Morgunblaðið - 25.05.1988, Page 1

96 SÍÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
116. tbl. 76.árg.
MIÐVIKUDAGUR 25. MAÍ 1988
Prentsmiðja Morgnnblaðsins
Noregur:
Náttú ruhamfarir sem
ekki sér fyrir endaim á
- segir Einar Dahl haffræðingur um eitruðu þörungana
Ósló, frá Rune Timberlid, fréttaritara Morgunblaðsins.
ALLT líf í Skagerrak er i hættu
af völdum eitraðra þörunga. Sér-
fræðingar te(ja að vistkerfi stórra
strandsvæða i Suður-Noregi
standi ógn af þörungunum. Norsk-
ir haffræðingar, sem rannsakað
hafa þörunga sem ollu miklu tjóni
í siðustu viku, gáfu út viðvörun
eftir að niðurstöður voru Ijósar i
gær. Kafarar hafa fundið dauðan
fisk á mörgum stöðum við strönd-
ina og að auki hafa fiskeldisstöðv-
ar við suðurströndina orðið fyrir
gifurlegum skakkaföllum.
Orsök þessa náttúrustórslyss er
þörungurinn Chrysochromulina poly-
lepis, sem er eitraður. Fyrir viku olli
hann fiskidauða í fjölda eldisstöðva
við strendur Suður-Noregs. Þör-
ungaplágan virtist ætla að ganga
yfír en nú rekur þörungatorfur á ný
að ströndinni. Sérfræðingar telja að
vindur og straumar muni bera þör-
ungana norður með ströndinni allt til
Björgvinjar á næstu tveimur dögum.
Um 15 fiskeldisstöðvar hafa orðið
fyrir tjóni af völdum eitruðu þörung-
anna og í gær var talið að meira en
50 stöðvum í Rygjafylki (Rogalandi)
væri hætta búin af völdum þeirra.
Eigendur fiskeldisstöðva í Hidra í
Rygjafylki ætluðu að freista þess að
láta eldiskvíar síga á 30 metra dýpi
í von um að hinar eitruðu torfur
Afvopnunarsamningur risaveldanna:
Atkvæðagreiðsla
fyrir Moskvu-fund
Washington, Reuter.
LEIÐTOGAR þingflokkanna
tveggja sem sæti eiga í öldunga-
deild Bandaríkj aþings sögðu i gær
að þeir myndu gripa tii aðgerða
til þess að binda enda á málþóf
um afvopnunarsamning stórveld-
anna sem undirritaður var af Ron-
ald Reagan og Míkhail Gorbatsjov
í Washington í desember á siðasta
ári.
Robert Byrd leiðtogi demókrata
sagði að góð von væri til þess að
umræðum um samninginn um fækk-
un meðaldrægra flauga lyki í þessari
viku. Byrd ásamt Robert Dole leið-
toga Repúblikanaflokksins, hélt
blaðamannafund í gær eftir að hafa
átt fund með Ronald Reagan Banda-
ríkjaforseta í Hvíta húsinu. Vonir
standa nú til þess að öldungadeildin
samþykki samninginn áður en Reag-
an forseti hittir Gorbatsjov í Moskvu
á sunnudaginn. Hingað til hefur
samningurinn strandað í öldunga-
deildinni.
George Shultz, utanríkisráðherra,
fór þess á leit við öldungadeildina á
mánudag að samningurinn yrði bor-
inn undir atkvæði. Sagði hann að
samþykkti deildin ekki samninginn
fyrir fund leiðtoganna gæti það haft
slæm áhrif á viðræður þeirra.
Robert Dole sagði við fréttamenn
að tveir íhaldssamir repúblikanar,
þeir Jesse Helms og Gordon Hump-
hrey, stæðu í vegi fyrir að samning-
urinn væri borinn undir atkvæði. „Eg
lagði til við forsetann að hann leysti
málið með því að taka Helms með
sér til Moskvu á morgun," sagði
Dole og brosti.
Robert Byrd sagði öldungadeildar-
þingmönnum að þingfundi yrði hald-
ið áfram fram á nótt á laugardag
ef þörf krefði til þess að ljúka at-
kvæðagreiðslu um samninginn.
Helms, sem haldið hefur uppi mál-
þófi um samninginn, svaraði á þá
leið að hann hygðist leggja fram enn
eina breytingatillöguna, þá sjöttu
sem hann leggur fram. Byrd sagði
að þá yrði umræða takmörkuð til
þess að knýja fram atkvæðagreiðslu
um samninginn.
færu þá yfir þær án þess að valda
tjóni. Haffræðingar telja óvíst að
þetta sé nægileg vöm. Auk þess er
ekki vitað hvort regnbogasilungur
og eldislax þola að vera á svo miklu
dýpi.
Haffræðingar og líffræðingar
segja að eitruðu þörungamir drepi
einnig annan fisk en eldisfisk og
aðrar lífverur í sjónum. Langt frá
ströndinni hefur fundist dauður fisk-
ur og víða við ströndina er dauður
fiskur á hafsbotni. Staðfest hefur
verið að sæstjömur, hrúðurkarlar og
beitukóngar hafí fundist dauðir við
suðurströndina.
„Þetta eru náttúruhamfarir og við
vitum enn ekki hveijar afleiðingamar
verða þegar yfir lýkur," segir Einar
Dahl, sem yfir hvítasunnuhelgina
stjómaði leiðangri hafrannsóknar-
skipsins G.M. Dannevig, sem rann-
sakaði hafíð við Suður-Noreg.
Enginn getur sagt fyrir víst hvers
vegna þörungunum fjölgar svo mik-
ið. Hingað til hafa engar rannsóknir
farið ffarn á þessari tegund þeirra í
Noregi. Rannsóknimar nú benda til
þess að þeir drepi fyrst og ffemst
allt kvikt við yfírborð sjávar, en á
stöku stað hafa þörungatorfumar
náð 30 metra þykkt. Við ströndina
hafa og mælst 10 metra þykkar torf-
ur.
Sjá ennfremur „Þörungamir ekki
sömu tegundar ....“ á siðu 2.
A
ver-
gangi
Hundruð írana
gengu fylktu
liði um götur
Beirút í gær til
að mótmæla af-
leiðingum bar-
daga múslima í
úthverfum
borgarinnar
sem staðið hafa
í nitján daga.
Fjöldi fólks
hefur flúið frá
heimilum
sinum vegna
bardaganna og
er á vergangi.
Hafast flótta-
menn úr út-
hverfunum við
í görðtun og við
ströndina. Saka
íranamir
Amal-sveitim-
ar um að hafa
lagt úthverf in í
suðurhluta
borgarinnar í
eyði. Þrír sýr-
lenskir her-
menn létu lífið
í átökum í Beir-
Reuter Útígær.
Frumvarp um utanríkisviðskipti:
Reagan beitir neitim-
arvaldi gegrn binginu
Washington, Reuter. JL
RONALD Reagan Bandaríkja
forseti beitti í gær neitunarvaldi
sinu til þess að koma í veg fyrir
að lög um viðskiptahömlur næðu
fram að ganga. Fulltrúadeild
þingsins hafði samþykkt lögin
en þingið getur hnekkt neitunar-
valdi forsetans samþykki tveir
af hveijum þremur þingmönnum
beggja deilda lögin að nýju.
í lögunum er gert ráð fyrir við-
skiptaþvingunum gegn þeim þjóð-
um sem takmarka innflutning á
bandarískum iðnvamingi. Er lögun-
um einkum stefnt gegn Japönum.
Vilja stuðningsmenn laganna að
viðskiptahöftum verði beitt til þess
að draga úr viðskiptahallanum sem
aldrei hefur verið meiri en á síðasta
ári. „Lokun landamæra er ekki leið-
Bandaríkin:
Leiga á pöndum talin ógna stofni
New York. The Dailv Telegraph.
ALRÍKISDÓMSTOLL i Toledo f
Ohlo-rfki fæst nú við það verk-
efni að ákveða hvort risapönd-
unni stafi hætta af ást Banda-
ríkjamanna á henni. Fullyrt er
af náttúruvemdarsamtökum að
leiga á pöndum frá Kína ógni
pöndustofninum.
Náttúruvemdarsamtökin The
World Wildlife Fund gerðu pönduna
að einkennisdýri sínu fyrir 26
árum. Samtökin hafa ásamt Sam-
bandi bandarískra dýragarða lög-
sótt dýragarðinn í Toledo til að
koma i veg fyrir að tvær pöndur.
Le Le og Nan Nan, verði hafðar
til sýnis í garðinum.
Samtökin sem stefna dýragarð-
inum halda því fram að pöndu-
stofninum sem telur um 600 dýr,
sé stefnt í hættu vegna leigu
Kínveija á dýrum til dýragarða
víðsvegar um heiminn. Segja sam-
tökin að með útleigunni sé verið
að hafa dýrin að féþúfu. Yfirmenn
dýragarðsins í Toledo svöruðu lög-
sókninni í sömu mynt og höfðuðu
mál gegn samtökunum tveimur
fyrir að leggja stein í götu lög-
mætra viðskipta. Robert Wagner,
formaður Sambands dýragarða í
Bandaríkjunum, telur að leigu-
samningurinn við dýragarðinn í
Toledo geti orðið til þess að ýta
undir fleiri slíka milli Kínveija og
bandarískra dýragarða.
Nú þegar afla pöndur Kínveijum
töluverðra gjaldeyristekna. Ffyrir
• »8 'V*
AP
100 daga leigu fá þeir í sinn hlut
220.000 dollara (um 9 milljónir ísl.
kr.), en leigutakar fá auknar tekjur
vegna aðsóknar sem eykst við
komu pandanna. í Toledo var búist
við að um ein milljón manna myndi
heimsækja dýragarðinn til að skoða
Le Le og Nan Nan, sem áttu að
vera til sýnis á meðan á hátíðar-
höldum vegna 150 ára afmælis
bæjarins stæði.
Mikið af þeim pöndum sem eru
í útleigu í dýragörðum eru orðnar
kjmþroska og er talið að veran í
dýragörðunum geti minnkað við-
komu dýranna. Alþjóðlegir samn-
ingar banna sölu og kaup á pönd-
um.
in til að opna erlenda markaði fyrir
bandarískum vörum,“ sagði forset-
inn. Hann hvatti þingið til að endur-
skoða fyrri ákvörðun sína með sam-
þykkt frumvarpsins um utanríkis-
viðskipti. Sagði hann að hægt væri
að leggja fram nýtt frumvarp þegar
á þessu ári svo fremi sem tvö
ákvæði þessara laga væru felld út.
Annað þeirra ákvæða sem forset-
inn sættir sig ekki við hefur ekkert
með utanríkisviðskipti að gera og
var bætt í frumvarpið af demókröt-
um. Fjallar það um að bandarísk
fyrirtæki verða að greina starfs-
mönnum frá því með 60 daga fyrir-
vara, ef þau hyggjast hætta starf-
semi eða segja upp stórum hluta
starfsfólks. Hitt ákvæðið sem for-
setinn vill fella út gæti takmarkað
útflutning á olíu frá nýjum olíulind-
um í Alaska.
Gert er ráð fýrir að sá aukni
meirihluti sem þarf til að hnekkja
neitunarvaldi forsetans náist í fuli-
trúadeild Bandaríkjaþings en ekki
í öldungadeildinni.