Morgunblaðið - 13.12.1987, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. DESEMBER 1987
C 35
Nýtt l)ós á söguna
Nýju Ijósi var varpað á sögu Blaðamannafélags íslands fyrir
fáum árum þegar ýmis skjöl og fundargerðabækur fundust í
dánarbúi Jóns Bjamasonar sem var ritari og formaður félagsins
um margra ára skeið. Þar var á meðal fundarboð Jóns Ólafsson-
ar um stofnun félagsins, afrít af bréfum sem stjórn félagsins
hafði sent, inntökubeiðnir í félagið, gömul blaðamannaskírteini
og fleira. Á þessari mynd sést sýnishorn af þessum gögnum, þar
á meðal blaðamannaskírteini nokkurra þekktra blaðamanna.
fréttastíl. Slæmar samgöngur háðu
lengi fréttaöflun og áður en loft-
skeytin og síminn komu var
óhugsandi að vera með nýjar frétt-
ir úr fjarlægum stöðum. Arið 1898
var sagt frá því í Þjóðólfi að stofn-
að hafi verið Bréfdúfufélagið og
eigi það von á bréfdúfum með
„Lauru" næst. Tilgangurinn væri
að flytja skeyti millum ýmissa staða
hér á landi. Engum sögum fer frek-
ar af þessu félagi en kannski hafa
ritstjórar Reykjavíkurblaðanna
staðið að baki því.
Fyrsta fréttamynd, sem ég hef
rekist á í íslensku blaði, er teiknuð
mynd af Friðriki konungi áttunda
þar sem hann ávarpar lýðinn af
hallarsvölum Amalienborgar eftir
að hafa tekið við vöidum 30. janúar
1906. Myndin birtist í ísafold aðeins
17 dögum eftir atburðinn og hefur
að sjálfsögðu komið með skipi til
landsins. Tekið er fram að myndin
sé lánuð frá Politiken.
Fyrstu innlendu fréttamyndimar
birtust svo í Morgunblaðinu 1913
og voru þær teiknaðar og skomar
í linoleum af dönskum manni f
Reykjavík, Band að nafni. Voru þær
í tengslum við morðmál í Dúkskoti
við Vesturgötu.
Enginn kunni að gera myndamót
af ljósmyndum hér á landi og varð
því að fá „klissíumar" frá útlöndum
og var það ærið seinlegt að senda
fyrst íslenskar myndir utan og fá
þær síðan til baka, allt sjóleiðis.
Þetta breyttist með tilkomu Ólafs
Hvanndals sem stofnaði mynda-
mótagerð í Reykjavík 1919. Það
þótti þó jafnan dýrt að gera mynda-
mót og var það sjaldan gert. Eftir
fyrri heimsstyijöld birtust jafnaðar-
lega erlendar fréttamyndir í íslensk-
um blöðum og hafa þá „klissíumar"
fengist fyrir lítinn pening frá út-
löndum. Fyrsta íslenska fréttaljós-
myndin birtist í Morgunblaðinu 18.
júní 1920 og sýndi hún skreyttan
veislusal í Iðnó en kvöldið áður
höfðu danskir menn í Reykjavfk
haldið þar hátfð. Ekki þætti það
merkileg fréttamynd nú til dags.
Næstu tvo áratugi birtast innlendar
fréttaljósmyndir aðeins stöku sinn-
um í íslensku dagblöðunum.
Nútíminn heldur
innreið sína
Eftir því sem auglýsingar urðu
mikilvægari fyrir tekjuöflun blað-
anna fengu þær veglegra rúm í
þeim. Þannig voru t.d. forsíður
Morgunblaðsins og Vísis eingöngu
lagðar undir auglýsingar allt fram
í síðari heimsstyijöld en fréttir
fengu að dúsa á innsíðum. Lengi
var m.a.s. helstu fréttanna í Morg-
unblaðinu að leita í smáklausum í
svokallaðri dagbók.
Sá maður sem endanlega veitti
straumum nútímablaðamennsku
inn í dagblöðin var Finnbogi Rútur
Valdimarsson sem tók við ritstjóm
Alþýðublaðsins haustið 1933. Hann
hafði þá um árabil verið við nám í
helstu borgum Evrópu svo sem
Berlín, París og Róm og var fjöl-
menntaður og áræðinn. Hann sagði
í ávarpi til lesenda Alþýðublaðsins
er hann tók við ritstjóm:
„Mönnum kemur saman um, að
íslenzkum blöðum hafí hingað til
verið mjög ábótavant, einkum dag-
blöðunum þremur í Reykjavík. Eg
skal fúslega játa að það er langt
frá því, að Alþýðublaðið hafi verið
nokkur undantekning í því efni.
Allir sem hafa haft tækifæri til
þess að bera saman erlend blöð og
íslenzk, eru sammála um það, að
þau standist engan samanburð."
Og Finnbogi lét ekki sitja við
orðin tóm. Hann kom sér upp frétta-
samböndum við blaðamenn á helstu
stórblöðum í Evrópu og reyndi að
auka innlendar fréttir að mun. Þá
var gefíð út sérstakt menningarlegt
sunnudagsblað og reynt að koma á
meiri verkaskiptingu á ritstjóm.
Ennfremur stækkaði hann brot
blaðsins upp í það sem gerðist með
stórblöðum erlendis. Síðast en ekki
síst ruddi hann auglýsingum af
forsíðu og Iagði hana undir fréttir
þar sem blaðið var brotið um á §öl-
breyttan og líflegan hátt með
stórum fyrirsögnum og yfirleitt var
forsíðan með tveimur til þremur
myndum. Undir ritsljóm Finnboga
Rúts varð Alþýðublaðið stórveldi á
íslenskan mælikvarða og mun jafn-
vel hafa skákað Morgunblaðinu á
þessum árum.
Saga af Árna
og Finnboga
Til gamans verður hér að lokum
sögð saga af misjöfnum vinnu-
brögðum blaðanna frá því herrans
ári 1936. Eins og oft hefur verið
riflað upp fórst franska rannsókna-
skipið Pourqoui pas í sepWmber
þetta ár undan Mýrum og öll áhöfn-
in með því nema einn maður. Þetta
var stórfrétt, bæði hér heima og
erlendis. Samt voru aðeins tvö blöð
islensk sem sáu ástæðu til að senda
blaðamann á vettvang. Það vom
Morgunblaðið og Alþýðublaðið og
blaðamennimir vom Ámi óla, fyrsti
blaðamaðurinn, og Finnbogi Rútur,
framsækni ritstjórinn. Og það er
kannski táknrænt að Ami Óla
gleymdi myndavélinni heima. Hann
var fyrst og fremst maður orðsins
og frásagnarinnar. Hinn nútímalegi
Finnbogi Rútur tók að sjálfsögðu
myndavél með og hin fræga og frá-
bæra mynd af líkunum í fjöranni
er tekin af honum sem og aðrar
myndir sem þar vom teknar. Al-
þýðublaðið var síðdegisblað, þegar
þetta var, og birti fréttina daginn
eftir með sex dálka fyrirsögn efst
á forsíðu og fylgdu með myndir af
skipinu og kort af svæðinu. Morg-
unblaðið brá hins vegar ekki vana
sínum að leggja alla forsíðuna und-
ir auglýsingar en fréttir af afdrifum
dr. Charcot og félaga hans fengu
rúm á 2. síðu næsta dag.
Svona mikið vatn hefur rannið
til sjávar.
Úr 7 í325
Félögum í Blaðamannafélagi
íslands hefur fjölgað hægt og
bftandi gegnum árin. Sjö stofn-
félagar undirrituðu fyrstu lög
félagsins og allt fram til ársins
1940 er fyöldi félagsmanna ekki
nema um tveir tugir.
Árið 1942 em skráðir 25 fé-
lagsmenn og árið 1947 em þeir
orðnir 30. fársbyijun 1960 em
þeir 67 og ná fyrst hundraðinu
í ársbyijun 1975. Úr því fjölgar
talsvert hraðar því aðeins sex
ámm síðar hefur félagatalan
tvöfaldast, er orðin 208. Við
upphaf þessa árs vom skráðir
félagar 325 en þar af em nokkr-
ir biðfélagar, þ.e. félagsmenn
sem sinna nú öðmm störfum.
Af þessum 325 em konur 76
en árið 1963 þegar félagsmenn
em 82 vom konumar 10.
Agi
„Kröfumar til fréttamanna
hafa því aldrei verið meiri, þeir
þurfa að vita skil á fleiri hlutum
en áður. Hafa meiri þekkingu,
vera betur máli famir, vera ag-
aðri.“
Margrét Indriðadóttir í viðtali
við Blaðamanninn.
íslenskan
„Það verður enginn góður
blaðamaður nema hann hafí
gott vald á fslensku máli og
málkennd í lagi. En það eitt
nægir þó ekki - blaðamennskan
er svo sérstæð. Blaðamenn
stökkva ekki inn í þetta starf
fullskapaðir, þeir þurfa sinn
reynslutíma og sumir ná aldrei
tökum á starfinu, enda er mikil
hreyfíng innan stéttarinnar."
Þorbjöm Guðmundsson í við-
tali við Blaðamanninn.
Hagstætt verð
VALHÚSGÖGN
Ármúla 8, simar 82275
Ný sending af barokk sófasettum.
bíother
TÖLVU PRENTARAR
Ieturhjol < verslunar- og
skjalaprentun.
Hraþvirkur skjalaprentari
með breiðum vals.
Allir Brother prentararnir eru með
serial og paralleltengi.
Verð frá 14.999 kr. stgr.
VISA vildarkjör - Engin útborgun.
Eitt mesta úrval af tölvuprenturum á landinu.