Morgunblaðið - 25.05.1988, Qupperneq 20

I*?
20
8R(?f IAM BS JfUOAWIÍÍIVfnM .ffiaAJHVmOHOM
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. MAÍ 1988
Tæknin og hjálpartæki
Tölvumiðstöð fatlaðra
eftir Sigmjón
Einarsson
Ræfíllinn, sem fótbrýtur sig,
fær hækju að styðjast við svo
hann geti staulast um, því allir
sjá þörf hans og vita hvemig leysa
má hana.
En fatlaður maður sem vart
getur hreyft sig, ekki talað í síma
né vélritað einangrast oft frá
umhverfínu. Því miður er það
ekki ætíð spuming um peninga
og möguleika sem takmarkar að-
stoðina við þetta fólk.
Margur mikið fatlaður hefur
verið meðhöndlaður sem hann
væri fávís og fær því ekki tæki-
færi til að auka þroska sinn sem
skyldi. Umhverfíð veit ekki, að
með nýrri tækni hafa opnast
möguleikar til að hjálpa þessum
einstaklingum við að tjá skoðanir
sínar, spumingar, tilfínningar og
þarfír.
Aðstoðarfólk fatlaðra hefur oft
takmarkaða þekkingu á þeim
möguleikum sem „nýtæknin" gef-
ur þeim fötluðu til að létta þeim
tilvemna og tæknimaðurinn, sem
getur fundið og/eða þróað tækni-
búnað, veit sennilega lítið um þörf
hinna fötluðu og takmarkaða
möguleika þeirra á að nýta sér
tæknina.
Hvað annar ekki veit...
„Tölvumiðstöð fatlaðra
er ljúft og skylt að veita
aðstoð við fatlaða, að-
standendur þeirra,
stofnanir og aðra um
val á búnaði, möguleika
á lánum eða styrkjum
til kaupanna auk ann-
arrar fyrirgreiðslu.“
Þann fyrsta janúar 1987 tók
til starfa Tölvumiðstöð fatlaðra,
en henni er ætlað að:
Sjóndapur maður við tölvuvinnu. Skjárinn við hliðina er lestrarskjár
tengdur myndavél sem les af handriti. Ef myndin prentast vel, má
sjá hversu stórt letrið er á skjánum.
a) safna upplýsingum um vélbún-
að og hugbúnað, sem nýtist föt-
Réttaðferð
við vandasamt
verk
Semkfs til viðgerða á steinsteypu
Semkís viögerðarefni fyrir fagmenn. Tilbúin til notkunar úti
og inni. Vantar aðeins vatnið. Rétt efni í hvert verk:
Semkís V 100. Fljótharðnandi án trefja. ( almennar við-
gerðir: Sprungur. Rifur. Holur. Steypuhreiður og flestar
aörar steypuskemmdir.
UMBÚÐIR: 1.5 kg, 6 kg og 15 kg fötur. 25 kg pokar.
Semkís V 200. Fljótharðnandi með trefjum. í viðgerðir á
álagsflötum, t. d. köntum. Til uppfyllingar í stærri rifur og
holur.
UMBÚÐIR: 1.5 kg, 6 kg og 15 kg fötur. 25 kg pokar.
Semkís V 300. Hægharðnandi með trefjum. Sérlega góð
viðloðun. í viðgerðir á stórum flötum og þar sem álag er
mikið.
UMBÚÐIR: 25 kg pokar.
HEILDSÖLUDREIFING:
SEMENTSVERKSMIÐJA RIKISINS
SÆVARHÖFÐA 11, 112 REYKJAVÍK. SÍMI: 91-83400
MÁNABRAUT 300 AKRANES. SÍMI: 93-11555

mtm

m ■

m
útzÁGypan
KALMANSVÖLLUM 3, 300 AKRANES. SlMI: 93-13355
luðu fólki í sambandi við tölvur
til atvinnu, náms og tómstunda-
starfs;
b) þróa slíkan búnað og aðhæf-
ingu að íslenskum aðstæðum;
c) dreifa slíkum búnaði;
d) skrá upplýsingar um ráðstefn-
ur og námskeið á þessu sviði.
í dag eru til ýmis hjálpartæki
sem byggja á nýtækni og létt
geta fötluðu fólki tilveruna. Töl-
van getur lesið texta og skilað
honum frá sér með „gervitali".
Því miður er þessi búnaður ekki
ennþá til fyrir íslenskt mál, en
unnið er að gerð íslensks „talgerv-
ils“ og mun hann verða mikil bú-
bót fyrir blinda og sjónskerta.
Fyrir blinda eru einnig á mark-
aði blindraletursskjáir (BRA-
ILLE), en þeir gera biindum, sem
kunna blindraletur, kleift að nýta
sér kosti tölvutækninnar. Einnig
er hægt að fá prentara sem prenta
blindraletur.
Nú er á boðstólum ýmis hug-
og vélbúnaður til að stækka texta
á tölvuskjá þannig að sjónskertir
geta nýtt sér tölvutæknina, einnig
má hér nefna lestrar-skjái sjón-
skertra, en með þeim má stækka
upp letrið þannig að sjónskertir
geti lesið það.
Einföld tölva með „mótaldi"
getur hjálpað þeim heymarlausu,
og þeim sem á erfítt um mál, að
hafa samskipti við umheiminn,
bæði gegnum síma og svo beint
við viðmælanda gegnum að skrifa
á skjáinn eða prentara. Hér á landi
eru í notkun svokallaðir
„TEXTA-símar“, en með þeim
geta heymarlausir haft samskipti
sín á milli eða við heyrandi.
. Ifyrir þroskahefta er til ýmis
vél- og hugbúnaður til að auðvelda
þeim samskipti við tölvur og rétt
er hér að nefna að unnið er að
gerð táknmáls-hugbúnaðar
(BLISS-máls) hér á landi og em
miklar vonir bundnar við þennan
búnað.
Hjólastólar í dag byggja þó
nokkuð á tölvutækni og gerir það
mikið fötluðum oft kost á að
hreyfa sig um og komast í sam-
band við umheiminn, einnig má
fá búnað á stólana svo hægt er
að stjóma tölvu beint með stjóm-
tækjum stólsins.
Að lokum er rétt að minnast á
að mikið er til af mismunandi
rofum til að auðvelda fötluðum
að nýta sér tölvur og tölvustýrð
hjálpartæki.
Á vegum Norrænu nefndarinn-
ar um málefni fatlaðra er unnið
að ýmsum verkefnum tengdum
tölvum og fötlun og vil ég hér
nefna styrkveitingar til ýmissa
verkefna og uppbyggingu gagna-
banka yfír hugbúnað, sem nýtist
fotluðum o g er í notkun á Norðurl-
öndum.
Tölvumiðstöð fatlaðra er ljúft
* og skylt að veita aðstoð við fatl-
aða, aðstandendur þeirra, stofn-
anir og aðra um val á búnaði,
möguleikum á lánum eða styrkj-
um til kaupanna auk annarrar
fyrirgreiðslu. Síminn er 689494.
Höfuadur er forstöðumaður
Tölvumiðstöðvar fatlaðra.