Morgunblaðið - 18.11.1987, Blaðsíða 60

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 1987
60___
Minning:
Guðríður Péturs-
dóttir Ólafsvík
Fædd 10. ágiist 1892
Dáin 9. nóvember 1987
í dag kveðja Ólsarar frá kirkju
sinni Guðríði Pétursdóttur. Hana
hef ég þekkt fast að 70 árum og
margar og margvíslegar minningar
því tengdar henni, sem hér verður
rejmdar aðeins stiklað á. Fyrst kem-
ur þó í huga atburður frá aðventu
1919, en þá reyndist Guðríður Pét-
" ursdóttir í Félagshúsi í Ólafsvík sem
„saltdrifín hetja, stigin upp frá bár-
um“, eins og síðar verður vikið að.
Að Valabjörgum í Helgafellssveit
bjuggu á öndverðri 19. öld hjónin
Sigurður Sigurðsson og Guðfinna
Finnsdóttir. Sonur þeirra var
Steingrímur, síðar bóndi í Hólsbúð
á Brimilsvöllum, en bamsmóðir
hans var María, dóttir Jóns Jóns-
sonar frá Tjarnarkoti í Fróðárhreppi
og Sigríður Hjálmsdóttir frá
Hrísum í sömu sveit. Sonur
Steingríms og Maríu í Hólsbúð var
Pétur faðir Guðríðar, sem hér er
minnst, en hún fæddist í Einarsbúð
á Brimilsvöllum 10. ágúst 1892.
- Móðir hennar var Katrín, borin og
bamfædd á Syðra-Lágafelli í Mikla-
holtshreppi, dóttir Guðbjargar
Gísladóttur frá Ytra-Skógarnesi og
Áma Ólafssonar frá Görðum í
Bervík. Gísli var Þorvaldsson, fædd-
ur að Hofsstöðum í Miklaholts-
hreppi, en kona hans var Katrín
Bárðardóttir frá Keisbakka á Skóg-
arströnd. Ólafur afí Katrínar, var
Ámason og kona hans Þórdís Hálf-
dánardóttir, bæði úr Bervík. Þessi
rakning ber með sér að Guðríður
var á alla grein snæfellskrar ættar.
Hún eignaðist tvær systur og einn
bróður, er urðu fulltíða og var hún
elst systkinanna.
Komung fluttist puðríður með
foreldrum sínum til Ólafsvíkur, þar
sem þau áttu heima upp frá því.
Meðan Guðríður var að alast upp í
Ólafsvík var Helgi Ámason prestur
í Nesþingum, en kona hans var
María dóttir Torfa Thorgrímsens,
verslunarstjóra í Ólafsvík. Árið
vl908 sagði séra Helgi brauði sínu
vestra lausu, fluttist norður á Kvía-
bekk og varð prestur Ólafsfirðinga.
María hafði fylgst með Guðríði frá
bamæsku, vissi hana geðþýða,
röska til verka og sporlétta, svo að
hún falaði hana norður til sín, þá
seytján ára. Margt lærði Guðríður
'í vistinni á Kvíabekk enda kunni
María vel til verka innanstokks.
Ung hafði hún verið með fyrstu
nemendum Kvennaskólans í
Reykjavík og bjó þá á heimili Þóru
og Páls Melsteðs. En meðan Páll
var sýslumaður Snæfellinga, hafði
tekist góð vinátta með honum og
Torfa Thorgrimsen. Þegar frú
María var að segja til við matar-
gerð og hannyrðir var viðkvæði
hennar: „Svona á að gera — svona
vildi frú Melsteð hafa það.“ Ætíð
minntist Guðríður vem sinnar á
Kvíabekk með þakklátum huga.
Sumarið 1915 barst henni sú
fregn, að faðir hennar hefði látist
á Patreksfirði, en hann var þá á
skipi þaðan. Varð það til þess að
hún vildi komast í námunda við
móður sína. Ekki var viðdvöl henn-
ar í Ólafsvík löng það sinnið, því
að hún réðst brátt til frú Sigríðar
Bergmann á Sandi. Einnig þar var
hún í eins konar „heimaskóla,
kvaðst margt hafa lært af Sigríði
og lét ætíð vel af vist sinni þar ytra.
Sú breyting verður á högum
Guðríðar 11. mars 1917, að hún
giftist miklum sómadreng, Sumar-
liða, syni hjónanna Karitasar
Magnúsdóttur og Áma Ámasonar
á Jaðri, er var fremsti bær í Snopp-
unni í Ólafsvík. Sumarliði hafði,
eins og flestir Ólsarar, ekki við
aðra handbjörg að styðjast en sjó-
mennsku. Með dugnaði, ósérplægni
og ástríkri samvinnu fór allt vel að
stöfnum hjá Félagshúshjónum
fyrsta kastið, nema hvað þau misstu
nokkurra mánaða gamlan dreng á
öðm giftingarárinu.
Nokkra fyrir jól 1919 fór Guðríð-
ur ásamt annarri konu í boði fyrram
húsmóður sinnar út á Sand til þess-
að horfa þar á leikrit. Vora þær
um nætursakir ytra og segir ekki
af ferðum þeirra fyrr en daginn
eftir að þær vora á heimleið komn-
ar í námunda við Forvaðann undir
Ólafsvíkurenni. Hann var kletta-
bristi, er gekk út úr Enninu og
ófært þar um að fara, þegar hækk-
aði í, ennfremur illgengur ef hann
var klökugur, en svo reyndist þessu
sinni. Þar urðu konumar viðskila,
því að Guðríður var ákveðin í að
fara yfir Forvaðann, en hin sneri
við út að Sveinsstöðum, næsta bæ
fyrir utan Enni.
Guðríður tók að spora með steini
fyrir fæti í klakann á Forvaðanum,
en rann til á hásnösinni, skall aftur
á bak á hnakkann, missti meðvitund
og rankaði ekki við sér fyrr en úti
í sjó. Með miklu busli og hjálp öld-
unnar, en hann stóð af norðaustri,
skolaði henni upp í fjörana. Föt
hennar síluðu brátt og langaði hana
mest til að láta fyrirberast þama á
sandkambinum. Sá hún þá ein-
hveija hreyfmgu nærri sér og
reyndist það vera æðarfugl. Ætlaði
hún að hlýja sér undir vængjum
hans, en hann reyndist þá vera
blautur og kaldur eins og hún sjálf.
Meðan hún stansaði var henni hugs-
að heim til bónda síns og bams og
fékk við það aukinn kjark, en sjálf
bar hún þriðja barn sitt undir belti.
Með miklum erfiðismunum og smá-
hvfldum lánaðist henni að ná út að
Sveinsstöðum og varð samferða-
konan þá undrandi, því að hún mun
hafa haldið Guðríði hafa komist til
Ólafsvíkur. Eftir góða hvfld og að-
hlynningu og Guðríður á ný komin
í þurr föt, lögðu þær stöllur enn
af stað, þótt dimmt væri orðið en
nú í fylgd með Sveinsstaðabónda.
Var þá fallið frá Forvaðanum, en
mikið snjófrauð í fjöranni. Ekki
varð Guðríði meint af volkinu og
ól um næstu sólstöður 14 marka
strák.
Meðan Sumarliði var enn á besta
aldri veiktist hann af berklum og
var um tíma á Vífilsstöðum, en
lengst af heima þau þijú ár sem
barist var við veikina, en hann lést
17. apríl 1930. Það kom því
snemma í hlut Guðríðar að vera
allt í öllu innan stokks sem utan
með bónda sinn sjúkan og fimm
böm öll ung. Duldist þá ekki, að
henni var eigi fisjað saman. Að-
dáunarvert var hvemig hún lagði
sig fram um að koma í veg fyrir
að böm hennar smituðust.
Ekki var um aðra vinnu að ræða
en ígrip við heyskap eða fiskvinnu,
og eftir að hafa staðið lengi dags
við vask, eða breiðslu og saman-
tekt, brá Guðríður sér léttstíg að
vanda upp á fjall og kom með full-
an mópoka á bakinu ofan af
Bæjarmýri. Katrín móðir hennar
bjó steinsnar frá henni og léði oft
hönd og þá ekki síður sá skemmti-
legi karl Sveinn Skúlason, sambýlis-
maður Katrínar. Jafnsnemma og
drengir Guðríðar gátu valdið ár tók
Sveinn þá með sér á báthomið sitt,
kenndi þeim á grannmiðin og
hvemig fara ætti að sjó. Ungir
Fædd 3. júlí 1909
Dáin 26. september 1987
Lækkar lífdaga sól.
Löng er orðin mín ferð.
Fauk í faranda skjól,
fegin hvildinni verð.
Guð minn, gefðu þinn frið,
gleddu’ og blessaðu þá,
sem að lögðu mér lið.
Ljósið kveiktu mér hjá. (Herdís Andrésd.)
Ferðin hennar ömmu, Helgu
Sigríðar Sigurðardóttur, var orðin
löng, hún fæddist á Eyrinni hér á
Krók 3. júlí 1909. Foreldrar hennar
vora hjónin Ingibjörg Sigurðardótt-
ir og Sigurður Lárasson. Sjö ára
gömul var amma látin í fóstur að
Fagranesi á Reykjaströnd til hjón-
anna Björns og Dýrólínu sem þar
bjuggu. Reyndust þau litlu stúlk-
unni vel og hugsaði hún alla tíð til
þeirra með hlýju og þakklæti. Á
Fagranesi vann amma sveitastörfin
eins og krakkar þurftu að gera í
þá daga, eltist við kindur um hlíðar
og skriður Tindastóls, hljóp í mýrum
og lék við sjóinn ef tími vannst til,
þessir dagar vora gersemar í huga
hennar seinna á ævinni og þótti
henni alltaf vænt um Reykjaströnd-
ina.
Fjöranni unni hún alla tíð og
síðustu árin fannst henni mjög gott
að komast niður á sand og labba
þar um, hefur það eflaust minnt
hana á æskuárin og vera sína við
sjóinn.
Árið 1932 giftist hún afa okkar,
Svavari Ellertssyni frá Holtsmúla,
og eignuðust þau 9 börn, Ellert,
Hörð, Ingibjörgu, Hallfríði, Jó-
hönnu, Guðrúnu, Lilju, Jónas og
Svövu. Hörður og Ingibjörg era lát-
in. Afkomendur ömmu og afa era
bára þeir þvf margan uggann heim
í Félagshús til móður sinnar og jafn-
vel í verslun, þegar sá guli gein
best við sílinu.
Meðan Félagshúsböm vora enn
öll heima tók Guðríður Karitas
tengdamóður sína til sín og var þá
orðið býsna þröngbýlt. Þar naut
gamla konan ljómandi umönnunar
og hafði ætíð á orði, er ég heim-
sótti hana, hversu vel færi um sig
en hún andaðist 1939. Við, sem
áttum Karitas Magnúsdóttur að
formóður getum seint fullþakkað
Guðríði og bömum hennar og Sum-
arliða allan velgeminginn við ömmu
okkar, nærgætnina og hugarþelið.
Böm Guðríðar og Sumarliða urðu
fimm, sem upp komust. Elstur var
Pétur. Hann drakknaði af vélbátn-
um Ársæli frá Ytri-Njarðvík 11.
apríl 1943. Pétur var kvæntur
Sigríði Jónsdóttur frá Stykkishólmi
og eignuðust þau þijár dætur;
Óskar, sem mátti heita þúsund þjala
smiður, átti Jóhönnu Þorgeirsdóttur
frá Túnsbergi í Hranamannahreppi.
Hann lést frá 8 bömum, sumum
ungum, 1. júní 1971; Aðalsteina er
nú 50 talsins. Hamingjuríkustu árin
átti amma í Ármúla, nýbýlinu sem
þau afi reistu, þar ól hún flest böm-
in sín, hafa þau ár líka oft verið
erfið en amma hugsaði ekki um það
heldur gladdist yfir minningunum
um stóra bamahópinn sinn, býlið
og sveitina sem vora henni svo
kærar. Alla tíð hafði hún haft mik-
ið yndi af skepnum, sérstaklega
kindum og kúm, og sagði okkur frá
þeim sem þau afi höfðu átt í þeirra
búskap.
Síðustu árin bjó amma hér á
Krók, lengst áf á Bárustíg 8, þar
þótti henni gott að vera og þaðan
átti hún góðar minningar, var þar
oft glatt á hjalla, einkum á sumrin,
þegar bömin komu í heimsókn með
bamabömin, ömmu leið best með
hóp af fólki í kringum sig og alltaf
hefur hún verið með börn nálægt
sér.
Amma hugsaði mikið um bama-
bömin sín, gekk okkur sumum í
móðurstað um tíma og ef illa stóð á
gift Þórði Þórðarsyni, innfæddum
Olsara, er starfar við Landsbank-
ann í Ólafsvík. Böm þeirra era
fimm; Guðni hefur ætíð verið sjó-
maður og ávallt einhleypur; Yngst-
ur var Sumarliði en hann drakknaði
af bát frá Ólafsvík 17. febrúar
1953. Guðríður missti því þijá sonu
sína á besta aldri og ennfremur
bónda sinn en trúarstyrkur hennar
var svo einskær að hún fékkst ekki
eins til um mikinn harm og ætla
hefði mátt.
Guðríður var fremur hlédræg,
ávallt glaðsinna og svo bóngóð, að
hún braut sig í stykki til þess að
geta orðið öðram að liði. Fáa hef
ég þekkt taka jafn innilega við gest-
um og gangandi sem hún, og þótt
oft væri skarpt í búi hennar, varð
maður þess ekki mikið var, enda
vön að segja glaðbeitt: „Þið takið
þessu bara elskumar, eins og það
er.“ Þá vora ekki, né era, í efa
dregin gæði bama hennar.
Oft hafði Guðríður á orði, þegar
hún vildi koma einhveiju fljótt og
vel í verk: „Það þýðir ekki að binda
neðan við það.“ Þetta stutta for-
spjall var henni sem boðorð. Þegar
litið er yfír afkomendahóp hennar
og Sumarliða, dylst ekki kunnug-
um, að hann er mannvænlegur,
þjóðinni verðmætur arfur.
Guðríður dvaldist fast að sex
áram í St. Fransiskus-spítalanum í
Stykkishólmi og þar andaðist hún
9. nóvember síðastliðinn. Naut hún
afbragðs aðhlynningar starfsfólks
og lækna, sem allir tengdir Guðríði
vilja þakka af alhug. Oft leit Birna,
sonardóttirin í Hólminum, til ömmu
sinnar og margar ferðir áttu Steina
og Guðni, seint og snemma þangað
inn eftir og sýndu í því sem öðra,
hve annt þeim var um móður sína.
En Guðni var sá systkinanna sem
lengst bjó með henni og sáu allir
sem til þekktu, að hún naut frá-
bærrar sonarástar.
Um leið og við Helga þökkum
Guðríði Pétursdottur að leiðarlokum
löng og minnisverð kynni, sendum
við Steinu, Guðna og öðram ná-
komnum henni innilegar kveðjur.
Lúðvík Kristjánsson
í fjölskyldunni, var hún fús stil
hjálpar.
Við krakkamir eigum yndislegar
minningar um góða ömmu sem af
alúð hlúði að okkur, sagði okkur
sögur, raulaði vísur og kenndi bæn-
ir. Hún var ólöt að spila við okkur
á spil, hún virtist alltaf hafa tíma,
til alls. Alltaf var amma glaðlynd
og kvartaði aldrei yfir erfiðleikum
eða veikindum, en veitti birtu og til
í kringum sig. Síðastliðin 10 ár bjó
hún á Aðalgötu 13 hér í bæ þar
sem hún og afi ræktuðu fallegan
blómagarð, með fjölskrúðugum
gróðri. Hún hafði brennandi áhuga
á tijárækt og blómum og veitti
garðurinn henni mikla gleði.
Amma las mikið og heklaði fal-
lega muni sem hún prýddi heimili
sitt með, einnig heimili afkomenda
sinna.
Við þökkum elsku ömmu okkar
allt sem hún var okkur, fullviss um
að hún hefur átt góða heimkomu.
Guð blessi minningu hennar og
blessi afa okkar í hans miklu sorg.
Þér kærar sendir kvedju með
kvöldstjömunni blá.
Það hjarta sem þú átt,
en er svo langt þér frá
þar mætast okkar augu
þótt ei aftur sjáumst hér.
0, guð minn ávallt gæti þín
ég gleymi aldrei þér.
Jóhannes Atli, Berglind, Lydía,
Aníta og Guðrún Vigdís.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fýrir allt og allt. (V.Br.)
Ég þakka elsku ömmu minni fyr-
ir allt. Hvfli hún í friði.
Lydía Jónasdóttir, Sauðár-
króki.
t
Þökkum sýndan hlýhug og vináttu viö andlát og jarðarför föður
og tengdaföður okkar,
ANDREASAR S. J. BERGMANN,
Ljósvallagötu 24.
Jón G. Bergmann,
Ágústa Bergmann,
Guðrún I. Schneider,
George Schneider,
Sigrún Bergmann,
Stefán Hallgrímsson,
Carl A. Bergmann,
Guðrún Skúladóttir.
t
Hjartans þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og
útför eiginmanns mins, föður okkar, tengdaföður og afa,
JÓNS SIGURBJÖRNSSONAR,
Lindargötu 6b,
Siglufirði.
María Jónsdóttir,
Sigurbjörn Jónsson,
Ingibjörg Ása Jónsdóttir,
Sverrir Jónsson,
Lovfsa Hermína Jónsdóttir,
Margrét Jónsdóttir,
Ingibjörg Jónatansdóttir,
Sigurbjörn Jóhannsson,
Guðný Sölvadóttir,
Arnar Ingólfsson,
Hreiðar Jóhannsson
og barnabörn.
Helga S. Sigurðar-
dóttir — Minning