Morgunblaðið - 19.06.1988, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. JÚNÍ 1988
Eg er sá
sem stofnadi
flokkinn
HafÖi aldrei í hyggju að stofna
grasrótarhreyfingu - segirMogens Glistrup
í viÖtali við MorgunblaðiÖ
VIÐTAL: PÁLL PÁLSSON MYNDIR: ELSA MARÍA ÓLAFSDÓTTIR
Laugardagskvöldið 30. janúar árið 1971 lýsti
viðurkenndasti sérfræðingur Dana í skatta-
rétti yfir því í sjónvarpinu að „skattsvikarinn
í dag væri hliðstæður hetju andspyrnuhreyf-
ingarinnar á stríðsárunum. Báðir ynnu hættu-
legt starf í þágu þjóðar sinnar.“
Mogens Glistrup — „Hér hefur lengi vantað
stöðugan meirihluta og það er einmitt ástæðan
fyrir því hversu illa hefur gengið þrátt fyrir
ágæt ytri skilyrði.“
Stuttu síðar sagði þessi
skattasérfræðingur, sem
átti þá og rak stærsta lög-
fræðifyrirtæki Danmerk-
ur, frá því í útvarpsþætti, að hann
greiddi engan tekjuskatt þrátt fyr-
ir að fyrirtæki hans velti árlega
hundruðum milljóna.
Þessi stóryrti maður var að
sjálfsögðu Mogens Glistrup — og
yfirlýsingar hans mörkuðu hvort
tveggja í senn; upphaf einna
lengstu málaferla í danskri réttar-
sögu og upphaf eins umdeildasta
flokks í dönskum stjórnmálum,
Framfaraflokksins.
Glistrup-málaferlin stóðu yfir í
tæp 11 ár, þeim lauk sumarið
1983 með því að hann var sendur
í fangelsi, gjaldþrota og sviptur
bæði lögmanns- og þingmanns-
réttindum sínum.
Glistrup og fylgismenn hans
héldu alla tíð fram sakleysi hans,
sögðu ákærurnar upplognar til
þess eins að koma honum pólitískt
fyrir kattamef (þess vegna hefði
tekið svo langan tíma að fá botn
í málið), dómurinn þar af leiðandi
pólitískt réttarmorð, sem hefði auk
heldur gengið meira útá að sýkna
og réttlæta ófullkomið skatta-
kerfi, en sakfella hann sem glæpa-
mann.
Nú nú, útsmoginn skattsvikari
eða pólitískur píslarvottur; Glis-
trup sat inni í eitt og hálft ár,
hélt sínu striki, fór á stómmála-
fundi í helgarleyfum.úr fangelsinu,
og í fyrstu þingkosningunum eftir
að honum var sleppt úr haldi
síðastliðið haust fékk hann þing-
sætið sitt aftur. Framfaraflokkur-
inn jók þá þingmannafjölda sinn
úr 3 i 9, bætti svo um betur í
kosningunum um daginn og hefur
núna 16.
Nokkrum dögum eftir að Poul
Schlúter myndaði minnihluta-
stjórn íhaldsflokksins, Venstre og
Radikale venstre, hitti ég Mogens
Glistrup á skrifstofu hans í þing-
húsinu, Kristjánsborgarhöll. Ýms-
um þykir Schlúter hafa sniðgengið
Framfaraflokkinn við stórnar-
myndunina og ég byijaði því á að
spyrja Glistrup hvernig honum lit-
ist á nýju ríkisstjórnina:
„Á þingi sitja 179 þingmenn,
sem þýðir að það þarf 90 þing-
sæti til að mynda meirihluta. Þessi
ríkisstjóm hefur 70 þingsæti, sem
er að sjálfsögðu ekki nóg og þar
með eru möguleikar á allskyns
meirihlutamyndunum í þinginu
eftir málefnum, því 90 atkvæði
eru 90 atkvæði hvort sem ríkis-
stjórnin er með eða ekki. Svo ein-
falt er það.“
— Olli það ykkur ekki vonbrigð
um að vera ekki með í ríkisstjórn-
inni?
„Vonbrigði okkar snúast fyrst
og fremst um það hversu miklum
tíma hefur verið eytt í ekki neitt,
því það eru svo mörg alvarleg
vandamál sem krefjast skjótrar
úrlausnar. Það skiptir ekki máli
hver fer með ríkisstjómarvaldið,
því það sem allt snýst um er að
hóa saman 90 atkvæðum."
— Vilja hinir flokkamir ekki
starfa með ykkur í ríkisstjórn?
„Okkur þykir ríkisstjómarsam-
starf áhugavert ef það felur í sér
90 eða fleiri þingsæti, annars ekki.
Við höfum 16 atkvæði á þinginu
og þau vega hvort sem við greiðum
með eða á móti málum. Þetta er
í samræmi við það umboð sem
kjósendur gáfu okkur, við höfum
ekki meira vald en það og sama
gildir auðvitað fyrir alla flokkana."
— Verður stjómin langlíf?
„Það fer eftir því hvort þeir fá
hagstæða útkomu í skoðanakönn-
unum. Ef þeir fá það þá efna þeir
til kosninga, ef ekki reyna þeir
að sitja áfram. En í jafn litlu landi
og Danmörku ræðst þetta allt svo
mikið af þróuninni í alþjóðamálun-
um. Ef við fengjum 7 verðhrun í
röð eða rosahækkun á olíuverði
yrði þetta erfitt fyrir okkur öll,
en ef við njótum áfram þeirra
hagstæðu skilyrða sem heimurinn
hefur skapað okkur að undanförnu
þá verður léttara að vera í stjóm.
Það eru semsagt alþjóðamálin sem
ráða mestu um hvaða skilyrði
menn starfa við, en ekki neina að
litlu leyti við sjálf.“
— Eru þessar sífelldu minni-
hlutastjómir ekki vandamál?
„Jú, þú getur rétt ímyndað
þér. . . Hér hefur lengi vantað
stöðugan meirihluta, og það er
einmitt meginástæðan fyrir því
hversu illa hefur gengið þrátt fýr-
ir ágæt ytri skilyrði."
— Helduðu að þetta verði svona
áfram?
„Það geta alltaf komið snöggar
sveiflur í því hveijum fólk greiðir
atkvæði sitt, en ég þykist samt
sjá ákveðna tilhneigingu í þá átt
að eftir næstu kosningar munum
við fá meirihlutastjórn saman-
standandi af íhaldsflokknum,
Venstre, Mið-demókrötunum og
Framfaraflokknum. Þegar við tök-
um þessa flokka saman þá hafa
þeir á síðustu árum jafnt og þétt
verið að nálgast það að fá meiri-
hluta. Samkvæmt síðustu skoð-
anakönnunum vantar okkur að-
eins tvö þingsæti uppá, og þess
vegna finnst mér líklegt að við
náum meirihlutanum í næstu
kosningunum.“
— Ef við snúum okkur þá að
upphafi stjórnmálaferils þíns. Þú
kvaddir þér hljóðs með ákveðnum
yfirlýsingum í sambandi við
skattapólitíkina...
„Ja, ef við lítum nokkra áratugi
til baka, þá höfðum við stöðugar
meirihlutastjórnir hér í Danmörku.
Til dæmis leiddu kratarnir ríkis-
stjómir í 15 ár, frá 1953—1968.
En þeim gekk ekki alltof vel og
maður var að vonast til að fá ann-
arskonar meirihluta. Þá kom til
sögunnar meirihlutastjórn ná-
kvæmlega sömu flokka og mynda
núverandi ríkisstjórn, nema þá fór
fyrst verulega að syrta í álinn fyr-
ir okkur, því þetta reyndist vera
þræðileg stjórn með þungum
sköttum og öðrum ófögnuði. Ég
rak þá stærsta lögfræðifyritæki
landsins, sem veitti mér, auk
menntunar minnar bæði hér heima
og í Bandaríkjunum, mikla innsýn
í það sem var að gerast í þjóð-
félaginu. Og ég gerði mér grein
fyrir því að það var orðið bráð-
nauðynlegt að fá nýtt stjórnmála-
afl til sögunnar, annars færi
danska þjóðin í hundana — og
stofnaði þá þessa hreyfingu sem
varð uppistaðan í Framfaraflokkn-
um. Én allir stjórnmálaflokkar,
sem ætla sér að starfa af ein-
hverri alvöru verða að taka afstöðu
til allra mála; landbúnaðarmála,
fiskveiði, félagsmála, samgangna,
skatta og svo framvegis. Ég hafði
þannig aldrei í hyggju að stofna
grasrótarhreyfingu umhverfis eitt
ákveðið mál, skattapólitíkina,
heldur alhliða stjórnmálaflokk. En
ég vissi líka að til þess að ná varan-
lega til almennings yrði ég að
varpa sprengju í stjómmálaum-
ræðuna. og það sem ég gerði var
að ganga fram fyrir skjöldu og
afhjúpa hið spillta skattakerfi, sem
var og er fyrst og fremst þannig
úr garði gert að það hjálpar ríka
fólkinu til að verða enn ríkara, en
það var líka nóg til að starta fram-
farahreyfingunni."
— Hver er þá kjarninn í stefnu
Framfaraflokksins?
„Það mikilvægasta er að Dan-
mörk verði áfram gott land að búa
í. Það sem ógnar okkur mest, og
er það vandamál sem danskir
stjómmálamenn ættu að geta ráð-
ið bót á, er hin gífurlega erlenda
skuldasöfnun. Og það verður að
mínum dómi einungis leyst með
því að framleiða meira til útflutn-
ings. En til þess að geta það þurf-
um við að fá meira af vinnuafli
okkar í framleiðsluna, sem þýðir
að við eigum að skera niður ríkis-
geirann og hlúa að einkageiranum.
Þá fyrst munum við koma reglu
á efnahag okkar og þegar því tak-
marki er náð höfum við skapað
jarðveginn fyrir hamingju fólks
hér í landi. Nú getum við ekki
sett það í lög að fólk eigi að vera
hamingjusamt eða hindrað fótbrot
eða botnlangabólgu og þar fram-
eftir götunum. En við ættum að
geta skapað grundvallarskilyrði
fyrir hamingju fólks næstu 50—60
árin, sem eru sá tímarammi sem
maður á að vinna að í pólitík."
— Hver er þá munurinn á
Framfaraflokknum og íhalds-
flokknum, sem vill einnig skera
niður ríkisgeirann?
„Hann er einfaldlega sá að
Framfaraflokkurinn vill að allir
hafí það gott, íhaldsflokkurinn að
íhaldsmen hafi það gott.“
— Hveijir kjósa Framfara-
flokkinn?
„Ja, samkvæmt þeim könnun-
um sem gerðar hafa verið undan-
farin ár virðist það vera tiltölulega
breiður þverskurður dönsku þjóð-
arinnar. Til dæmis í nýafstöðnum
kosningum þegar við bættum við
okkur um það bil 180.000 atkvæð-
um, þá komu flest þeirra frá kröt-
unum, næstflest frá íhaldsflokkn-
um, síðan Sósíalíska þjóðarflokkn-
um og svo Venstre — þ.e. fjórum
stærstu flokkunum í sömu röð.
Við eigum semsagt ekki einhvern
ákveðinn nágrannaflokks sem við
rænum atkvæðum frá, heldur
dreifist þetta jafnt á alla línuna.