Morgunblaðið - 13.12.1987, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. DESEMBER 1987
C 39
Afmæliskveðja:
Jóhannes Björns-
son frá Nolli
Gamall æskuvinur minn, Jóhann-
es Bjömsson frá Nolli í Laufássókn,
fyllir áttunda áratuginn á morgun,
14. desember. í tilefni þessara
merku tímamóta í ævi hans ætla
ég að riíja upp nokkur atriði úr
lífshlaupi þessa unga öldungs.
Jóhannes Kristján Bjömsson er
fæddur 14. desember 1907 á Nolli.
Foreldrar hans vora hjónin Anna
Pálsdóttir frá Skeri á Látraströnd
og Bjöm Jóhannesson, héraðskunn
fyrir dugnað og myndarskap. Þau
eignuðust 7 böm og var Jóhannes
það þriðja í röðinni. Jóhannes ólst
upp í foreldrahúsum í hópi táp-
mikilla systkina, þar sem vinna, iðja
og reglusemi var í hávegum haft.
Hann stundaði bamaskólanám í
Fagrabæ og síðar á Lómatjöm í
sömu sveit. Eftir fermingu var hann
um tíma í tréskurðamámi hjá Geir
G. Þormar á Akureyri og tvo vetur
í trésmíðanámi hjá föðurbróður
sínum, Hermundi Jóhannessyni hér
í bæ. En segja má, að hann hafi
öll sín ár í föðurgarði verið i góðum
skóla. Bjöm á Nolli var með fádæm-
um iðjusamur og laghentur maður
og léku öll stöVf í hendi hans. Hann
hóf búskap á Nolli 1905 og endur-
bætti smátt og smátt eins og efni
leyfðu, hús öll og ræktaði jörð sína.
Hann var bæði hagur á tré og jám
og smíðaði m.a. nokkra fiskibáta.
Hjá honum lærði Jóhannes mikið í
þessum efnum, enda er hann að
eðlisfari bæði listfengur og lagtæk-
ur drengur. Vann hann mjög mikið
með föður sinum og fylgdist af mikl-
um áhuga með störfum hans við
smíðamar. Á vetuma skar hann út
ýmsa muni, sem síðar prýddu heim-
ili nágranna hans og vina.
Ekki gerði hann víðreist á upp-
vaxtaráranum. Mestur tími hans var
bundinn heimilinu, enda var faðir
hans oft að heiman við smiðar og
sjómennsku, og komu þá heimilis-
störfin oft í hlut Jóhannesar. Hann
sótti þó sjóinn fast hér á fírðinum
og var bæði kappsamur og afla-
sæll, og kippti þar mjög í kynið.
Oftast vora veiðamar stundaðar á
árabátum, enda stutt að fara á mið-
in úr Nollarvíkinni og lengst af
fengsælt á Eyjafirði.
Nokkuð stundaði hann íþróttir,
þegar tími gafst til frá daglegum
störfum, og varð vel liðtækur í
glímu, sundi og knattspymu. Svona
liðu æskuárin á því góða menningar-
heimili, uns að því kom að Jóhannes
hleypti heimdraganum. Vann hann
þá um tíma á Svalbarðseyri og síðar
á Akureyri og kynntist þá ungri
stúlku, sem hann felldi hug til. Hún
hét Gyða Jónsdóttir. Foreldrar
hennar vora Guðný Jóhannsdóttir
og Jón Sigurðsson, búandi á Akur-
eyri.
Þau Jóhannes og Gyða gengu í
hjónaband 1935 og áttu heima á
Akureyri fyrsta búskaparárið.
Næsta ár fluttu þau í Noll, en hófu
þá strax að byggja og rækta smá-
býlið Sæból, sem er í Nollarlandi.
Þangað fluttu svo ungu hjónin 1937.
Ekki var nú búskapurinn mikill,
enda jörðin aðeins 21 dagslátta og
var fullræktuð á næstu áram. Gripa-
fjöldinn var 40 kindur og 2 kýr.
Með búskapnum stundaði hann sjó-
inn áfram og þá vinnu, sem bauðst
hjá nágrönnum. Stundum var farið
í aðrar sveitir, þegar lýrt var um
atvinnu nær.
Um 1930 smíðuðu þeir feðgar
allstóran bát og settu í hann bensín-
vél. Önnuðust þeir síðan flutninga
á fólki og vamingi til Svalbarðs-
eyrar, Akureyrar og víðar næstu
áíin, en hófu svo mjólkurflutninga
til Mjólkursamlags Kaupfélags Ey-
fírðinga 1934, á bát sínum, enda
var þá aðeins lélegur vegur úr
Höfðahverfi um Fnjóskadal til Akur-
eyrar. Við þetta vann Jóhannes um
nokkum tíma, uns mágur hans,
Kári Baldursson, tók við. Þessir
flutningar lögðust svo alveg niður
1940, þegar mjólkurbílar komu í
sveitina og vegir vora stórbættir.
En Jóhannes sá, að á svona smá-
býli vora litlir framtíðarmöguleikar
og erfitt og þreytandi að stunda
vinnu með búskapnum, stundum
langt frá heimili sínu. Ákvað hann
því, að flytja alfarið frá æskustöðv-
unum, vestur yfír Eyjafjörð. Seldi
hánn nú bústofti sinn og leigði býl-
ið, og nam land á Hjalteyri hinsveg-
ar flarðarins. Þetta var árið 1942.
Næga vinnu var að fá hjá síldarverk-
smiðju Kveldúlfs við smíðar og
margskonar lagfæringar, en stund-
um vann hann lika 'hjá bændum í
sveitinni. Fljótlega eftir flutninginn
til Hjalteyrar hóf hann byggingu
myndarlegs íbúðarhúss, sem hann
nefndi Sólgarða. Bjó hann fjölskyld-
unni þar bæði fagurt og vinalegt
heimili, þar sem reglusemi, snyrti-
mennska og einlæg gestrisni ríkti.
Þau hjón höfðu eignast tvo drengi
er flutt var vestur yfir álinn, en
tveir bættust í hópinn á Hjalteyri.
Synimir era: Björn, sem nú er bú-
settur í Kópavogi, kvæntur Lilju
Guðmundsdóttur frá Akureyri og
eiga þau 5 böm. Bjöm rekur ryð-
vamarverkstæði; Jón, sjómaður,
kvæntur Margréti Þórhallsdóttur
frá Hafnarfirði, þau eiga eitt bam.
Jón var áður starfsmaður hjá Sam-
einuðu þjóðunum, en er nú skipstjóri
á togaranum Harðbak; Ævar, sjó-
maður. Sjúklingur, heima, ókvænt-
ur; Henning, sjómaður, kvæntur
Guðrúnu Gísladóttur frá Akureyri.
Eiga 5 böm. Áttu heimili á Hjalt-
eyri, en era nú flutt til Grímseyjar,
byggðu þar stórhýsi og stunda út-
gerð.
Og svona liðu árin við vinnu og
aftur vinnu, bamauppeldi og vina-
fagnað. Lokið hafði verið góðu
dagsverki og húsbóndinn eygði ró-
legri tíma á næsta leiti. Fjárhagur-
inn vænkaðist, eldri drengimir
famir að heiman og framtíðin virt-
ist björt og blómum stráð. En
vordag einn 1961 gerðist atburður
í lffi Jóhannesar, sem kollvarpaði
öilum hans framtíðardraumum.
Hann var ásamt fleiri verkamönn-
um að reka niður staura í bryggju
á Hjalteyri á vegum Kveldúlfs. Við
það starf var notaður þungur fall-
hamar, sem dreginn var upp með
vinnuafli en féll svo úr nokkurri hæð
ofan á staurinn. Jóhannes hafði
gefið vindumanni merki um að
stöðva ásláttinn, en fór ásamt öðram
að laga staurinn, sem hallaðist. En
þá féll hamarinn niður og tók af
Johannesi alla fingur hægri handar
nema litlafingur Var hann á svip-
stundu orðinn örkumlaður. Lá hann
vegna þessa lengi á sjúkrahúsum
bæði hér í bæ og í Reykjavík. Útaf
slysi þessu urðu mikil blaðaskrif,
ekki sfst vegna dóms, er féll f undir-
rétti og síðar í Hæstarétti, að
Kveldúlfur skyldi í engu bæta sly-
sið. Þótti flestum sem réttur
verkamannsins væri þama smánar-
lega fyrir borð borinn.
Þrátt fyrir þetta mikla áfall lét.
Jóhannes þó ekki hugfallast. Að
vísu missti hann vinnuna hjá Kveld-
úlfi, en eftir alllangan tíma hóf hann
ýmis önnur störf. Vann hann um
tíma við afgreiðslu í verslun þar
ytra, er hann sfðar keypti og starf-
rækti í nokkur ár í kjallara íbúðar-
hússins. Þá annaðist hann póstferðir
um Amameshrepp í tvö ár og vann
hjá bændum og fleiram við húsa-
málningu, eftir því sem heilsa og
geta leyfði. Fýrir nokkram dögum
leit ég inn til hans. Var hann þá
að hlynna að sfnu eigin húsi, mála
það og lagfæra.
Gyða, kona Jóhannesar, andaðist
10. ágúst 1976. (Fædd 25. ágúst
1918.)
Ég kynntist Jóhannesi þegar í
bemsku. Bundumst við strax góðri
vináttu, sem aldrei hefir borið
skugga á eða fölnað með áranum.
Hann vann oft dag og dag á heim-
ili mínu, sem ég svo greiddi með
minni vinnu á hans heimili, enda
ekki langt á milli bæjanna fyrir
unga menn. Auk þess heimsóttum
við hvor annan mjög oft. Jóhannes
er bráðduglegur og skemmtilegur,
síkátur jafnan, getur hlegið að öllu,
jafnvel sínum eiginn óhöppum.
bjartsýni og lífsgleði era hans
fylgidísir. Snyrtimenni er hann hið
mesta, stundvís með fágætum, og
öll hans loforð standa eins og stafur
á bók, dyggðir sem fáum era gefti-
ar. Slíkum mönnum er gott að
kynnast og blanda geði við á góðum
stundum.
Á þessum tímamótum í ævi hans
þakka ég ánægjulega samfylgd og
við hjónin flytjum honum og fjöl-
skyldu hans kveðjur og heillaóskir.
Árni Bjarnarson, Akureyri
í texta er 110 tegundum fugla lýst,
getið búsvæða, varps, raddar og
sérstæðra lifshátta þeirra.
Á teikningum eru sýnd einkenni fugla,
sem eigi verða nógu áberandi á
Ijósmynd, t.d. mynstur á væng
og stéli.
Á 302 litljósmyndum, máluöum og
teiknuðum myndum eru fjaöurhamir
110 fuglategunda sýndir að sumar-
og vetrarlagi.
Þá eru birtar myndir af allmörgum
ungfuglum og báðum kynjum
allra anda.
Nýjung I Islenskri fuglabók, er aö
litmynd hvers fugls er smækkuð og
sú mynd búin örvum, sem vfsa á
helstu greiningareinkenni fuglsins.
Örvarnar merktar tölum, sem vísa til
hnitmiðaðra lýsinga. /

Óskabók allra sem hafa áhuga
á umhverfi sínu.
Fuglahandbókin eftir
Þorstein Einarsson
fyrrum íþróttafulltrúa er
bók mikils náttúrunnanda
rituð á svipmiklu og
mergjuðu máli.
Þorsteinn hefur um áratugaskeið
verið einn af okkar ötulustu fugla-
skoðurum og hann er löngu víð-
kunnur, bæði hér heima og erlendis
fyrir þekkingu sína á íslenskum
fuglum.
Fræðsla hans í ræðu og riti
Bók sem færir
líf og liti fufflanná
heimístofu
íslenskri náttúru.
Þessi handbók er no.3 í ritröð-
inni íslensk náttúra.
Grundvallarrit til gagns og
gamans.
hefur vakið áhuga margra á
íslenskri náttúru.
Bók sem opnar lesendum heill-
andi heim í ríki náttúrunnar, bók
sem færir líf og liti fuglanna heim í
stofu, og síðast en ekki síst, bók
sem vert er að hafa við höndina til
þess að bera kennsl á fugla í
ORN OG ÓRLYGUR
SÍDUMÚLA 11.108 REYKJAVÍK,
SÍMI91-84866