Morgunblaðið - 17.05.1988, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17 MAÍ 1988
LÍNUSTEF
Myndllst
Bragi Ásgeirsson
Sumir myndlistarmenn gangast
öðrum fremur upp í því að marka
athöfnum sínum ákveðinn bás
með því að vinna á mjög þröngu
og afinörkuðu sviði.
Þeir velja sér hveiju sinni
ákveðið myndefni, stef, sem þeir
leitast við að kryfja til mergjar —
einfalda, þar til ekkert stendur
eftir annað en útlínumar eða
beinagrind viðfangsefnisins. Á
þetta bæði við hlutlæga og óhlut-
læga málara. Þessar rannsóknir
leiða jafnvel til þess, að hinn hlut-
lægi málari verður smátt og smátt
öhlutlægur eða' hinn óhlutlægi
málari hlutlægur, svo sem sér
greinilega stað í listasögunni.
Sé t.d. litið til ferils Piet Mondr-
ians, er augljóst hvemig hann
smám saman Qarlægist sýnilega
náttúruna, þar til ekkert stendur
eftir annað en sú hlið hennar, er
greinir hið byggingarfræðilega.
Endaskipti hafa þá orðið á hlut-
vemleikanum en frumlögmál
náttúrunnar, sem er strangasti
byggingarmeistarinn, skína í
gegn — allt annað er burthreins-
að.
Þeir eru ófáir málaramir á
þessari öld, sem hafa glímt við
hina byggingarfræðilegu hlið
sjálfs myndverksins, sumir hafa
gert það með hliðsjón af náttú-
runni, aðrir tónlistinni og enn
aðrir leita inn í sjálft eðli lita, lína
og forma og telja sig jafnvel með
öllu óháða hlutvemleikanum.
En fræðikenning André Bret-
ons um „staðfestuna" í listum
hefur löngu verið hmndið í sinni
uppmnalegu mynd — sú kenning
blómstraði kannski á tímabili bet-
ur hér á útskerinu en í nokkm
byggðu bóli annars staðar.
Maðurinn er nefnilega háður
náttúmnni í öllum sínum flöl-
breytileika, hinu lífræna svo og
hlutvemleikanum allt um kring í
öllum sínum athöfnum oggerðum,
og af þeim sökum vinna svo marg-
ir myndlistarmenn í dag alveg
óþvingaðir í huglægum jafnt sem
hlutlægum formum.
Þannig vinnur sfðasti verð-
launahafi frá Feneyjatvíæringn-
um, Sigmar Polke frá V-Þýska-
landi, í mörgum stflum og miðlum
samtímis og hefði sjálfsagt verið
talinn svikari, lfnudansari og und-
anvillingur á tímum Bretons og
félaga.
Það fer einfaldlega eftir því,
hvert upplag málarans er, hvora
stefnuna hann tekur, því að hvort-
tveggja á fyllsta rétt á sér. Og
er þetta ekki einmitt borðleggj-
andi dæmi um það, að ekki skuli
dregin alkvæða ályktun af sam-
kvæðri forsendu?
— Allt þetta kemur í hugann
við skoðun sýningar Karls Kvar-
ans í Galleríi Svart á hvítu á Lauf-
ásvegi 17, sem var opnuð á laug-
ardaginn og stendur til sunnu-
dagsins 22. þ.m. Karl er málari
staðfestunnar að því leyti, að hann

hefur haldið sig við hið óhlutlæga
form, frá því að hann ánetjaðist
því, en hitt er svo annað mál, að
hann hefur gengið í gegnum mörg
afmörkuð tímabil innan hins
óhlutlæga, mjúk sem hörð og björt
sem dökk. Hann hefur því sömu
þörf á því og aðrir málarar og
breyta til, bæði hvað efni varðar
sem myndstef. En í sjálfu sér
vinnur hann jafnan á þröngu og
afmörkuðu sviði, og mætti þannig
jafnvel nefna hann trönumálara,
því að þótt hann vinni ekki úti í
náttúrunni, eru trönumar alltaf
nálægar. Margur nútímamálarinn
notast hins vegar næsta lítið við
trönur og reynir sig einnig stíft
við aðrar greinar myndlistar.
Þverstæðan í þessu er þannig,
að þrátt fyrir róttækt myndmál
þá em vinnubrögð Karls Kvarans
f hæsta máta sfgild og fhaldssöm.
Það sem Karl sýnir að þessu sinni
em blýantsriss á pappír, en þessar
myndir mun hann hafa gert fyrir
10—15 ámm, en ekki sýnt fyrr.
Sem jafnan heldur hann sig við
knappt og skýrt myndmál og jafna
stfgandi innan þess, og það em
einnigeinföldustu myndimar, sem
skila sér einna best til skoðan-
dans, svo sem myndimar nr. 4, 7
og 13.
Frá þessum myndum streymir
tilfinning fágunar og ögunar, en
hins vegar finnst mér minna af
Karli sjálfum í þeim en mörgu
öðm, sem frá hans hendi hefur
ratað á undanfomum áratugum.
Það er lfkast því, sem hann sé í
þessum myndum að leita til uppr-
unans, sé að byija og er það ekki
einmitt f samræmi við það, sem
sagt hefur verið, að þegar menn
em alveg fullvissir um, að þeir
hafi lokið við verk, þá sé kominn
tími til að byija á því!
Formin f myndunum geta verið
f hæsta máta kvenleg — línumar
ávalar, fínlegar, mjúkar og ljóð-
rænar, dregnar af mikilli mýkt
og aukið við mýktina með gráum
doppum, sem bindur þær enn
frekar við myndflötinn.
Og þetta em myndir, sem hitta
vafalítið f mark hjá þeim, sem
ánetjast hafa þessari tegund
myndlistar, enda standa þær fylli-
lega fyrir sínu.
Örn Þorsteinsson myndlistarmaður.
Af hugmyndabanka
Ekki verður annað hægt að
segja, en að Örn Þorsteinsson
hafi verið athafnasamur við að
stokka upp í formasmiðju sinni á
sfðustu áram.
Öm hóf myndlistarferil sinn
sem málari, en árið 1977 benti
Siguijón heitinn Ólafsson mynd-
höggvari honum á, að hann væri
í raun og vem að mála skúlptúra.
Öm virðist hafa tekið hann á orð-
inu og ekki er annað að sjá, en
að Siguijón hafi haft rétt fyrir
sér, því það má telja mikla gæfu
fyrir Öm að hafa farið út f skúlpt-
úr. Ekki hefur hann þó sagt skilið
við málverkið fyrir, svo sem sjá
má á myndskreytingum hans við
ljóð Thors Vilhjálmssonar.
Ég tel og alveg víst, að margur
málarinn eigi erindi út á því víða
sviðið í einhveijum mæli og hvfla
sig á málverkinu um stund, því
að öll þessi sérhæfing nútímans
hefur ekki skilað sér svo sem
ætlast var til.
Öm sýnir á sér ýmsar hliðar í
þeim heilu 36 skúlptúmm, sem
honum hefur tekist að koma fyrir
í Galleríi Gijóti, að Skólavörðustíg
4A og sýnir gestum og gangandi
fram til 19. þ.m.
Hér kennir margra grasa, sem
upprana sinn eiga flest hver úr
þúsund mynda safninu svonefnda
— tfmabili upp úr 1980, er Öm
rissaði upp ótölulegan Qölda af
litlum myndum.
Öm vinnur í ál, plast og grá-
grýti og reynir að draga fram
eðli hvers efnis fyrir sig, jafnframt
hefur hann unnið í silfur í sam-
vinnu við fagmenn og hér er hann
að mfnu mati á hárréttri braut.
Það er tvfmælalaust alltof lítið
um það, að skapandi listamenn
nýti sér fagmenn á hinum ýmsu
sviðum listiðnaðar. Yfirburðir
listamannsins eiga að felast í
mótun hugmynda, en hann á ekki
að eyða of miklum tíma f faglegar
vangaveltur, þótt nauðsynlegt sé,
að hann þekki hér til hlutanna.
Formin í ál og plastmyndunum
em mjög svipuð því, sem maður
þekkir til frá hendi Arnars, en
hins vegar er grágrýtið eitthvað
alveg nýtt og einnig þau form,
er hann nær fram úr því.
Tók sá hluti sýningarinnar mig
sterkustu tökum einkum myndir
eins og „Skilaboð" Esjuberg (11),
„Hamlet og Rómeó" (12),
„Padda" (30), „Prédikarinn" (32)
og „Steingretta" (34).
Hér þykir mér Öm lifa sig inn
í áferð og form náttúmsteinsins
á einkar sannfærandi hátt, auk
þess sem grágrýtið í sjálfu sér er
mjög áhugavert eftii að vinna í,
sakir fjölbreytileika í lögun og lit-
brigðum.
Þetta er hressileg og sterk sýn-
ing, en að mínu mati heldur Om
að þessu sinni full mikla tryggð
við galleríið sitt, því að myndverk-
in hefðu tekið sig mun betur út
í ýmsum öðmm sýningarsölum
höfuðborgarinnar.
Hvað um það, þá ber þessi sýn-
ing vott um mikla og fijóa geijun
í list Arnar Þorsteinssonar og hún
er verð allra athygli.
RÝMINGARSALA!
Rýmum fyrir nýjum vörum
Pokar frá 295.-
Leðurlíkistöskur 50% afsláttur
Leðurtöskur 50% afsláttur
IMýjar vörur á
hverjum degi
Aðeins nokkrir dagar
í)ranáe;y
Laugavegi 58 Stmi 13311