Morgunblaðið - 12.12.1987, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 1987
Gott væri að
dreyma BjörgúLf
Békmenntlr
Jóhanna Kristjónsdóttir
Draumaráðningabókin. Þóra Elfa
Bjömsson tók saman
Útg. Skjaldborg 1987
Hugsanir um drauma okkar leita
oft á okkur. Sumir gefa lítið fyrir
þá, en það breytir ekki, að alla
dreymir. Jafnvel þótt þeir hafi ekki
hugmynd um það og draumar hafa
lengi verið viðfangsefni hvers kyns
sérfræðinga og vísindamanna, sem
hafa reynt að kanna eðli og „upptök"
þeirra. Með misjöfnum árangri. Því
að draumar eru kannski eitt þeirra
fyrirbrigða, sem aldrei verða skýrðir
til fuilnustu, hvað sem öllum tökum
okkur á tækninni líður.
Draumspakir menn hafa alltaf
verið með landanum. í íslendinga-
sögum er sagt frá frægum draumum,
en ekki var nóg að dreyma athyglis-
verða atburði, það þurfti ekki síður
að finna spaka menn, sem gátu túlk-
að hvað þessir draumar boðuðu.
Það verður ekki alltaf skýrt með
vitrænum rökum, hvemig á því
stendur að suma virðist dreyma fyrir
daglátum, en staðreynd held ég það
sé, að fæstir eru ósnortnir af þessu
efni.
Þóra Elfa Bjömsson hefur nú tek-
ið saman skilmerkilega draumaráðn-
ingabók, þar sem reynt er að skýra
merkingu ákveðinna orða eða at-
burða í draumum. Og þar kennir
ýmissa grasa. Meðal annars em all-
mörg mannanöfn, sem án efa vekja
forvitni, hvað segi. Að dreyma Knút
eða Rósu boðar til að mynda þrautir
og mótlæti, en ef Rut kemur fyrir í
Þóra Elfa Bjömsson
draumi merkir það trausta vináttu.
Elliði er óheppilegun táknar veikindi
eða heilsuleysi, en Eiríkur er hag-
stæðari: er fyrir auðæfum og góðum
viðskiptum.
í upphafi bókarinnar skrifar Þóra
Elfa um draumaráðningar og kemur
þar meðal annars fram, að fyrsta
gamla draumaráðningabókin er
Oneirocritica sem Grikkinn Art-
emidoros skrifaði á 2. öld eftir Krist
og var hún í fimm bindum. Artemido-
ros lagði áherzlu á að draumamir
væru sendir til manna frá guðunum
til gagns og lærdóms. En samt tók
hann einnig annan pól í hæðina og
vildi ekki ráða drauma of bókstaf-
lega.
Þóra Elfa skrifar einnig annan
stuttan kafla og veltir fyrir sér hvort
við munum drauma. Báðir kaflamir
em til fróðleiks og listinn yfir lykil-
orðin, sem er vitanlega meginefni
bókarinnar ljómandi snyrtilega gerð-
ur.
Iðnaðarhúsnæði
á Hellu
til sölu. Húsið er 370 fm að stærð og hentugt fyrir all-
an almennan iðnað. Til afhendingar strax. Upplýsingar
í símum 99-5838 og 99-5238.

Umsjónarmaður Gísli Jónsson
Fyrir augu mér hefur borið
merkilega nýja orðabók. Hún
nefnist Orðalykill, en ritstjóri
og aðalhöfundur er Ámi Böðv-
arsson cand. mag. Þessi bók
skiptist í þrennt. Fyrst er lat-
nesk-íslenskur orðalykill úr
náttúrufræði, þá skrá um ýmis
fræðiorð, íslensk þýðing er-
lendra heita og upplýsingar um
uppruna þeirra. Síðast en ekki
síst eru landafræðiheiti erlend,
upplýsingar um uppruna og
merkingu og sýnt hvemig eðli-
legast sé að mynda sem ís-
lenskulegust orð af þeim, þegar
t.d. þarf að nefna þjóðina, sem
í landinu býr, eða búa til sam-
svarandi lýsingarorð. Ég vil nú
sýna ykkur nokkur dæmi um
efni þessarar bókar og gríp þá
fyrst niður í miðkaflanum:
anticlimax (lat. úr gr.)
koðnun, hnig, hnígandi
axiom (gr.) frumregla
chauvinismus (lat. úr fr.)
þjóðskmm, þjóðrembingur
dogmatismus (lat. úr gr.)
kreddufesta, skoðanahroki
funktionalisme (d.)
nýtistefna
gruppedynamik (d.) hópefli
hedonismus (lat. úr gr.)
sældarhyggja, nautnastefna
intrigue (fr.) flétta
jambus (lat.) öfugur tvíliður
kallígrafia (gr.) skrautskrift
mutatio (iat.)
brigð, stökkbreyting
nymfe (gr.) gyðja, brúður
ornatus (lat.) orðskrúð
rytme (d.) hrynjandi, hrynur
volumen (lat.) hljóðmagn
þerapeia (gr.)
þjónusta, umönnun
Ur síðasta kaflanum hef ég
þessi dæmi:
Asía, ef. Asíu
(talið komið um fönikísku úr
assýrísku Aszu „Morgunland")
Austurálfa, íb. Asiumaður, lo.
asiskur.
Kórea, Suður-Kórea, ef.
Kóreu.
Sa.-Asíu, opinb. heiti ríkisins Tach-
an-Min’guk, Lýðveldið Kórea, íb.
Kóreumaður, lo. kóreskur,
höfuðb. Söúl (Seúl), ríkismál
kóreska.
Kúba, ef. Kúbu
(úr indíánamáli cubagua „gull-
nárna") Mið-Ameríku, Karíba-
hafí, opinb. heiti ríkisins
República de Cuba, íb. Kúbu-
maður, Kúbvéiji, lo. kúbversk-
ur, kúbskur ...
Mexíkó, ef. Mexíkós
Mið-Ameríku, sp. México, opinb.
heiti ríkisins Estados Unidos
Mexicanos, íb. Mexíkómaður,
lo. mexíkóskur, höfuðb. Mexí-
kóborg, ríkismál spænska.
Ég þykist vita að landafræði-
kaflinn í þessari bók sé sérlega
gagnlegur fréttamönnum. Svo
oft hef ég fundið að málfari
þeirra, að ég vil láta þess getið,
að oft undanfarið hef ég heyrt
í sjónvarpinu kúbverskur og
kóreskur í stað ómyndanna
kúbanskur og kóreanskur sem
eru gerðar undir áhrifum frá
ensku og dönsku, en lúta ekki
lögmálum íslenskrar tungu. Þá
hafa menn eftir útkomu þessar-
ar bókar því minni ástæðu en
áður til að nota glapyrði eins
og Bavaría fyrir Bæern, Kolonía
fyrir Köbi eða jafnvel Kópen-
hagen fyrir Kaupmannahöfn.
★
Hrist og Mist
vil eg að mér hom beri,
segir Grímnir (óðinn) í Grímnis-
málum, enda þyrstur af hita
þeim og eldi er að honum svarf.
Hrist og Mist eru valkyijur, og
margar fleiri slíkar nefnir
Grímnir I framhaldi vísunnar.
Mist hefur á síðustu árum verið
gert að skímamafni meyja, en
af augljósum smekks-
ástæðum hafa menn látið Hrist
417. þáttur
ónotaða í því sambandi. Mist er
algengur stofn í kenningum til
foma, heitir t.d. orusta mist-
ardrífa og frost Mistar. Árás
er kölluð mistarkviða, sverð
mistarknífur, hermaður mist-
arlaukur og vígvöllur mistar-
vegur.
Mist mun merkja hin bjarta,
sbr. sögnina að mjata=glansa.
Hljóðin i og ja og reyndar jö
skiptast oft á í skyldum orðum,
sbr. t.d. birta, bjartur og björt,
gildi, gjalda og gjöld.
★
í sambandi við rannsóknir
okkar Halldórs Kristjánssonar
frá Kirkjubóli á orðasambandinu
að týna lífi = láta lífíð, deyja,
sagði Magnús Þórðarson í
Reykjavík mér frá því, að á
starfsárum sínum hér á Morg-
unblaðinu hefði sér einu sinni
borist bréf frá Pela (gælunafn
Jakobs Ó. Péturssonar á sjálfum
sér) þar sem hann fann að notk-
un þessa orðalags. Magnús
ráðfærði sig við Matthías rit-
stjóra sem bað menn að gæta
hófs í að bannfæra orðalag sem
þó kæmi fyrir í klassískum ritum
(sjá næstsíðasta þátt). Það þykir
vfst dönskulegt að tala um að
missa lífið, en Magnús Þórðar-
son lofaði mér að heyra merki-
legá vísu, þar sem það kemur
fyrir. Vísan er býsna glæsileg
og hefst í bragarhætti þeim sem
nefnist úrkast, en endar á annan
veg. Nú langar mig til að biðja
ykkur að fræða mig um vfsu
þessa:
Stóð í hjarta stálið bjarta,
stundi undin.
Féll af hesti maðurinn mesti
missti líf og Helju gistl
★
- Umsjónarmaður hlýtur að
biðjast veivirðingar á að hafa
misnefnt Sigríði á Kagaðarhóli
Sigrúnu á einum stað í síðasta
þætti.
SIMAR 21150-21370
SOLUSTJ LARUS Þ VALOIMARS
LOGM JOH ÞOROARSON HOL
Vorum aö fá til sölu meöal annarra eigna:
Ágæt íbúð við Furugerði
á 1. hæö. um 100 fm. 4 herb. m. innb. skápum. Mjög gott skipulag.
Sólsvalir. Geymsla og þvhús í kj. Ágæt sameign. Úrvals staður. Út-
sýni. Teikn. og allar nánari uppl. aðeins á skrifst.
Úrvals íbúð í smíðum
4ra-5 herb. á 2. hæö á vinsælum staö í Grafarv. Nú fokh., Fullb. u. trév.
í júlf nk. Tvennar svalir. Úrvals frág. á öllu. Sérþvaðstaöa. Rúmg.
geymsla fylgir á 1. hæö. Bílsk. getur fylgt. Eitt besta verð á markaðn-
um f dag.
Glæsilegt einbýlishús í Garðabæ
Húsiö er rúmir 300 fm nt. á tveimur hæöum. Velbyggt og mjög vand-
að aö öllum búnaöi. Skrúögaröur. Stór hornlóö. Útsýnisstaður. Eignask.
mögul. Teikn. og nánari uppl. á skrifst.
3ja herb. íbúð í smíðum
nú fokh. fullb. u. trév. í júlf nk. Úrvals frág. á öllu. Sérþvaðstaða.
Bílsk. getur fylgt. Rúmg. geymsla á 1. hæö. Eitt besta verð á markaðn-
um f dag.
í gamla góða austurbænum
Endurbyggt timbhús á rúmg. eignarl. Meö 4ra-5 herb. íb. á hæö og
rish. um 60x2 fm. Snyrtlng á báöum hæöum. Géður kj. til margs kon-
ar nota. Laust fljótl.
Neðra-Breiðhoit - HJíðar - skipti
Góð 4ra herb. íb. óskast til kaups í Bökkunum. Sklpti mögul. á mjög
góöri 3ja herb. íb. skammt frá Miklatúni.
í Ártúnshoiti eða nágrenni
Fjársterk. kaup. óskar eftir raðh. eöa einbhúsi. Þarf ekki aö vera fullg.
Skipti mögul. á 4ra-5 herb. úrvals íb.
Fossvogur - Stóragerði - nágrenni
Til kaups óskast raöh. eöa sérh. um 160-180 fm. Rétt eign veröur
staðgr.
Skammt frá Háskólanum
Séríb. á úrvals staö. Þarfn. endurn. Getur veriö tvær ib. Nánari uppl.
trúnaðarmál.
Oplð f dag
laugardag
kl. 11.00-16.00.
AIMENNA
FASTEIGNASALAW
LAÚGAVEGI18SIMAR21150-21370
KATTARSAGA
Bókmenntlr
Jenna Jensdóttir
Guðjón Sveinsson: Fríða fant-
asía.
Teikningar eftir Þorgeir Helga-
son.
Bókaforlag Odds Björnssonar.
Akureyri 1987.
Þetta er sextánda bók höfundar
á ritvelli fyrir böm og unglinga.
Hér víkur hann sér inn í veröld al-
gerrar fantasíu og litla, hvíta kisan
Fríða fantasía ber söguþráðinn
uppi. Draumórar fylltu kattarkoll-
inn. Og morgun nokkum stendur
hún á verönd hússins sem hún á
Athugasemd
Vegna þess misskilnings er gætt
hefur vegna greinar minnar er birt-
ist í Morgunblaðinu 10. desember
undir fyrirsögninni „Hinir augljósu
kostir Sigmund8búnaðar“ vill undir-
ritaður taka fram, að ekki er átt við
það að mb. Tjaldur hafi ekki verið
útbúinn samkvæmt gildandi reglum.
Það sem átt er við með orðunum,
„var Tjaldur ekki búinn þeim björg-
unartækjum sem bátar yfir 16 metra
eiga að hafa í dag“, er það, að bát-
ur, sem útbúinn væri í dag sam-
kvæmt regiugerð, yrði að hafa annan
búnað en þann sem var í Tjaldi.
Ef litið er á gildandi reglur, sem
birtust með greininni, kemur skýrt
fram í lið 7.6. að skipi, sem upp-
fyllir ákvæði eldri reglugerðar (Tjald-
ur gerði það), þarf ekki að breyta
með hliðsjón af framangreindum
heima í — fullviss um að Gullkóng-
urinn, bróðir hennar, sé horfinn og
hún verði að leita hans. Hún er
alveg viss um að hans sé að leita
í litla rauða húsinu sem er um-
kringt reynitijám í garðinum úti í
hrauninu.
„Sólin var nýkomin upp rauð og
sælleg" — og Fríða fantasía trítlar
af stað til rauða hússins. Þegar
hún, eftir mikla erfiðleika, kemst
inn kemur hún í magnþrunginn
heim ævintýranna. Hér hittir hún
Nilla Hólmgeirsson, hér hefur
Rauðhetta verið og fleiri ævintýra-
hetjur. Fríða fantasía lætur sér
hvergi bregða þótt fullt sé af fjörug-
um dýrum og allir húsmunir séu á
reglum nema siglingamálastjóri
ákveði annað.
Hugleiðingar þessar eru miðaðar
við það, að sjósetningarbúnaði fyrir
gúmmíbáta yrði komið fyrir í skipi
{ dag, en margir bátar eru með bún-
að samkvæmt eldri reglum. Er aðeins
verið að vekja athygli á að sá búnað-
ur, sem er um borð I þessum bátum,
er ekki að mfnu mati sá besti.
Ef framangreind skýring er tekin
til greina og greinin lesin með hlið-
sjón af þeirri skýringu vonast ég til
að hún valdi ekki misskilningi.
Ég bið afsökunar á þeim óþægind-
um og leiðindum sem þessi misskiln-
ingur hefur valdið.
Virðingarfyllst,
Vestmannaqjum
11. desember 1987.
Sigmar Þ. Sveinbjömsson
Guðjón Sveinsson
fleygiferð og tali hver í kapp við
annan. Hún þekkir þetta allt úr
ævintýrunum, sem hún hefur heyrt
ömmuna heima hjá sér segja böm-
unum á bænum.
Auðvitað eru það hundamir í allri
þessari mergð, sem sækja að Fríðu
fantasfu, sem árangurslaust leitar
bróður síns. „Hún svitnaði af angist
og táraðist af sársauka og reiði“.
Ævintýri Fríðu fantasíu lýkur
óvænt á enn óvæntari hátt. Saga
þessi er um margt keimlík þeim
ótal kattasögum sem séð hafa ljós
undanfarin ár. Upphristingur
dauðra hluta og dýra þar sem allt
tekst á og berst í hita fantasíunn-
ar. Höfundur hefur gott mál á sfnu
valdi og segir fjörlega frá.
Bókin er í stóru broti. Myndir
teiknaði Þorgeir Helgason og mynd
á baksíðu er eftir 9 ára telpu, Guð-
rúnu Jónu.