Morgunblaðið - 03.01.1988, Page 21

Morgunblaðið - 03.01.1988, Page 21
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JANÚAR 1988 21 um var lýst þegar við upphaf þings. Lýðræðið tekur sinn tíma og Al- þingi á rétt til eðlilegrar umfjöllunar um slík mál. En það á ekkert skylt við lýðræði þegar mál eru tafin taf- arinnar vegna. Meginmáli skiptir að það er ekkert hik á þeim sem ábyrgðina bera að koma þeim mál- um fram sem nauðsynleg eru. En taka þarf til hendi á fleiri sviðum í þjóðarbúskapnum. Minnk- andi kaupmáttur útflutningstekna síðustu vikur veldur erfiðleikum bæði í iðnaði og sjávarútvegi. Flest- um er þó ljóst að stöðugleikastefna í gengismálum hefur reynst afar mikilvæg bæði fyrir afkomu heimila og starfsskilyrði atvinnufyrirtækja. Tilgangslítið virðist að breyta verð- hlutföllum milli íslenskrar krónu og eriendrar myntar ef líkur eru á að áhrif slíkrar aðgerðar yrðu þurrkuð út í einu vetvangi með nýjum kostn- aðarhækkunum t.a.m. í kjarasamn- ingum, sem ekki styddust við efnahagslegar forsendur. Á nýju ári bíður okkar það verk- efni- að leysa viðfangsefni tekju- skiptingar í kjarasamningutn. Það verk er vandasamara en undanfarin ár fyrir þá sök að við siglum nú mótvind. Markmið okkar í efnahagsstjóm í byijun nýs árs hljóta að verða þessi: í fyrsta lagi að treysta stoðir undirstöðu atvinnuveganna ekki síst útflutningsgreir.anna í landinu. í öðm lagi að verja svo sem kost- ur er það háa kaupmáttarstig sem við búum við og stuðla að meiri jöfnun í launaþróun. Bæði þessi markmið verða að lúta þeirri meginkröfu að stuðla að lækkun verðbólgu, draga úr of- þenslu en skapa skilyrði eðlilegs vaxtar. Til þess að þetta megi takast þurfum við öll að sýna mikla ábyrgð og vilja til samstöðu og sátta. Við þurfum því að gegna kalli skálds- ins: Þagnið dægurþras og rígur. Þjóðin býr nú almennt við betri kjör en nokkru sinni fyrr. Þrátt fyrir tímabundinn mótbyr, er unnt að haga seglum á þann veg að við komumst heil í höfn. En til þess þarf samstöðu og vilja m.a. til að gæta hagsmuna þeirra sem lakast eru_ settir. Á því ári sem nú er senn á enda runnið hafa farið fram miklar um- ræður um varðveislu íslenskrar tungu, svo og um varðveislu lands- ins sjálfs og umhverfisins sem við búum og störfum í. Tvö hundruð ára afmælis Ras- musar Kristjáns Rasks, forgöngu- manns að stofnun Bókmenntafé- lagsins var fyrir skömmu minnst. Meðan íslensk tunga er töluð verður hann jafnan álitinn einn af velgjörð- armönnum íslenskrar menningar. Hin nýja fjarskiptatækni kallar enn á ný til árvekni um tungu og menningararf; ekki í þeim skilningi að við eigum að reisa um okkur einhvers konar menningarmúr. Þvert á móti þurfum við í þeim efn- um einnig að eiga samleið með alþjóðlegum straumum. En gleym- um því aldrei að tungan, bókmennt- imar og sagan em forsendur þess að íslendingar em sjálfstæð þjóð. Þess var einnig minnst fyrir skömmu að í 60 ár hefur Ferðafélag íslands leitt þúsundir íslendinga um byggðir og óbyggðir og komið þeim í snertingu við landið og söguna. Á næstu ámm eiga eftir að sækja okkur heim æ fleiri erlendir gestir. Við getum stoltir tekið á móti þeim. Ýmsar þjóðir hafa í. aðgæsluleysi spillt umhverfi sínu og náttúm. Við höfum tíma til að koma í veg fyrir slík slys. Eitt af biýnustu fram- tíðarverkefnunum er því að efla þá árvekni sem okkur ber að sýna umhverfínu og brýna fyrir þjóðinni virðingu fyrir landinu, gögnum þess og gæðum. í þeim tilgangi er nú í undirbúningi löggjöf um skipan umhverfismála í stjómsýslunni. Það er góðs manns orð sem grær þó fijósi. Þau orð skulum við hafa í huga hvort sem við beinum nú huganum að þeim dægurverkefnum sem fyrir liggja í byijun nýs árs eða þeim háleitu framtíðarmarkmiðum, er við höfum sett okkur til þess að búa bömunum, sem nú em að vaxa úr grasi, þjóðfélag mannhelgi, menn- ingar og velferðar. Hann leynist víða laukurinn sífrjói, sem skáldið sá á sinni tíð koma undan sandinum sem lagt hafði Kombrekkur á Rangárvöllum í eyði. Við þurfum aðeins að gefa okkur tóm til þess að rækta hann, hlúa að honum og búa honum jarð- veg til að vaxa. Við þessi áramót horfa menn víða um heim með nokkurri bjartsýni til nýs tíma. Um skeið hefur hvílt skuggi vaxandi vígbúnaðar og gjör- eyðingarvopna yfir mannkyninu öllu. Lýðræðisþjóðimar hafa stað- fastlega unnið að því að skapa þau skilyrði að draga mætti úr vígbún- aði og eyða kjamorkuvopnum með gagnkvæmum samningum. Nú er árangurinn af þeirri stefnufestu að koma í ljós. Forseti Bandaríkjanna og aðalritari sov- éska Kommúnistaflokksins hafa gert með sér samkomulag sem markar þáttaskil í þessu efni. Hér er mikið í húfí fyrir hveija þjóð, ekki síst fyrir okkur íslendinga. I samræmi við sögu okkar og hefðir hljótum við að kveða okkur hljóðs á alþjóðavettvangi og knýja á um að fram verði haldið á þeirri braut sem nú hefur verið mörkuð, ekki síst í ljósi þess að vísirinn að þessu samkomulagi varð til á Reykjavíkurfundi leiðtoga stórveld- anna. Við höfum sett okkur það mark að búa hér fijálsir og öðrum óháð- ir. Óháðir í þeim skilningi að við viljum ekki og sættum okkur ekki við að aðrar þjóðir hlutist til um okkar eigin mál. Á hinn bóginn vilj- um við kappkosta að eiga gott samstarf og samvinnu við aðrar þjóðir og m.a. með því móti gæta öryggis okkar og leggja málstað lýðræðis, frelsis og mannréttinda lið í hverfulum heimi. En það lýsir andstæðum í al- þjóðamálum að á sama tíma og leiðtogar stórveldanna . ná þeim merka áfanga að útrýma heilu kjamorkuvopnakerfí skuli blóðugt stríð vera háð í Afganistan og við Persaflóa og frumstæðustu mann- réttindi eins og ferðafrelsi og tjáningarfrelsi vera fótum troðin víða um heim. Á liðnu hausti átti ég ásamt for- ystumönnum ýmissa helstu ríkja í Evrópu og víða annars staðar úr heiminum stund við Berlínarmúrinn þar sem þeirra var minnst sem lát- ið höfðu lífíð fyrir þá sök eina að hafa sótt til frelsisins. Berlínar- múmum verður ekki með orðum lýst. Hann er smán alræðisskipu- lagsins og ögrun við fijálsborið fólk. Hver sá sem stendur á þeim stað og skynjar að það er hægt með valdboði að hlaða slíkan múr milli frelsis og ófrelsis, hlýtur að -efla með sér löngun og vilja til þess af afla þeim málstað liðsinnis sem leysir þá sem að baki búa úr fjötr- um. Við sættum okkur ekki við það eitt að útrýma vopnum. Við viljum líka bijóta niður slíka múra. Það er sem klingjandi málmur og hvell- andi bjalla þegar þeir sem flytja friðarboðskap hirða lítt eða ekki um mannréttindi eða sjálfsákvörðunar- rétt þjóða. Góðir landsmenn. Sólin hefur nú sest í síðasta sinn á þessu ári og við bíðum nýs morg- uns og tökum undir með skáldinu Matthíasi Johannessen: Og þá mun ísland fapa framtíð sinni og fólkið geyma þetta ár í minni. Það rís aftur sól við nyrstu voga. Við horfum til nýrrar framtíðar, til nýrra verkefna, hvert okkar fýrir sig og öll saman. Auðna okkar er undir því komin að við sameinum afl þjóðarinnar við vandasöm verk í bráð og lengd. Megi sá sem öllu ræður veita okkur til þess styrk og gæfu. Friður og farsæld fylgi ykkur öllum á árinu, sem er að ganga í garð. Gleðilegt nýtt ár. Bætur almannatrygg- inga hækka um 5—8% HEILBRIGÐIS- og trygginga- málaráðuneytið hefur tilkynnt hækkun á bótum almannatrygg- inga frá l.janúar og nemur hækkunin frá 5 til 8%. Allar al- mennar bætur hækka um 5%, en tekjutrygging og heimilisuppbót hækka um 8%. Eftir hækkun eru bótaupphæðir sem hér segir: Elli- og örorkulífeyrir einstakl- ings verður kr. 8.535, en ellilífeyrir hjóna verður kr. 15.363. Full tekju- trygging einstaklings verður kr. 15.247, en full tekjutrygging hjóna kr. 30.494. Heimilisuppbót verður kr. 5.183 og sérstök heimilisuppbót kr. 3.565. Barnalífeyrir vegna eins barns nema kr. 5.227, en mæðra og feðra- laun vegna eins bams hækka í kr.3.276, vegna tveggja bama í kr. 8.538 og vegna þriggja bama í kr.15.224. Þá hækkuðu ekkju og ekklabæt- ur, fæðingarstyrkur, fæðingardag- peningar og vasapeningar sem nemur grunnhækkuninni. Eftir þessa hækkun eru hæstu bætur einstaklings sem fær fulla heimilisuppbót kr. 32.530. Hvítanesið laust af strandstað í FYRRINÓTT tókst að losa Hvítanesið, skip Eimskipafélags- ins, af strandstað í Hornafirði. Skemmdir á skipinu verða athug- aðar á Hornafirði. Goðinn og Ljósafoss aðstoðuðu við að losa skipið og var mikið af saltfisk- farmi Hvítaness, flutt yfir í Ljósafoss. Mimistu kindakjöts- birgðir um árabil BIRGÐIR af kindakjöti voru minni 1, desember síðastliðinn en þær hafa verið á sama tima um langt árabil. Samkvæmt skýrslu Framleiðsluráðs land- búnaðarins og sláturleyfishafa voru þær þá 9.792.080 kg, og skiptast þannig að framleiðsla ársins 1987 var 9.240.494 kg, en framleiðsla ársins 1986 551.586 kg. Hér fer á eftir yfirlit yfír kinda- kjötsbirgðir nokkur undanfarin ár: 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 12.800.088 kg 12.086.458 kg 11.260.763 kg 9.886.866 kg 9.798.238 kg 11.109.880 kg 9.792.080. Nýársþankar - fyrir okkur sem erum að eldast Þá er gamlárskvöldið afstaðið með öllum sínum sprengjum og flugeldum. Senn verða jólin sprengd út á þrettándanum, en eftir það verður hvíld á spreng- ingum fram til loka þessa nýja árs. Margir telja þessar spreng- ingar meðal hápunkta jólaháti- ðarinnar, og vissulega er fallegt að horfa á skrautlega flugelda lýsa upp himininn í skammdeginu. En hinir eru einnig til sem kvíða sprengju- daganna, og í þeim hópi eru frekar þeir sem eldri eru. I þeirra hugum eru áramótin og þrettándinn ekki jafn „spenn- andi“ og hjá þeim yngri. Þótt ekki séu allir jafn hrifnir af öllu tilstandinu á þessum sprengjudögum, kemst enginn hjá því að minnast áramótanna á einn eða annán hátt. Oft eru menn minntir á komandi áramót með nokkrum fyrirvara þegar flug- eldasölurnar eru að auglýsa vörur sínar með sýningum. Öllu verra var þó hér áður fyrr þegar svo- nefndir kínveijar voru hvað vinsælastir. Þá var það oft að böm og unglingar komust yfir þessar smá hvellsprengjur, og var það þeirra mesta skemmtun að varpa þeim aftan að gangandi vegfarendum, sem oftast hrukku í kút þegar kínveijamir spmngu við fætur þeirra. Gekk þetta svo langt að sumir eldri borgarar hættu sér ekki út á götur meðan æðið gekk yfír. En það er ekki eingöngu mann- fólkið sem fínnur fyrir áramótun- um. Það gera einnig sum hús- og gæludýr. Ég man til dæmis eftir íjölskyldu sem átti hund, löngu áður en hundahald komst í tízku. Þessi hundur átti að heita veiði- hundur, en hann óttaðist ekkert jafn mikið og skothvelli eða sprengingar. Hálfum mánuði fyrir áramót var hann farinn að skynja hvað framundan var, og skreið þá undir borð eða stóla með laf- andi tungu og hríðskjálfandi. Eina ráðið til að stöðva í honum ýlfrið og skjálftann á sjálfan gamlárs- dag var að gefa honum væna skeið af einhverju sterku. Róaðist hann loks þegar. áfengið tók að hrífa á hann. Það em ekki eingöngu spreng- ingamar sem gera sumum lífið erfitt um áramótin. Þá líta menn gjaman yfír farinn veg og spuija sjálfa sig: Hvemig var þetta liðna ár? Tókst þér að gera það sem þú ætlaðir? Tókst þér að koma áformum þínum í framkvæmd? Og það er ekki það versta. Sumir em ósparir á að láta alla heyra hvað þeir hafí ásett sér að gera á komandi ári. Þeir hafi til dæm- is ásett sér að léttast um fímm kíló, skrifa bók, mála íbúðina, eða taka til hendi við uppeldi bam- anna. I árslok verða þeir svo að viðurkenna að allur þessi ásetn- ingur varð að engu, kílóunum Ijölgaði í stað þess að fækka og þar fram eftir götunum. Og enn er það eitt við þessi áramót sem stuggar við okkur eldri borgumnum. Þau minna okkur óþyrmilega á að enn emm við að eldast.... Þrátt fyrir þetta allt vona ég að áramótin hafi verið ykkur öll- um góð og vona að nýja árið færi öllum frið og farsæld. Jórunn Gjöf til endurhæfingar krabbameinssjúklinga NÝLEGA var stofnaður sjóður til styrktar endurhæfingu krabbameinssjúklinga. Stofnfé var 200 þúsund krónur, 100 þúsund frá Óskari Kjartanssyni gullsmið og 100 þúsund krónur frá Sól hf. Nú hefur borist 25 þúsund króna gjöf frá konu sem er ellilíf- eyrisþegi og vill ekki láta nafns sníns getið. Krabbameinsfélagið færir kon- unni bestu þakkir fyrir þetta myndarlega framlag.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.