veiði 375 dýra á vertíðinni. Um 50
bátar stunda veiðamar. Ekki eru
notaðir sérsmíðaðir hvalveiðibátar til
veiðanna og engin sérhæfð hvalverk-
unarstöð starfar þar í landi. Afurð-
anna er allra neitt innanlands, enda
nægir kvótinn vart til að anna eftir-
spum í Noregi að sögn Bergesen.