Morgunblaðið - 18.11.1987, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 1987
37
eiðistjórnun
igsmunum
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
til veiði smáþorsks, þar sem ráð-
herra væri heimilt að halda fiski
undir stærðarmörkum utan kvóta.
Með því væri verið að umbuna þeim,
sem. stunduðu smáfiskadráp.
Hiuti loðnuafla
verði utan kvóta
Jón Ólafsson, framkvæmdastjóri
Félags íslenzkra fiskmjölsframleið-
enda, sagði að of lítið væri fjallað
um hlut fiskimjölsverksmiðja í sjáv-
arútveginum. Á síðasta ári hefði
framleiðsla þeirra skilað 10% af
verðmætum útfluttra sjávarafurða,
en allan þennan áratug að undan-
skildu árinu 1984, hefði þessi
atvinnugrein verið rekin með tapi.
Það væri því þörf mikilla aðgerða
á þessu sviði. Afurðaverð hefði
lækkað mjölnotkun dregizt saman
og framleiðsla í heiminum aukizt.
Samkeppni við niðurgreiddar afurð-
ur úr jurtaríkinu færi vaxandi og
innan EB væri rætt um tolla á lýsi,
sem væru jafnháir og fengist fyrir
hverja lest á almennum markaði.
Verksmiðjurnar þyrftu því að
byggja sig upp, bæta tækjakostinn
og auka gæði mjölsins og líklega
þyrfti að fækka þeim til að auka
nýtingartíma þeirra, sem eftir yrðu.
Með hvaða hætti það gæti orðið,
væri hins vegar óljóst vegna margra
þátta, sem hefðu áhrif á nauðsyn
verksmiðjureksturs fyrir byggðar-
lögin.
Hann lagði til breytingar á núver-
andi fiskveiðistjórnun, sem meðal
annars fólu í sér að einhver hluti
leyfilegs heildarafla á loðnu, 20%
til dæmis, yrðu utan kvóta. Sókn í
það magn yrði fijáls og með því
móti hæfust veiðar hugsanlega fyrr
og vinnslutími verksmiðjanna jafn-
aðist og lengdist. Þá yrði reynt að
ná samningum við Grænlendinga
um að kvóti þeirra yrði keyptur af
okkur og Norðmönnum í sömu hlut-
föllum og veiðunum væri skipt milli
landanna. Færeyingar keyptu kvóta
Grænlendinga nú við vægu verði,
en við þyrftum mikið á þessum afla
að halda. Þá lagði hann til að út-
flutningur á ferskri loðnu skerti
kvóta viðkomandi skipa eins og
annarra, sem flyttu ferskan fisk
utan. Þá væri rétt að umbuna þeim
skipum með aukningu kvóta, sem
hirtu lifur um borð og nýttu fiskúr-
gang í meltu til dæmis.
Ekki ýkja hrifinn
af meðferðinni
Arthur Bogason, formaður
Landssambands smábátaeigenda,
sagðist ekki íkja hrifinn af fyrir-
hugaðri meðferð á eigendum
smábáta. Sjávarútvegsráðherra
hefði ekki kynnt sér greinina um
stjórnun á veiðum þeirra nægilega
vel og gerði sér því ekki fyllilega
grein fyrir áhrifum hennar. Það
væri ennfremur ljóst, að þeir, sem
samið hefðu lagagreinina um smá-
bátana hefðu aldrei komið nálægt
slíkum veiðum og hefðu enga þekk-
ingu á þeim. Kvóti á bátana leiddi
til gjaldþrots fjölda manna og
skerðing á afla þeirra væri í ein-
staka tilfellum allt að 60%. Þá
væri öryggi sjómanna stefnt í voða,
þegar þeim væri att út í veiðar úr
sameiginlegum kvóta. Bátum undir
6 tonnum mynda halda áfram að
fjölga, hlutur atvinnumannanna
rýmaði og hrun yrði í stéttinni.
Hann drægi í efa að 40 tonna hár-
marksafli dygði til að framfleyta
fjölskyldu og standa undir rekstri
á bát. Væri það rétt, efaðist hann
um lögmæti þessara aðgerða.
Hann sagði að ekki væri tekið
tillit til þeirra, sem veiðarnar stund-
uðu þrátt fyrir yfirlýsingar um hið
ganstæða og ekki væri stuðlað að
hagkvæmum veiðum með hvatn-
ingu til aukinnar sóknar og banni
við sölu á aflakvóta. Það virtist allt
snúa öfugt, þegar smábátarnir
væru annars vegar. Vegna hug-
mynda um að miðað við aflareynslu
þessa árs við úthlutun á því næsta
réru menn nú upp á líf og dauða í
svartasta skammdeginu.
Sóknarmarkið ranglátt
Tómas Þorvaldsson úr Grindavík
sagði sóknarmarkið ranglátt og það
ylli deilum. Ráðherrann ætlaði að
laga þetta, en gengi ekki nógu
langt. Auðvitað ætti að skipta kök-
unni jafnt og nauðsynlegt væri að
leiðrétta það, sem ranglega hefði
verið gert.
Hrifinn af sókn-
armarkinu
Jóhann K. Sigurðsson frá Nes-
kaupstað sagði að sóknarmarkinu
fylgdi áhætta fyrir þá, sem það
veldu, menn gætu bæði hækkað og
lækkað í því og gætú auk þess
hvorki keypt eða selt kvóta. Hann
væri engu að síður hrifinn af því,
það væri til mikilla bóta. Úthlutun
afla hefði miðazt við reynslu skip-
anna og því hefði kökunni verið
skipt rétt. Enginn hefði tekið neitt
frá öðrum. Þá mætti geta þess að
meðalþorskafli á skip á suðursvæð-
inu hefði á viðmiðunarárunum verið
570 tonn, en nú væri hámarkið í
sóknarmarki þeirra, sem ekki mið-
uðu við eigin reynslu, heldur
meðaltal, 1.200 tonn. Á þessum
tíma hefðu skipin legið í karfa og
siglt með hann, ekki vegna hags-
muna annarra, heldur aðeins af því
þau hefðu grætt á því.
Skerðingin var
mest á Vestfjörðum
Guðjón A. Kristjánsson, forseti
FFSÍ, sagðist geta verið sammála
Marteini Friðrikssyni um það, að
hefði ekki verið talað um 200.000
tonna hámarksafla af þorski á
sínum tíma, hefði niðurstaða Fiski-
þings getað orðið önnur. Hann
sagðist efast um kjark Fiskiþings
til að leggja fram ákveðnar tillögur
um nýtt kerfi við stjórn fiskveiða.
Því væru menn að tala um út-
færslu núverandi kerfis.
Hann minnti á það, að þegar
kvótinn hefði verið ákveðinn, hefði
aðeins komið skerðing á þorskafla,
um 40% að meðaltali. Mest skerðing
á afla hefði því á sínum tíma orðið
á Vestfjörðum, þar sem þorskaflinn
hefði verið mestur. Þegar kvótinn
hefði verið settur á, hefðu þurft 3
tonn af karfa á móti einu af þorski,
en nú aðeins tvö tonn. Afkoma á
karfaveiðum hefði batnað og
minnkað áhrifin af mismunandi
þorskaflahámarki.
Þá sagðist hann aldrei áður hafa
verið í nefnd (ráðgjafaranefnd um
sjtórnun fiskveiða) sem ætlað væri
að vinna tillögur með fulltrúum
allra hagsmunaaðila og stjórn-
málaflokkanna, sem leggja ætti
fyrir Alþingi, sem síðan fengi bréf
frá Alþingi, þar sem sagt væri til
um hver niðurstaðan ætti að verða.
Það væru forkastanleg vinnubrögð
og hann sæi tæpast ástæðu til að
nefndin héldi störfum áfram, stæði
þetta fólk við bréfið væri niðurstað-
an fyrirfram ákveðin.
Jöfnuði þarf að ná
Benedikt Thorarensen úr Þor-
lákshöfn sagði að menn á suður-
AÐALFUNDUR Sambands sveit-
arfélaga á Suðurnesjum verður
haldinn í Glóðinni í Keflavík
föstudaginn 27. og laugardaginn
28. nóvember.
Aðalfundurinn verður settur eftir
skráningu fulltrúa og afhendingu
gagna klukkan 14.15 á föstudag.
Að lokinni kosningu fundarstjóra
og fundarritara ávarpa gestir fund-
inn. Guðfinnur Sigurvinsson
formaður Sambands sveitarfélaga
á Suðurnesjum les skýrslu stjórnar,
Eiríkur Alexandersson fram-
kvæmdastjóri kynnir ársreikning
sambandsins.
Vilhjálmur Ketilsson bæjarstjóri
svæðinu vildu vera viðurkenndir
sem jafnréttháir íbúum annarra
landshluta. Á aðalfundi LÍÚ hefðu
menn verið sammála um að þetta
hámark miðað við þorskígildi skyldi
vera jafnt milli svæðanna. Þessum
jöfnuðj þyrfti að ná og hann hvetti
þingfulltrúa til að ná samstöðu um
málið.
Bréfið hneisa
fyrir þingmenn
Einar K. Guðfinnsson frá Bol-
ungarvík sagði mikinn skoðana-
ágreining ríkja um skiptingu
landsins í veiðisvæði. Hins vegar
væri hið óskynsamlega bréf al-
þingismannánna 32 ekki bara
hneisa fyrir þingmenn, heldur kæmi
það í veg fyrir skynsamlega lausn.
Á aðalfundi LÍÚ hefði náðst ásætt-
anleg lausn, en síðan kæmi
bænarskjal frá alþingismönnum til
nefndar úti í bæ, rétt eins og völd-
in væru hennar en ekki Alþingis.
Menn þyrftu að átta sig á því að
svæðaskiptingin byggðist á afla-
reynslu viðmiðunaráranna. Teldu
menn ástæðu til að hverfa frá því
fyrirkomulagi, væri um leið horfið
frá undirstöðu kvótakerfisins í
heild. Þegar hefði verið gengið of
langt í jöfnun milli þessara svæða.
Sem dæmi mætti nefna að 9 til 10
skip af suðursvæði, valin af handa-
hófi hefðu á síðustu þremur árum
aukið þorskafla sinn um 90 til
215%. Hann skildi því ekki hvernig
menn gætu fengið sig til að kvarta
yfir meðferðinni á sér í þessu kerfi,
sem endurspeglaði afla- og sóknar-
mynstrið. Á sama tíma hefði auking
á þorskafla skipa fyrir vestan verið
á bilinu 72 til 83%. Aflaaukning
sóknarmarksskipa ætti ekki að
bitna á aflamarksskipum. Um þetta ■
mál yrði að ná samkomulagi og til
að halda friðinn væri rétt að fara
sömu leið og LÍÚ.
ísland á að
vera eitt land
GuðmUndur Runólfsson úr
Grundarfriði sagði að norðanmenn
vildu aðeins fá gott veður til að
viðhalda þeim ójöfnuði, sem þeir
hefðu náð. Hann gæti lýst ánægju
sinni á því réttlætismáli, sem al-
þingismennirnir 32 hefðu vakið
máls á í bréfi sínu. Hann teldi að
Island ætti að vera eitt land, ekki
tvö, þar sem þegnunum væri mis-
munað. Þá væri hann hissa á
stuðningi Kristjáns Ragnarssonar,
formanns LIÚ og Oskars Vigfús-
sonar, formanns SSI, við þennan
ójöfnuð. Þeir vildu með þessu
skerða afkomu útgerðar og sjó-
manna á Snæfellsnesi. Þetta væri
hagsmunastríð og ekkert athuga-
vert þó svo væri. Hins vegar ætti
Fiskiþing ekki að samþykkja áfram-
haldandi skiptingu landsins.
Umræðan hlægileg
Jón Magnússon frá Patreksfirði
sagði þessa umræðu orðna hlægi-
lega. Það væri þegar búið að ákveða
hvernig málum yrði skipað. Það
hefði verið hlustað á Fiskiþing, þeg-
ar það hefði glapizt til að samþykkja
kvótann, en síðan ekki söguna meir.
Þá hefðu menn verið blekktir með
tali um 200.000 tonna hámarksafla
af þorski. Hann væri þeirra skoðun-
ar að Fiskiþing ætti ekkert að senda
les skýrslu undirbúningsnefndar
sambandsins í sameiningarmáium
klukkan 16. Þá ræða Ingólfur Aðal-
steinsson forstjóri, Albert Alberts-
son framkvæmdastjóri og Júlíus
Jónsson framkvæmdastjóri samein-
ingu hitaveitunnar og rafveitnanna
klukkan 17.15.
Steingrímur Hermannsson ut-
anríkisráðherra ávarpar fundinn á
laugardag klukkan 10 og Oddur
Einarsson bæjarstjóri og formaður
gjaldheimtunefndar fjallar um
Gjaldheimtu Suðurnesja. Þá ræða
Ellert Eiríksson formaður launa-
nefndar, Karl Guðmundsson
framkvæmdastjóri, Stefán Jón
frá sér um þetta mál, það væri
ekki til neins.
Kvótinn verri en skrapdagakerfið
Marías Þ. Guðmundsson frá
Isafirði sagði að afli hefði farið
mikið fram úr aflamökum á tíma
kvótans og sókn í smáfisk hefði
aukizt. Ilvort tveggja væri verra
en í skrapdagakerfinu og kvóta-
kerfið hefði brugðizt í nýtingu
þorskstofnsins. Þá leiddi kvótakerf-
ið til meðalmennsku, þar sem mesti
aflvakinn, frelsi til sóknar, hefði
verið afmuninn. Eðlilegt væri að
menn deildu um skiptingu aflans,
en henni gæti margt ráðið. Frá því
kvótakerfið hefði verið tekið upp,
hefðu breytingar á hlutdeild ein-
stakra staða í heildaraflanum
aðeins verið 3% til eða frá að meðal-
tali. Nokkrir staðir skæru sig þó
úr og væri það í nær öllum tilfellum
vegna rekstrarvanda útgerðar.
Hlutdeild Hafnarfjarðar af heildinni
hefði minnkað um 15% og
Reykjavíkur um 10,5%. í báðum
tilfellum hefðu bæjarútgerðir átt í
miklum rekstrarvanda og útgerð
dregizt saman vegna þess. Grund-
arfjörður hefði lækkað um 9,4%,
enda hefði þaðan farið eitt skip, en
hlutdeild Ólafsfirðinga hefði aukizt
um 12%. Hlutdeild Patreksfjarðar
hefði lækkað um 13,4% í kjölfar
vanda útgerðar þar, hlutdeild
Grindavíkur hefði lækkað um 12%,
enda þaðan verið seld 2.100 tonn
af þorski. Þessum hlutum mætti
ekki gleyma, þegar málin væru
skoðuð.
Of mikið veitt af þorski
Hilmar Bjarnason frá Eskifirði
sagði of mikið hefði verið veitt af
þorski og meðalþyngd hans lækk-
aði. Það væri það hættulergast, sem
verið væri að gera. Vandi útgerðar
á Suðurnesjum hefði vaxið og aðal-
orsök þess væri að hrygningar-
stofninn hefði minnkað mjög mikið.
Vertíðaraflinn hefði dregizt saman
og breytt veiðarfæranotkun ylli þar
mestu, en togarar og smábátar
drægju mest af smáfiskinum úr sjó.
Fiskifræðingar legðu til að dregið
yrði úr sókn í þorskinn næstu ár
og á þá yrði að hlusta.
Hagsmunapot má
ekki ráða ferðinni
Kristján Ásgeirsson frá Húsavík
sagði að deilt væri um markmið og
leiðir. Horfa yrði á málin utan frá,
eigin hagsmunapot mætti ekki ráða
ferðinni. Fiskiþing yrði því að leggja
til almennan ramma um veiðistjórn-
un þannig að heildarmarkmiðum
yrði náð. Ekki ætti að setja of mik-
ið vald í hendur ráðherranum með
reglugerðarákvæðum eða nýjum
reglugerðum. Flotinn væri enn of '
stór og ekki hefði tekizt að hefta
vöxt hans. Það mætti nefna
raðsmíðaskipin og smábátana. Þá
yrði að úthluta rækjuveiðileyfum til
þeirra, sem veiðarnar stunduðu,
annars yrði úthlutunin mun erfiðari
og í raun ekki endanleg, þar sem
vinnslustöðvar og einstök byggðar-
lög þyrftu, fengju þau kvótann, að
fá einhvetja til að stunda veiðarnar
fyrir sig. Útilokað væri að Fiskiþing
mótaði þá stefnu að samkeppni yrði
um þann afla, sem til reiðu væri.
Að loknum þessum umræðum
var málinu vísað til nefndar til frek-
ari tillögugerðar fyrir síðari
umræður.
Bjarnason formaður ijárhagsnefnd-
ar og Hjálmar Árnason skólameist-
ari reynsluna af nýju samþykktun-
um fyrir Samband sveitarfélaga á
Suðurnesjum.
Nýmæli í atvinnumálum Suður-
nesja verða rædd klukkan 13.30
og þá taka til máls þeir Logi Þor-
móðsson Fiskmarkaði Suðurnesja,
Sigurður Garðarsson framkvæmda-
stjóri, Þorvaldur Ólafsson stjórnar-
formaður Iðnþróunarfélags
Suðurnesja og Lárus Jónsson Þró-
unarfélagi Islands. Önnur mál og
kosningar verða síðan á dagskrá
klukkan 16 og fundinum verður
slitið klukkan 18.
Samband sveitarfélaga á Suðurnesjum:
Aðalfimdur haldinn 1 Glóðinni