Morgunblaðið - 21.05.1988, Síða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. MAÍ 1988
fR*Ygl Útgefandi tnHafelfe Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, BjörnJóhannsson, ÁrniJörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri BaldvinJónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 700 kr. á mánuði innanlands. (lausasölu 60 kr. eintakið.
Samkomulag í
ríkisstjórninni
Atburðarásin í pólitíkinni
hefur verið bæði hröð og
flókin á þeim fáu dögum sem
liðnir eru frá því að Alþingi
var slitið. Strax þann sama
dag blasti við, að nauðsynlegt
væri að bregðast skjótt við
útstreymi á gjaldeyri. I sam-
ráði við ríkisstjómina var
gjaldeyrisdeildum bankanna
lokað og ráðherrar tóku að
ræða um fráhvarf frá fast-
gengisstefnunni, lækkun á
gengi krónunnar og hliðarráð-
stafanir eins og ávallt, þegar
svipuð staða myndast. I ljós
kom í þeim umræðum, að
stjómarflokkamir vildu fara
ólíkar leiðir. Þorsteinn Páls-
son, forsætisráðherra, Iagði
fram hugmyndir. Jón Baldvin
Hannibalsson, fjármálaráð-
herra, gerði tillögur og
Steingrímur Hermannsson,
utanríkisráðherra, kynnti sína
lausn í 22 liðum. Um síðustu
helgi tókst ekki samkomulag
um annað í ríkisstjóminni en
að lækka gengið um 10%
síðastliðinn mánudag og
ganga til viðræðna við aðila
vinnumarkaðarins um hliðar-
ráðstafanir.
Á mánudag efndi Stein-
grímur Hermannsson til sér-
staks blaðamannafundar til að
kynna afstöðu Framsóknar-
flokksins og svara því, sem
hann taldi ómaklegar ákúrur
frá forsætisráðherra. Var ekki
unnt að meta stöðuna á annan
veg en þann, en alvarlegri
ágreiningur væri innan ríkis-
stjómarinnar en oftast áður
og er þá töluvert sagt.
Til viðræðna fulltrúa ríkis-
stjómarinnar og verkalýðs-
hreyfingarinnar var síðan efnt
á þriðjudag og miðvikudag.
Þær báru engan árangur.
Hugmyndir um að þeir, sem
enn höfðu ekki samið um kaup
og Iq'ör, fengju hækkun í sam-
ræmi við þá samninga, sem
þegar hafa verið gerðir, náðu
ekki fram að ganga. Alvarleg-
ust þótti deilan í álverinu í
Straumsvík, þar sem óvenju-
Iega miklir hagsmunir em í
húfi, þótt aðeins um eitt fyrir-
tæki sé að ræða.
Eftir árangurslausar við-
ræður við aðila vinnumarkað-
arins var ljóst, að fyrir ríkis-
stjóminni lá ekki annað en ná
samkomulagi við fundarborð
ráðherranna um efnahagsað-
gerðir eða að fara frá ella.
Síðdegis á fimmtudag hittust
formenn stjómarflokkanna á
fundi hjá forsætisráðherra.
Þar lagði hann fram hugmynd
að málamiðlun og sagði eftir
fundinn: „Það lifír engin ríkis-
stjóm sem ekki nær saman.“
Síðdegis í gær tókst svo ríkis-
stjóminni að ná saman um
meginstefnu í efnahagsmál-
um, þannig að ætla má að hún
lifí. Ríkisstjómin tók jafn-
framt af skarið til að eyða
óvissu á vinnumarkaðnum
með lagasetningu.
í lok febrúar greip ríkis-
stjómin síðast til efnahagsráð-
stafana og lækkaði þá meðal
annars gengið. Einnig þá
reyndi töluvert á innviði
stjómarinnar. Nú tæpum
þremur mánuðum síðar stend-
ur stjómin enn frammi fyrir
því, að hún verður að lækka
gengið nokkru meira en í febr-
úar. Og enn reynir á innviði
hennar og meira en áður. For-
sætisráðherra hefur þó í bæði
þessi skipti getað komið mál-
um þannig fyrir, að samkomu-
lag tekst. Hins vegar er
ástæða til að velta því fyrir
sér, hve mikið þanþol er eftir
í stjóminni og hve margar
sennur af þessu tagi samstarf
flokkanna þriggja þolir enn
að óbreyttum aðstæðum.
Við höfum af því erfíða
reynslu, að stjómarsamstarf
falli í þann farveg, að á þriggja
mánaða fresti þurfí ráðherrar
að setjast niður til viðræðna
og samninga um efnahags-
stefnuna næstu vikur og mán-
uði. Slíkar rokur skila sjaldan
góðum árangri. Ljóst er, að
því fleiri flokkar sem eiga að-
ild að ríkisstjóm þeim mun
meiri líkur eru á að þetta
ástand skapist. Þarf oft mikla
lagni til að halda þannig á
málum, að samkomulag takist
að lokum. Það hefur náðst
núna og vonandi þróast mál á
þann veg, sem um hefur verið
samið; þá ætti óvissa um land-
stjómina að minnsta kosti ekki
að þurfa að há ákvörðunum
til lausnar á erfiðum vanda í
þrengri efnahagslegri stöðu
en við höfum mátt venjast um
nokkurt skeið.
Styð heilshugar lög til að
verja gerða kjarasamninga
- segir Jón Baldvin Hannibalsson fjármálaráðherra
JÓN BALDVIN Hannibalsson
fjármálaráðherra og formaður
Alþýðuflokks segist styðja það
heilshugar að lög hefðu verið
sett til að veija þá launastefnu
sem mörkuð hefði verið og
koma í veg fyrir að þeir betur
- segir Steingrím-
ur Hermannsson
utanríkisráðherra
STEINGRÍMUR Hermannsson
utanríkisráðherra og formaður
Framsóknarflokksins sagði á
fréttamannafundi í gær að
efnahagsráðstafanir ríkis-
stjómarinnar væri mikilvægur
áfangi og þar hefðu margar
mikilvægar ákvarðanir verið
teknar sem ættu vonandi eftir
að verða ríkisstjórninni leiðar-
ljós í framhaldinu.
„Það hefur náðst mikilvægur
áfangi í viðureigninni við verð-
bólguna, og ég er ánægður með
þá viðleitni sem þar er til að losna
við lánskjaravísitöluna og þá
víxlverkun sem hún hefur í för
með sér. Ríkisstjómin hefur staðið
fullkomlega saman um að höggva
á þessa víxlverkun og það væri
að mínum dómi það mikilvæg-
asta,“ sagði Steingrímur.
Hann bætti við að í efnahagsr-
áðstöfununum væri tekið á þeim
vandamálum sem atvinnulífíð ætti
í, en þeir erfiðleikar væru enn
ákaflega miklir, sérstaklega í ljósi
þess verðfalls sem orðið hefði, og
væri enn fyrirsjáanlegt, á afurðum
íslendinga.
settu nýti sér tækifæríð á kostn-
að þeirra sem ruddu brautina f
vetur. Hann sagðist jafnframt
vera ánægður með ákvarðanir
um styrkingu ríkissjóðs á þessu
árí.
Þegar Steingrímur var spurður
hvort hann teldi aðgerðir um verð-
bréfamarkaðinn og fjármögnunar-
leigur nægilegar svaraði hann að
með þessum aðgerðum væri verð-
bréfamarkaðurinn kominn undir
ákveðna kvöð sem hingað til hefði
eingöngu hvílt á bönkunum. Hann
minnti á fyrir lægju frumvörp sem
miðuðu að þvi að setja þennan
markað undir samræmda stjóm
og útaf fyrir sig væri ekki þröf á
að gera það með bráðabirgðalög-
um núna. Flokkamir væm að
vinna að þessum frumvörpum og
samkomulag væri um þau í megin-
atriðum.
Um yfírlýsingu Ólafs Þ. Þórðar-
sonar, um að hann væri hættur
stuðningi við ríkisstjómina, sagð-
ist Steingrímur ekki vera undr-
andi; Ólafur hefði lengi verið úr
og í ríkisstjóminni og núna væri
hann úr. I þeirri afstöðu kæmi
fram að erfíðleikar atvinnulífsins
væri mjög miklir og sumir hefðu
viljað taka á þeim í einum enn
harðari áfanga en hér væri gert.
Því fylgdu hinsvegar mjög miklir
erfíðleikar í sambandi við að kom-
ast til dæmis út úr víxlverkun
launa og verðlags. Hann sagðist
aðspurður ekki reikna með að Ól-
afí yrði vísað úr þingflokknum.
hagsráðstafanir ríkisstjómarinnar
sagði Jón Baldvin að á liðnum
vetri hefðu á annað hundrað lq'ara-
samningar verið gerðir fyrir 70-80
þúsund manns við erfiðar aðstæð-
ur og mjög fá félög ættu eftir að
gera kjarasamninga. „Þessi lög
varða lítinn minnihluta launþega
sem hefði getað sprengt launa-
stefnu og launaramma með hærri
kröfum í kjölfarið og ég styð þau
heilshugar,“ sagði hann.
Um efnahagsráðstafanimar
sagði Jón Baldvin að verið væri
að reyna að taka á ýmsum þáttum
til að að bæta hag útflutnings-
greinanna og tryggja atvinnuör-
yggi, sérstaklega á landsbyggð-
inni. Þetta væri gert með því að
draga úr fjármagni til fjárfesting-
ar en í staðinn væri greitt fyrir
endurskipulagningu í atvinnulíf-
inu. Komið væri til liðs við sveitar-
félög á landsbyggðinni með aukn-
um framlögum úr Jöfunarsjóði,
hert væri að verðlagsaðhaldi og
fítjað upp á ýmsum nýmælum á
Qármagnsmarkaði.
Um rauðu strikin sagði Jón að
ef fylgja ætti því fram að afnema
sjálfvirkar launaviðmiðanir við
vísitölur þá hefðu jafnffamt komið
fram kröfiir um að eitt yrði látið
yfír ganga, laun fyrir vinnu og arð
af fjármagni. „Þetta er skýringin
á þeirri ákvörðun varðandi rauðu
strikin, að hraðað er þeirri vinnu
sem hófst með nefndarskipan við-
skiptaráðherra og fjallar um allan
fjármagnsmarkaðinn. Ákvarðanir
um sjálfvirkar viðmiðanir launa
verða teknar um leið og ákvarðan-
ir á grundvelli vinnu um afnám
sjálfvirkra viðmiðana varðandi
fjármagnið," sagði Jón Baldvin.
Hann sagðist vænta þess að um
leið yrðu teknar ákvarðanir um
sérstakan launaauka sem tryggði
kaupmátt lægstu launa út þetta
ár. Þessi launaauki yrði greiddur
af vinnuveitendum upp að tiltek-
inni upphæð, sennilegar yrði mið-
að við 48 þúsund krónur á mánuði
og sá yrði trygging fyrir að kaup-
máttur þessara launa rýmaði ekki.
Á fréttamannafundi um efna-
Ríkisstjórnin tók
margar mjög mikil-
vægar ákvarðanir
Yfirlýsing ríkisstj órnarinm
Ríkisstjómin hefur ákveðið að
gerðir í efnahagsmálum með það
fyrir augum að tryggja að gengis-
breyting krónunnar 16. maí sl. skili
tilætluðum árangri við að skapa
undirstöðugreinum atvinnulífsins
viðunandi rekstrarskilyrði, koma í
veg fyrir sjálfvirkt víxlgengi verð-
lags, gengis, launa og fjármagns-
kostnaðar, og leggja gmnn að jafn-
vægi í efnahagslífínu. Með aðgerð-
um rikisstjómarinnar er tryggt
samræmi í launaþróun, kaupmáttur
lægstu launa varinn og dregið úr
verðbólguáhrifum gengisbreyting-
arinnar.
Aðgferðir til að treysta
afkomu atvinnuvega
og atvinnuöryggi
á landsbyggðinni
1. Lækkun á gengi krónunnar
um 10% hinn 16. maí sl. miðar að
því að bæta hag útflutnings- og
samkeppnisgreina og fyrirtækja í
sjávarútvegi, afstýra stöðvun at-
vinnurekstrar og treysta atvinnuör-
yggi á landsbyggðinni.
2. Fyrirtækjum í útflutnings- og
samkeppnisgreinum verður heimil-
að að taka lán erlendis til fjár-
hagslegrar endurskipulagningar
annað hvort beint eða fyrir milli-
göngu banka samkvæmt nánari
ákvörðun ríkisstjómarinnar. Leyfin
til þessara lána verða veitt sam-
kvæmt tillögum þeirra viðskipta-
banka sem þjóna þeim fyrirtækjum
sem í hlut eiga. Auk þessa hefur
Byggðastofnun verið heimiluð 200
m. kr. lántaka erlendis til að styðja
fjárhagslega endurskipulagningu
fyrirtækja. Skapað verður svigrúm
til þessarar lánafyrirgreiðslu með
aðhaldi að lántökum til fjárfesting-
ar. Ríkisstjómin mun jafnframt
beina þeim tilmælum til viðskipta-
bankanna að auknu ráðstöfunarfé
verði varið til aðstoðar við útflutn-
ings- og samkeppnisgreinar.
3. Nefnd um Verðjöfnunarsjóð
fiskiðnaðarins verður gert að hraða
störfum og skila tillögum um ráð-
stöfun innstæðna þeirra greina sem
greitt hafa verulegar fjárhæðir í
sjóðinn á undanfömum misserum.
4. Veitt verði aukafjárveiting til
Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga að Qár-
hæð 40 m. kr. til þess að treysta
fjárhag sveitarfélaga á landsbyggð-
inni sem eiga í fjárhagserfíðleikum.
5. Starfshópur ríkisstjómarinnar,
sem flallar um erfíðleika í fiskeldi,
hraði störfum og skili tillögum um
aðgerðir til að koma í veg fyrir að
verðmæti fari forgörðum.
Aðgerðir til að veija
kaupmátt lægstu launa
og draga úr launamun
1. Tryggt verður með lagasetn-
ingu að kjarasamningamir sem
gerðir hafa verið við þorra launa-
fólks verði varðir og launahækkanir
hópa sem hafa lausa kjarasamninga
fari ekki fram úr hækkun launa í
samningum Verkamannasam-
bandsins, iðnverkafólks og verslun-
armanna eða raski forsendum
þeirra að öðru leyti.
2. Ellilífeyrir og aðrar bætur al-
mannatrygginga hækka í samræmi
við hækkun launa samkvæmt kjara-
samningum 1. júní 1988.
3. Hækkun persónuáfsláttar
verður flýtt til 1. júní, þannig að
skattleysismörk hækki í 46 þúsund
krónur á mánuði.
4. Ákvörðun um láglaunabætur
og afnám vísitöluviðmiðana i kjara-
samningum verður tekin í tengslum
við niðurstöður nefndar sem fjallar
um verðtryggingu fjárskuldbind-
inga, lánskjaravísitölu og lækkun
vaxta af verðtryggðum lánum, og
kemur til framkvæmda samtímis.