Morgunblaðið - 12.12.1987, Qupperneq 57

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 1987
57
Þorsteinn Pálsson forsætisráðherra:
Sveitarfélögm verði fjár-
hagslega sjálfstæðari
Saman fari ákvörðun, framkvæmd og ábyrgð
Þorsteinn Pálsson, forsætis-
ráðherra, mælti fyrir stjórnar-
fumvarpi um breytta
verkaskiptingu ríkis og sveit-
arfélaga á kvöldfundi neðri
deildar Alþingis i fyrradag
(fimmtudag). Frumvarpið er
efnd á fyrirheiti i starfsáætlun
ríkisstjórnarinnar, sem kveður
á um skýrari verkaskiptingu.
Stefnt er að því að saman fari
ákvörðun, framkvæmd og
ábyrgð.
Forsætisráðherra sagði að fyrstu
skrefin að þessum markmiðum hafi
verið stigin með gerð fjárlagafrum-
varps. Þetta frumvarp felur síðan
í sér breytingu á ákvæðum í átta
lögum, er varða samskipti ríkis og
sveitarfélaga, m.a. að því er varðar
málefni fatlaðra, byggingu íþrótta-
mannvirkja, félagsheimila, dagvist-
arstofnana, rekstur tónlistarskóla,
byggðasafna og landshafna og
Þorsteinn
herra
Pálsson forsætisráð-
felldir eru niður ríkisstyrkir til vatn-
sveitna.
„Til að draga úr áhrifum þessara
breytinga á rekstur einstakra sveit-
Stjórnarfrumvörp um
söluskatt, tolla og vörugjald:
E g hef enn ekki
tekið afstöðu
- segir Eyjólfur Konráð Jónsson
Á FUNDI efri deildar aðfaranótt
föstudags sagði Eyjólfur Konráð
Jónsson (S/Rvík) að hann myndi
ekki taka afstöðu til frumvarpa
rikisstjórnarinnar um söluskatt,
tolla og vörugjald, fyrr en hann
hefði séð skýrslu hinnar svoköll-
uðu „hallanefndar" um halla
ríkissjóðs og kynnt sér gaum-
gæfilega fyrirliggjandi frum-
vörp.
Fyrir um ári skipaði, þáverandi
fjármálaráðherra, Þorsteinn Páls-
son, nefnd sérfræðinga til þess að
kanna hver raunverulegur „halli“
hefði verið á ríkissjóði undanfarin
ár. I nefndinni sitja fulltrúar frá
Seðlabanka, Háskóla íslands, Þjóð-
hagsstofnun og Qármálaráðuneyti.
Á fundi efri deildar fór Eyjólfur
Konráð Jónsson fram á það að fjár-
hags- og viðskiptanefnd efri deildar
fengi að sjá skýrsluna og kvaðst
fjármálaráðherra ætla að reyna að
verða við því. Á fundi nefndarinnar
í gærmorgun lagði Svavar Gestsson
fram bókun, þar sem þess var beð-
ist að álitið yrði lagt fram og að
nefndarmenn kæmu á fund þing-
nefndarinnar.
arfélaga," sagði forsætisráðherra,
„er gert ráð fyrir breytingu á hlut-
verki Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga".
Frumvarpið er í aðalatriðum
byggt á tillögum tveggja nefnda,
sem starfað hafa að stefnumörkum
á þessum vettvangi. Samkvæmt
þeim tillögum ber sveitarfélögum
einkum að hafa með höndum verk-
efni sem ráðast af staðbundnum
þörfum, þar sem ætla má að þekk-
ing á aðstæðum ásamt frumkvæði
heimamanna leiði til betri og hag-
kvæmari þjónustu. Ríkið annast
fremur verkefni sem hagkvæmara
er að leysa á landsvísu. Sveitarfé-
lögin verði fjárhagslega sjálfstæð-
ari og síður háð ríkisvaldinu.
Verkaskiptin verði skýrari og ein-
faldari og dregið úr samaðild.
I frumvarpi þessu' eru einungis
tillögur um breytingar á þeim grein-
um í lögum sem ijalla um fjármála-
skuldbindingar ríkis og sveitarfé-
laga. Með verkefnaflutningi, sem
felst í frumvarpinu, er talið að um
200 m.kr. útgjöld færist frá ríki til
sveitarfélaga, en sveitarfélögum
eru jafnframt tryggðar auknar tekj-
um með hærra framlagi úr Jöfnun-
arsjóði sveitarfélaga.
Forsætisráðherra sagði frum-
varpið ekki flutt til að spara ríkinu
útgjöld. Það væri fyrsta skrefið í
uppstokkun á verkaskiptingu ríkis
og sveitarfélaga. „Frá hendi ríkis-
stjómarinnar eru með frumvarpi
þessu stigin þýðingarmikil skref til
að styrkja sveitarfélögin og gera
þau sjálfstæðari."
Hlustað á Alexander
Alexander Stefánsson, fyrrverandi félagsmálaráðherra, mælti
fyrir nefndaráliti meirihluta félagsmálanefndar neðri deildar
Alþingis um húsnæðisfrumvarp Jóhönnu Sigurðardóttur, félags-
málaráðherra, í fyrrakvöld. Síðan var umræðu frestað en verður
fram haldið i dag, laugardag.
Það vakti athygli að fyrrverandi félagsmálaráðherra las nær ein-
vörðungu texta nefndarálitsins, en sagði lítið sem ekkert frá eigin
bijósti. Jóhanna Sigurðardóttir, félagsmálaráðherra, sem hér sést
hlusta grannt á „framsögu" Alexanders (ásamt Jóni Sigurðssyni, við-
skipta- og dómsmálaráðherra), er með texta nefndarálitsins fyrir
framan sig.
Áður en frumvarpið kom formlega á dagskrá þæfðu stjómarand-
stæðingar um þingsköp og málsmeðferð í rúman klukkutíma.
Sljórnarandstaðan um tekjuhlið fjárlaganna:
Skattar aukist um 8-9 millj-
arða í tíð ríkisstjórnarinnar
UMRÆÐUR héldu áfram í efri deild Alþingis um frumvörp ríkisstjórn-
arinnar að breyttum lögum um tolla, söluskatt og vörugjald síðastliðið
fimmtudagskvöld, eftir að Jón Baldvin Hannibalsson fjármálaráð-
herra hafði flutt framsöguræðu. Umræðunni lauk ekki fyrr en um
kl. þijú um nóttina.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lánasjóð námsmanna til gjalda,
þrátt fyrir það að lán úr þessum
sjóðum séu verðtryggð og beri sum
nokkra vexti," sagði Eyjólfur Konr-
áð Jónsson þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins.
Svavar Gestsson (Abl/Rvík)
ræddi um þá aukningu, sem hann
taldi hafa orðið á skattbyrðinni. Kvað
hann skattbyrðina hafa aukist um
8.580 milljónir króna frá því að ríkis-
stjómin tók við og vera nú um 24,7%
af vergri landsframleiðslu, sem væri
hæsta hlutfall síðastliðin 19 ár, sem
hann hefði upplýsingar um og hefði
Jón Baldvin slegið met ríkisstjómar
Gunnars Thoroddsen. „Óska ég Sjálf-
stæðisflokknum til hamingju með
Það kom fram í ræðu Eyjólfs í
efri deild að bráðabirgðatölur
nefndarinnar fælu það í sér að á
árabilinu '80—’85 hefði meðaltekju-
afgangur ríkissjóðs numið um
þremur prósentustigum af lands-
framleiðslu. Þýddi þetta um 6—7
milljarða tekjuafgang að meðaltali.
„Orsakir þess að menn hafa allt-
af fengið út halla er sú reiknisaðferð
að færa framlög ríkisins í sína eig-
in sjóði eins og byggingarsjóð og
Þorvaldur Garðar Krisljánsson
forseti Sameinaðs þings:
Nær daglegir samráðs-
fundir þingforseta og*
þingflokksf ormanna
AIÞHMSI
VEGNA fyrirspurna og gagnrýni
þingmanna stjórnarandstöðunnar
á skipulag þingstarfsins fyrir jól,
sagði Þorvaldur Garðar Kristj-
ánsson, forseti sameinaðs þings á
fundi þess síðastliðinn fimmtudag
að nánast daglega hefðu forsetar
þingsins kvatt á sinn fund for-
menn þingflokkanna til að ráða
ráðum sínum um þinghaldið.
Kvað hann á þessum fundum
koma fram samstarfsvilja þing-
manna jafnt úr stjórnarliði sem
stjórnarandstöðu, svo að þing-
störf gætu farið sem best fram.
í umræðu um þingsköp var þeirri
fyrirspum beint til Þorvaldar, hvort
hann sem forseti teldi það ekki óeðli-
legt að ríkisstjóm eða fjármálaráð-
herra gerði tillögur til Qárveitinga-
nefndar um einstök atriði
fjárlagafrumvarps. Svo taldi Þorvald-
ur ekki vera. „Það nær ekki lengra
nema Qárveitinganefnd geri það að
sfnum tillögum sem frá ríkisstjóminni
berst og eru þá orðnar tillögur fjár-
veitinganefndar, sem nefndin leggur
fram á Alþingi til endanlegrar ákv-
örðunar," sagði Þorvaldur.
árangurinn í baráttunni fyrir lækkun
skatta.“
Svavar kvað hinn svokallaða mat-
arskatt myndu nema 5.700 milljón-
um á næsta ári, sem kæmi stórlega
illa við lágtekjufólkið, sem verði
mestum hluta tekna sinna til mat-
vælakaupa. Taldi Svavar eðlilegra
að snúa sér að fyrirtækjum landsins
í stað almennings. Þegar horft væri
til aukinnar skattbyrði, hækkaðra
útsvara og fasteignagjalda, væri ljóst
að tekjur heimilinna myndu skerðast
verulega, sérstaklega á fyrri hluta
ársins. Um það sem koma ætti á
móti sagði Svavar að það væri allt
mjög ótryggt, losaralega væri búið
um niðurgreiðslur á landbúnaðaraf-
urðum og engin útfærsla væri á
greiðslu ellilífeyris og bamabóta.
Um sjálft söluskattsfrumvarpið
sagði Svavar að sér fyndist lítið bera
á skilvirkni og samræmingu í frum-
varpinu. Taldi hann litla skilvirkni
felast í því að skattleggja vélbindingu
heys, nema koma ætti fyrir búðar-
kössum á hverri heybindivél og að
hann sæi ekki samræmið í því að
skattleggja nauðsynjavörur, en und-
anþiggja afruglara.
Júlíus Sólnes (B/Rn) sagði það
skyldu stjómarandstöðunnar að
koma í veg fyrir að frumvörp ríkis-
stjómarinnar um söluskatt, tolla og
vörgjald næðu fram að ganga og að
koma ríkisstjóminni frá. Taldi hann
það fráleitt að það markmið þessara
laga um lækkun verðbólgu næði fram
að ganga, enda gæti verðbólgan vart
lækkað þegar lagður væri 26% skatt-
ur á matvörur. Hin aukna skattlagn-
ing hlyti að leiða til þess að
verkalýðshreyfingin og launþega-
samtök gerðu auknar kröfur; slíkt
hlyti að kalla á aukna verðbólgu.
Hann taldi það og mikla blekkingu
að útgjaldaaukning vegna hækkunar
matvæla yrði aðeins 7%, enda borg-
uðu láglaunafjölskyldumar mun
stærri hluta af tekjum sínum í mat-
væli en aðrir þjóðfélagsþegnar. Júlíus
varaði og við þeim áhrifum sem þess-
ar hækkanir kæmu til með að hafa
á ferðamannaiðnaðinn; útlendingar
hlytu að flykkjast frá landinu þegar
þeir sæju þetta verðlag.
Guðrún Agnarsdóttir (K/Rvík)
kvað það vera erfitt fyrir sig að
ræða þessi frumvörp málefnalega af
nokkru viti, enda hefði hún ekki
haft tækifæri til þess að kynna sér
efnisatriði þeirra á þeim stutta tíma
sem liðinn væri frá því að þau vom
lögð fram. Þó væru nokkur atriði sem
hún vildi tæpa á.
Guðrún kvað Kvennalistann vera
mjög á móti þeirri auknu skattlagn-
ingu á almenning, sem í þessum
frumvörpum fælist, sem verst bitnaði
á láglaunafólkinu og líklegt væri,
þegar að samningum kæmi að leiddi
til aukinnar verðbólgu. Einnig átaldi
Guðrún það sem hún taldi frávik frá
manneldisstefnu ríkisstjómarinnar,
sem fælist í því að skattleggja mat-
væli.
Jón Baldvin Hannibalsson fjár-
málaráðherra kvað tölur Svavars um
auknar skattbyrðar vera úr lausu
lofti gripnar; væru þær sóttar í
„óvandaða og hraksmánarlega unna
frétt í DV.“ Hið rétta væri að skatt-
ar hefðu aukist um 5.700 milljónir i
tíð núverandi ríkisstjómar. Þar af
væri með þessum frumvörpum, sem
nú væri verið að afgreiða, gert ráð
fyrir rúmlega tveimur milljörðum í
aukna tekjuöflun fyrir ríkissjóð og
væri þeirri upphæð nákvæmlega var-
ið til útgreiðslu.