Morgunblaðið - 13.12.1987, Blaðsíða 22

22 C
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. DESEMBER 1987
Saga Ólafs
Þórhallasonar
Sýnishorn úr „fyrstu
íslenzku skáldsögunni“
eftir Eirík Laxdal
Nýlega er komin út í fyrsta sinn Saga
Ólafs Þórhallasonar eftir Eirík Laxdal.
Nærri tvær aldir eru liðnar síðan skag-
firskur flakkari fór um sveitir norðanlands
með handrit þessarar bókar í skjóðu sinni
og skemmti fólki á kvöldvökum með upp-
lestrum úr því.
í „fyrstu íslensku skáldsögunni", sem bók
þessi hefur einnig verið kölluð, er greint frá
þroskaárum titilpersónunnar, frá ferðum
Ólafs um landið og um álflieima sem mikið
koma við sögu. Álögum Ólafs og ástum.
Frágangur þessarar útgáfu á Sögu Ólafs
Þórhallasonar er með nútímasniði og miðað-
ur við að gera hana aðgengilega almenningi.
Umsjónarmenn, Þorsteinn Antonsson og
María Anna Þorsteinsdóttir, lýsa flóknum
söguvef með ítarlegu efnisyfirliti sem fylg-
ir. Greint er frá höfundi og samtíð hans
með ritgerð.
Bókaútgáfan Þjóðsaga gefur út.
Morgunblaðið birtir hér kafla úr bókinni
ásamt inngangi:
Ólafur Þórhallason er skagfirskur bónda-
sonur, heimkynni hans Gauksstaðir á Skaga.
Hann hefur reynst seinþroska, lítt viljað
sinna búverkum í bemsku, legið í eldaskála
og af sumum verið álitinn afglapi. Fimmtán
ára hefur hann hafið störf með heimafólki
sínu og hefur þá fljótlega kennt þess að
hann á ekki síður samleið með álfum en
mönnum.
Faðir hans, Þórhalli, aflar heimilinu vista
með fuglaveiði við Drangey og hafa bændur
tekið upp þann hátt og beitt um alllanga
hríð að veiða fugla á fleka í námunda við
eyna; allt frá því að Hólastóll eignaðist hana
og þar með allar nytjar sem af henni yrðu
hafðar — brim hefur fyrir löngu afmáð þessa
Ijöru og er nú lending við Drangey örðugri
en þá var. Veiðar þessar voru bannaðar
með lögum á gjöunda tug þessarar aldar.
Álfgerður kemur
til sögunnar
Að aftni var byrleiði ið besta og sigldu
þeir til Drangeyjar og lögðu sínar niðurstöð-
ur. Rerú svo til eyjarinnar og að vík einni
norðanundir eynni, var þar fjara mikil og
undirlendi með sléttum söndum. Þar settu
þeir skiþið og tjölduðu og bjuggust vel fyr-
ir, gengu svo inn og tóku á sig náðir.
Og sofnuðu allir skjótt nema Ölafur, hann
gat ekki sofíð og var hann mjög óvanur að
vera (á slíkum stað); komu á hann andvök-
ur af fuglakvakinu því að það var svo mikið
að hann heyrði ekki mannsmál, nema hæst
væri talað; því þegar fuglinn flaug út af
bjarginu var það svo mikill margQöldi að
ekki sá í heiðan himin.
Nú þegar hann gat ekki sofið gekk hann
út og sá sig of kring; þótt honum þar fag-
urt á að líta. Veðrið var gott og logn á
sæinn, hafði því loftið sett mjólkurblandaðan
farfa, dumbukenndan, á sævatnið; þar
sveimaði fuglinn líka sem mókandi svo að
særinn var svartur þar sem hópamir og
gjörin voru, en hvítur á millum. Flekamir
lágu saman hver fram af öðmm og flaug
fuglinn þar upp á, sumir urðu fastir í snömn-
um; en þeir, sem lausir vom, flugu upp
aftur og gjörðu háreysti mikið af sæfugla
söng. Sandamir vom sléttir og fagrir; en
það undraði hann mest hvemin bergið var
sett líka sem með stöfum er lágu upp og
niður en þess á milhim var slétt sem það
væri heflað af mannahöndum. Bergið var
blautt í sjálfu sér en harðir smásteinar mill-
um líka sem náttúmnnar leikspil hefði hér
framið sitt meistarastykki, þó án fordildar,
að saman hnoða það af leiri og sandi. Á
hillunum í bjarginu sátu fuglamir svo eigi
sást nema höfuðin og það í slíkri niðurraðan
sem fylkingar á einum kastala um hemað-
artíma. Þetta þótti Ólafi hin mesta list að
aðgæta, gengur hann fram og til baka með
berginu uns hann kom að opnan nokkurri.
Hann efar sig hvort hann skuli þar inn
ganga eður ekki en ræður það þó af. Og
þegar hann er inn kominn gengur hann lengi
í myrkri og svíma, sem fyrr í Þórhildardal,
svo hann veit vel ekki til sín. Um síðir birti
honum fyrir sjónum svo all Ijóst varð; er
hann þá kominn að fögmm byggingum; sér
hann þá frammi fyrir sér hurð nokkra og
þar í var lykill. Hann lýkur upp og gengur
inn. Sá hann þar konu sitja, ekki allfríða,
en sómdi sér þó vel. Búningur hennar var
nettur og þarfligur, þó fyrir utan skartfulla
fordild. Hún heilsar Ólafi og mælti: „Eitt-
hvað bregður nú nýrra við, að ókenndir
Málverkið „Tunglsljós" eftir Ásgrím Jónsson, sem prýðir bókarkápuna.
menn heimsækja hús mín, og mun þú ekki
hafa komið hér áður því ekki hefi ég þig
fyrri séðan; eður hvert er nafn þitt og ætt?“
Ólafur nefndi sig og föður sinn.
„Ertu sonur Þórhalla á Gauksstöðum?"
spurði hún.
„Svo er víst,“ sagði hann.
„Mun þú ekki sá sami maður vera sem
bjargaðir Álfi í Þórhildardal?" sagði hún.
„Þar hef ég komið," segir hann.
Þá mælti hún: „Von er þó Þórhildi lítist
vel á þig og unni þér; eður var það með
ráði föiður þíns að þú skyldir hér koma?“
„Ekki spurði ég hann þar að,“ segir Ólaf-
ur, „og gjörðu það andvökur mínar því ekki
gat ég sofið; eður hvert er nafn þitt?“
„Álfgerður. heiti ég,“ segir hún, „og á
hér fyrir að ráða. Eður kannski þú njótir
betri værðar inni hér en þar úti og skaltu
því vera mér velkominn. Mun þú ekki óþyrst-
ur og skaltu því leita þér svala.“ Tók hún
köniju eina og bað hann af drekka, gjörði
hann svo og endumærðist þar við, í því að
það var flærri öðmm drykk er hann smakk-
að hafði. En í sama bili lýstur um hann svo
mikill kærleiki til Álfgerðar að hann stundi
við.
Hún spyr hvað meinsemi hans olli. „Eður
mun svefn orka stunu þessa?"
Hann mælti þá: „Ekki kann ég til sjúk-
dóms þessa þvf aldrei hefi ég fyrri til hans
fundið, en eftir frásögn annarra þykir mér
líklegt að það sé kærleikur til þín og mun
ég þér það mein kenna, nema þú úr bætir."
Hún brosti þá og mælti: „Heldur snemma
þykir mér þú taka til máls þessa svo ungur
sem þú ert að aldri en heidur en að þú hljót-
ir meiri skaða hér af munum við bæðí til
samans leggjast hér í rekkjuna. Fer þá sem
auðnar um samvistir okkar, en ill eru ósköp
noma.“
Bjó hún þá upp rekkjuna og bað hann í
leggjast. Fór þá allt fram sem hann víldi
og kom hún þar sjálf til hans. Var ástúðugt
með þeim of nóttina og höfðu fulla værð
til að morgni.
SIMAHAPPDRÆTTI
STYRKTARFÉLAGS LAMAÐRA OG
miði nr.: ?????? FATLAÐRA 1987
Vinningar: 11 BIFREIÐAR SAMTALS AÐ VERÐMÆTI 5
1. vinningur VOLVO 244
2. -6. vinningur NISSAN SUNNY SEDAN
7.-11. vinningur NISSAN MARCH GL.
ÞIH NÚNIER
VERÐ KR.
300.00
MILLJÓNIR KRÓNA
NISSAN MICRA GL
DREGIÐ 24. DESEMBER 1987
UPPLÝSINGAR í SÍMA 686690 OG Á SKRIFSTOFU FÉLAGSINS í SÍMA 84999
DRÆTTI HEFUR ALDREI VERIÐ FRESTAÐ