Morgunblaðið - 12.12.1987, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 1987
"45
Ron og Míkhaíl
Stolt móðir, Galína Sakharova, heldur á tvíbura- I Míkhaíl og Ronald, í höfuðið á leiðtogum risa-
sonum sínum, sem hún ól á fæðingadeild I veldanna, í tilefni undirritunar samkomulags um
Moskvuborgar i vikunni. Þeir voru skírðir | eyðingu meðaldrægra kjarnaflauga.
Alzheimer-sjúkdómurinn:
Sköpunargáf-
unni hnignar
New York Times.
ALZHEIMER-sjúkdómurinn
veldur vitsmunalegri hrörnun,
en fá tækifæri hafa gefist til að
rannsaka áhrif sjúkdómsins á
listræna sköpun, eitt af æðstu
tjáningarformum mannshugans.
Nú hafa tveir vísindamenn í Kali-
fomíu fengið innsýn í sjúkdóms-
ferlið og skynrænan grundvöll
sköpunargáfunnar. Þeir rannsök-
uðu verk listamanns, sem talið var,
að þjáðist af sjúkdómnum.
Vísindamennimir, dr. Jeffrey L.
Cummings, Kalifomíuháskóla, og
dr. Judy M. Zarit, sem starfar við
háskólann í Los Angeles, segja í
tímariti bandarísku læknasamtak-
anna frá listmálara, sem fór að
sýna einkenni um Alzheimer-sjúk-
dóminn, þegar hann var kominn
hátt á sjötugsaldur.
Þegar hann var rannsakaður 74
ára að aldri, gat hann ekki munað
orð í þrjár mínútur. Hann var fær
um að gera eftirmyndir af flóknum
afstraktmyndum, en sköpunargáfu
hans hafði hrakað
í málverki, sem hann gerði um
það leyti, sem einkennanna fór að
verða vart, er góð fjarvídd og til-
finning fyrir litum og smáatriðum
með ágætum. Þegar hann var
rannsakaður öðru sinni, sjö árum
seinna, hafði öllum þessum sviðum
hrakað, en enn mátti greina listræn
tilþrif. í þriðju myndinni, sem hann
gerði tveimur árum eftir það, getur
hann aðeins gert eftirmjrnd af
helstu dráttum fyrri myndanna
tveggja.
Rannsóknin benti til þess, að
hann hefði fyrst misst áhugann,
minnið og skipulagsgáfuna. Sjón-
skynið og líkamleg geta til að teikna
entust lengur.
Afturför í teikningu: Vindmylla
máluð um það leyti sem listamað-
urinn sýndi fyrstu einkenni um
Alzheimer-sjúkdóminn (efst).
Sama mynd máluð aftur sjö árum
seinna, og loks skissa gerð tveim-
ur árum eftir það.
Dollar lækkar
og hækkar
London. Reuter.
DOLLARINN var um tíma í gær
lægri en nokkru sinni fyrr en
gengi hans hækkaði þegar á
daginn leið. Óstöðugleiki var
einnig á verðbréfamörkuðum en
í heild voru minni verðbreyting-
ar á verðbréfum en spáð hafði
verið vegna fregna um methalla
á utanríkisviðskiptum Banda-
ríkjamanna.
Dollarinn féll í verði á gjaldeyris-
markaði í Asíulöndum og hefur
aldrei verið þar lægri. í Evrópu
var hann um tíma lægri en nokkru
sinni eftir seinni heimsstyijöldina
gagnvart vestur-þýzka markinu
(markið kostaði 1,6265 dollara) og
japanska jeninu (128,10) en síðan
hækkaði gengi hans er á daginn
leið (1,6315 og 128,45). Við lok
viðskipta var hann þó lægri en
nokkru sinni í sex ár gagnvart
franska frankanum, sem kostaði
5,54275 dollara.
Gullúnsan kostaði 493,50 doll-
ara við lok viðskipta og háfði því
hækkað um 5,50 dollara á einum
degi.
Tilboð í BCal
hækka á víxl
London, Reuter.
BREZKA flugfélagið British
Airways (BA) hækkaði í fyrra-
dag tilboð sitt í annað brezkt
flugfélag, British Caledonian
(BCal), aðeins sólarhring eftir
að skandinaviska flugfélagið
SAS endurnýjaði sitt tilboð í
BCal.
BA hækkaði tilboð sitt úr 119
milljónum sterlingspunda í 200
milljónir og vonast forráðamenn
fyrirtækisins að það dugi til þess
að eigendur BCal hafni tilboði
SAS.
SAS bauðst til að kaupa 26,14%
hlut í BCal í fyrradag fyrir 110
milljónir punda, en félagið hafði
áður gert tilboð í flugfélagið.
Hugsanleg kaup SAS á BCal hafa
vakið litla hrifningu brezkra yfir-
valda og sagðist Paul Channon,
samgönguráðherra, myndu svipta
félagið flúgleiðum ef meirihluti
þess félli í hendur útlendinga.
Talsmaður BA sagði að engin
breyting yrði á flugleiðum BCAL
ef af kaupum þess félags yrði.
Hann sagði BA hafa hækkað tilboð
sitt í BCal vegna tilboða SAS, en
sá fyrirvari var hafður á upphaf-
legu tilboði British Airways að
félagið áskildi sér rétt til að gera
nýtt tilboð ef annar aðili byði í
BCal.
á miðvikudag ákvað stjóm BCal
að leggja til við hluthafafund að
gengið yrði að tilboði SAS. Ákveð-
ið var hins vegar að fresta hlut-
hafafundi þar til brezka flugmála-
stjómin (CAA) hefði tekið afstöðu
til tilboðs SAS.
Júgóslavía:
Heilt þorp í
hungnrverkfalli
Belgrað, Reuter.
ALLIR fullorðnir þorpsbúar í
þorpi nokkru í Júgóslavíu eru
nú í hungurverkfalli til þess að
mótmæla handtöku tveggja ung-
menna úr þorpinu.
Þorpið, sem heitir Mosevac, er í
ríkinu Bosníu-Hersegóvínu í mið-
hluta júgóslavneska rílqasam-
bandsins.
Að sögn hins hálfopinbera dag-
blaðs, Politika, eru þorpsbúar um
750 manns, en hungurverkfallið
hófst á miðvikudag. Áðumefnd
ungmenni, sem einnig em í hungur-
verkfalli, vom handtekin fyrir að
saka staðaryfirvöld um spillingu.
Ekki hefur verið unnt að ná síma-
sambandi við þorpið til þess að
staðfesta fregnir Politika.
Grænland:
Vilja gjald fyrir
herstöðvarnar
Nuuk. Frá N J. Bruun, fréttantara Morgnnblaðsins.
Landsstjórnin í Grænlandi hef-
ur nú uppi kröfur um, að
Bandaríkjamenn greiði meira
fyrir þá aðstöðu, sem þeir hafa
í landinu. Auk þess vill hún, að
þeir nýti sér meira þá þjónustu,
sem Grænlendingar geta veitt,
óg njóti ekki lengur lægri flutn-
ingsgjaida með grænlenskum
skipum.
Jonathan Motzfeldt, sem fer með
verslunar- og samgöngumál í lands-
stjóminni, hefur lagt til, að
Bandaríkjamenn greiði ákveðið
gjald fyrir herstöðvamar og hefiir
hann skipað nefnd manna tíl að
kanna hvemig þeim málum er hátt-
að í þeim löndum öðrum, sem hafa
bandarískar herstöðvar.
Eru þetta viðbrögð landsstjómar-
innar við þeirri ákvörðun Banda-
ríkjamanna, að borgaraleg
flugfélög, þar á meðal SAS, skuli
greiða hærri lendingargjöld í
Syðri-Straumsfirði. Ém þau núna
1.000 dkr. fyrir flugvél af gerðinni
DC-10 en verða 5.600 dkr. eftir 1.
janúar. Auk þess munu gjöld fyrir
hvem farþega hækka. Grönlandsfly
verður því einnig að hækka far-
gjöldin í innanlandsflugi. Þá er
landsstjómin ekki síður óánægð
með, að Bandaríkjamenn sömdu um
hækkunina við danska utanríkis-
ráðuneytið en ekki við Iandsstjóm-
ina.
Hlaut bata við að,
smitast af alnæmi
Boston. Reuter.
LÆKNAR segja, að maður, sem
var til meðferðar hjá þeím
vegna bæklunar i ónæmiskerf-
inu, hafi hlotið umtalsverðan
bata, eftir að hann smitaðist
af alnæmi. Þessi uppgötvun á
ef til vill eftir að auka skilning
lækna á ónæmiskerfinu.
Sjúkdómstilfelli þetta, sem
læknar í Bandarísku heilbrigðis-
stofnuninni greindu frá í New
England Joumal of Medicine (sem
út kom sl. miðvikudag), þykir
furðufyrirbæri innan læknisfræð-
innar, af því að alnæmisveiran
eyðileggur venjulega ónæmiskerf-
ið-
Thomas Fleisher, yfírmaður
ónæmisdeildar heilsugæslustöðv-
ar stofnunarinnar, og samstarfs-
menn hans, sögðu, að þegar
sjúklingurinn, sem er 36 ára að
aldri og þjáðist af sjaldgæfri
bæklun í ónæmiskerfinu, svokall-
aðri „hypogammaglobulinemia",
hefði smitast af alnæmi, hefði
ónæmiskerfi hans farið að starfa.
„Eitthvert atvik, sem við höld-
um að sé tengt alnæmissmitun-
inni, olli því, að frumur í líkama
mannsins fóru að framleiða mót-
efni, en það höfðu þær ekki gert
áður,“ sagði Fleisher í viðtali við
Reuter. Mótefni eru undirstöðu-
efni ónæmiskerfisins, sem ver
líkamann gegn ásókn utanaðkom-
andi veira.
Fleisher lagði samt áherslu á,
að Qarstæðukennt væri að draga
þá ályktun af þessu máli, að unnt
yrði að lækna „hypogammaglob-
ulinemia“-sjúklinga með þessum
hætti.
„Þetta fyrirbæri er á engan
hátt gott í sjálfu sér,“ sagði hann.
„Við getum lært nokkuð af því
um samspil veirunnar og ónæmi-
skerfisins eða önnur atriði, sem
varðá veirusýkingar, en það má á
engan hátt líta á það sem einhver
gleðitíðindi, þar sem maðurinn á
nú á hættu að sýkjast af alnæmi
í framtíðinni."
Þó að þessi uppgötvun kunni
að gefa einhveijar upplýsingar um
ónæmiskerfið, sagði Fleisher, að
það væri bæði ótímabært og óráð-
legt að geta sér til, að það hefði
einhver áhrif á alnæmisrannsókn-
ir.