Morgunblaðið - 19.06.1988, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. JÚNÍ 1988
23
Þannig var það líka í fyrstu kosn-
ingunum þegar við fengum
481.000 atkvæði, sem er það
mesta sem við höfum fengið hing-
að til.
— Af hvetju hafið þið ekki hald-
ið því fylgi sem þið fenguð í upp-
hafi?
„Ja, allur pólitískur þrýstingur
framkallar andsvar. I þessum
fyrstu og ánægjulegu kosningum
árið 1973 gerðist það að við feng-
um 28 þingsæti, sem þýðir auðvit-
að að hinir misstu 28. Þeir urðu
fúlir yfir því, og hræddir um að
þeir myndu tapa enn fleiri næst.
Þess vegna gripu þeir til óþverra-
bragða, sendu mig meðal annars
í fangelsi og breiddu út allskyns
lygasögur um mig.“
— Mynduðu sem sagt samsæri
gegn þér persónulega?
„Það geturðu vel kallað það, en
það þurfti kannski ekki beinlínis
samsæri til, því þeir höfðu allir
sömu hagsmuna að gæta hvort
heldur það voru kratarnir, íhalds-
menn eða aðrir. Þeir þurftu ekki
mikið að krunka sig saman til
þess að verða sammála um að það
þyrfti að slátra Framfaraflokkn-
um. Og ef þú skoðar mannkyns-
söguna þá sérðu að í öllum löndum
á öllum tímum, þegar upp koma
óviðurkenndir menn sem eru í
andstöðu við valdhafana, þá beita
þeir öllum sínum valdatækjum, og
fangelsi er eitt þeirra, til að taka
þá úr sambandi."
— Hvað segir þetta um lýðræð-
isríkið Danmörku?
„Blessaður vertu, lýðræði er
bara eitthvað sem menn flagga á
tyllidögum. Manneskjur eru mann-
eskjur og manneskjur sem hafa
völd eru oftast vondar manneskj-
ur. Það er kannski auðvelt fyrir
valdalausan mann eins og mig að
segja þetta, en ef . . . Þegar Fram-
faraflokkurinn hefur setið við völd
í 50 ár þá má búast við því að við
verðum svoleiðis líka. Valdið spill-
ir, og það hefur ekkert með lýð-
ræði að gera, manneskjan er nú
einu sinni þannig innréttuð.“
— En þú sækist eftir völd-
um...
„Já, maður hefur bara eitt líf.
Og þegar ég í lok sjöunda áratug-
arins sat uppi með alla mína
reynslu og sá að það vantaði nýtt
blóð í stjórnmálalífið ef Danmörk
ætti ekki að fara til helvítis, þá
gat ég auðvitað sagt: Hvað kemur
það mér við, ég rek stærstu lög-
fræðistofu landsins og gæti lifað
sem milljarðamæringur til æviloka
og Danmörk má fara í hundana
mín vegna. Þetta hefði ég getað,
en ég gat líka notað reynslu mína
til þess að bjarga landinu. Ég hafði
mitt fijálsa val til að taka mína
fijálsu ákvörðun, og hún varð sem
sagt sú, að það myndi færa mér
meiri hamingju að bjarga Dan-
mörku, en að bjarga Glistrup. Ég
vissi að ég yrði hamingjusamari
með því að sjá til þess að næstu
50 árin yrðu lífvænleg fyrir Dani,
en borða 10.000 rúnstykki með
humri í hvert mál einsog ég hefði
líka getað.“
— En nú misstir þú allar þínar
eigur . . .
„Já, þeir rústuðu fyrirtæki mitt
og öllum mínum fjárhag fyrir fullt
og allt.“
— Hveijir eru þeir, nefndu ein-
hver nöfn?
„Nú," allir þessir flokkar sem ég
nefndi áðan, leiðtogar þeirra: Ank-
er Jörgensen, Poul Hartling, Poul
Moller og svo framvegis."
— Ertu bitur?
„Nei, markmið mitt í lífinu er
að vera hamingjusamur og ef ég
geng um og er bitur minnka ég
að sjálfsögðu möguleikana á því,
og þess vegna er ég ekkert að
standa í því að vera bitur.“
— Varla hefurðu verið ham-
ingjusamur í fangelsinu?
„Jú, það var ég. Ég hef alltaf
verið hamingjusamur hvar sem ég
hef verið.“
— En breytti fangelsisvistin þér
ekki?
„Nei, alls ekki. Og hún hefur
meira að segja að öllum líkindum
lengt líf mitt um 5 ár, því þar
fékk ég reglulegan svefn, stundaði
líkamsrækt, spilaði badminton,
skokkaði í skóginum 2—4 tíma á
dag. Andlega breytti það mér ekk-
ert, en líkamlega var ég sem sagt
í miklu betra formi þegar mér var
sleppt úr haldi.“
— En á meðan þú varst í fang-
elsinu kom Pia Kjærsgaard til sög-
unnar og gerðist leiðtogi Fram-
faraflokksins. Það er hún enn og
manni virðist þúi ekki hafa eins
mikil áhrif innan flokksins og áð-
ur...
„Þegar maður er með stjórn-
málaflokk þá vill maður auðvitað
hafa hann sem fjölmennastan. Nú
eru 16 í þingflokknum, og við yrð-
um mjög glöð ef við fengjum 18,
38 og helst 98 þingmenn. Á hinn
bóginn yrðum við leið ef okkur
fækkaði í 12 eða 8. Það eru allir
hjartanlega velkomnir til að vinna
með okkur og það á við um Piu
Kjærgaard líka. Hún reynir að
gera það sem hún getur til að efla
flokkinn og það geri ég líka og
það gera þúsundir annarra líka.
Og hvort aðrir líta á eitthvert okk-
ar sem leiðtoga er algjört auka-
atriði, það sem skiptir máli er að
vinna flokknum gagn og það gerir
hún og það geri ég og þúsundir
annarra."
— Viltu þá meina að hlutverk
þitt innan flokksins hafi ekkert
breyst?
„Já, það er alveg nákvæmlega
það sama og það hefur alltaf ver-
ið. Allar götur frá þeim degi árið
1970, þegar ég ákvað að eyða því
sem ég ætti ólifað í þágu málefna
Framfaraflokksins hef ég þjónað
þeim málstað og það hefur á eng-
an hátt breyst. Það hef ég gert í
18 ár og það geri ég áfram . . .“
— Nú tókstu t.d. lítinn þátt í
stjórnarmyndunarviðræðunum?
„Ja, sem betur fer höfum við
svo margt gott fólk í flokknum
að við getum skipt með okkur
verkum. En auðvitað tek ég þátt
í öllum samningaviðræðum. Það
sem þú ert að tala um í sambandi
við síðustu stjórnarmyndunarvið-
ræður eru allar þær hefðbundnu
serímóníur sem þeim tengjast:
Hitta drottninguna í Amalíenborg,
hitta hina og þessa sem stjórna
umræðunum um hver eigi að reyna
að mynda ríkisstjórn. Á þessu stigi
er ekki verið að ræða málin í al-
vöru, en um leið og farið er að
gera það tökum við öll þátt í
slíkum viðræðum, og mér er ekki
haldið utan þeirra ef það er það
sem þú ert að fiska eftir. Það er
enginn munur á starfi mínu fyrir
Framfaraflokkinn núna og fyrir
14 árum síðan."
— Hvernig meturðu leiðtoga
hinna flokkanna: Svend Auken,
Poul Schliiter.Niels Helveg-Peder-
sen . . .?
„Það er ósköp einfaldlega hægt
að stilla þessu þannig upp, að
Framfaraflokkurinn berst fyrir því
að fólkið í landinu hafi það gott,
allir hinir beijast fyrir persónuleg-
um ávinningi, að þeir sjálfir hafi
það gott. Tímarammi okkar er 50
ár eins og ég nefndi áðan, hinir
horfa ekki lengra en til næstu
kosninga. Það er í rauninni enginn
munur á öllum hinum flokkunum,
þetta er sami grauturinn, komm-
únistar eða Poul Schluter.
— Hvernig líður þér þegar t.d.
Svend Auken sýnir þér óvirðingu
í beinni útséndingu í sjónvarpinu,
eins og hann gerði eftir að úrslit
kosninganna lágu fyrir?
„Mér finnst það koma verst út
fyrir hann sjálfan, enda segir það
meira um hvernig hann er innrétt-
aður en hver ég er.“
— En af hveiju kemur hann
svona fram við þig en ekki aðra?
„Það er augljóst. Hann á sér
þá einu ósk að kratarnir ráði
ríkjum í þinginu. Þeir hafa núna
56 þingmenn, og með 24 þingsæt-
um Sósíalíska þjóðarflokksins hafa
vinstri menn 80, sem er nærri
meirihlutanum af 163 en 179, ef
hægt væri að losna við Fram-
faraflokkinn. Þess vegna hagar
hann sér svona, eins og Hitler
gerði gagnvart gyðingunum; þetta
er gamla sagan um hroka valda-
manna í garð minnihlutahópa.
Svend Auken er leiðtogi stærsta
stjórnmálaflokksins í Danmörku,
hann er í valdaaðstöðu og það
hefur alltaf verið þannig að þegar
slíkir menn hafa laka málefnalega
stöðu leita þeir sér að blóraböggl-
um, einhveijum minnihlutahópi
sem hægt er að skella skuldinni á.“
— Hvernig líkar þér þá við
Schluter?
„Ja, ég er nú þannig gerður að
mér líkar vel við alla, líka Schlut-
er, líka Svend Auken. Það eru
kannski einhveijir sem líkar illa
við mig, en mér líkar vel við alla.
Mér finnst gaman að hitta allt
fólk, líka þessa menn sem eru full-
ir hroka í minn garð, það er gam-
an að stúdera þá eins og þeir eru.
Ég hef haft það huggulegt með
samföngum mínum, með þeim sem
ég hef spilað fótbolta, fólki í
mínum eigin flokki og öðrum
flokkum líka.“
— Talandi um valdhafa og
minnihlutahópa þá erum við
kannski komnir inná það við-
kvæma mál, sem eru innflytjend-
urnir, flóttamennirnir . . .
„Af hveiju finnst þér það eitt-
hvað viðkvæmara enn önnur mál.
Þetta er pólitísk spurning alveg
eins og brúin yfir Stóra beltið,
þátttakan í Evrópubandalaginu,
mengun o.s.frv. framvegis, eitt af
öllum þeim þúsundum mála sem
menn þurfa að fást við í pólitík,
sem öll þarf að leysa á málefnaleg-
an og heiðarlegan hátt.“
— En þú nefndir að Svend
Auken væri eins og Hitler og.. .
„Það var nú bara almennt dæmi
um misbeitingu valdsins og ekki
sagt til að segja neitt slæmt,
hvorki um Hitler eða Svend Au-
ken . . .“
— En þetta er nú samt eitt af
meiri ágreiningsmálunum varð-
andi stefnu Framfaraflokksins?
„Framkvæmdirnar eru alltaf
meira ágreiningsmál en sjálfar
spurningarnar eða markmiðin:
Hvernig eigum við að búa að elli-
lífeyrisþegum, hvernig reka
sjúkrahúsin, leggja vegina ... Ég
get ekki séð að eitt mál sé meira
ágreiningsmál en önnur. Þetta
snýst allt um að hafa einhveija
heildarmynd af því hvernig reka
á þjóðarbúskapinn. Og eins og ég
nefndi áðan eigum við að skera
niður opinbera geirann og stækka
einkageirann...“
— Þú hefur verið kallaður ras-
isti...
„Já já, ef skortir málefnalegar
röksemdir er alltaf gripið til
óþverra munnsafnaðar. Svoleiðis
hefur það alltaf verið.“
— Áf hveiju ertu þá svona á
móti flóttafólkinu?
„Af því að við eigum að skera
niður ríkisgeirann og stækka
einkageirann. Við í Framfara-
flokknum erum mjög ánægð með
alla þá innflytjendur sem starfa
hér í landinu, reka matsölustaði,
keyra leigubíla, eru læknar og svo
framvegis. Það er mesti misskiln-
ingur að við séum eitthvað á móti
fólki. En okkur líkar ekki að fólk
komi hingað til þess að leggjast
upp á ríkiskassann, notfæra sér
danska velferðarkerfið. En við vilj-
um hjálpa fólki sem er 1 algerri
neyð — sem ég get þó ekki séð
að sé hlutverk danska ríkisins, því
hér er ekki um danska borgara
að ræða — þá getum við hjálpað
margfalt fleirum í flóttabúðunum
eða þar sem fólkið líður skort fyr-
ir sama pening, í stað þess að hlaða
undir tækifærisflóttafólk."
— Kynni þín af íslandi og
íslenskum stjórnmálamönn-
um . ..?
„Ja, starf mitt hefur alltaf verið
svo bundið við Danmörku, að ég
get ekki sagt lesendum Morgun-
blaðsins neitt um Island sem þeir
ekki vita. Ég hef oft millilent á -
íslandi, en aðeins einu sinni stopp-
að þar í lengri tíma, ef hægt er
að kalla 14 daga langan tíma. Það
var árið 1960, þegar ég ferðaðist
um landið með fjölskyldunni, og
það var alveg frábært. Nei, ég get
ekki sagt að ég þekki íslenska
stjórnmálamenn persónulega.
Þarna fyrir tæpum 30 árum tók
ég þátt í norrænu þingi lögfræð-
inga og ég veit að lögfræðingar
setja mikinn svip á pólitíkina, en
ég man ekki sérstaklega eftir nein-
um. Á þeim tíma var skattaskríms-
lið nýkomið til Islands og þar sem
ég var þá lektor í skattarétti við
Kaupmannahafnarháskóla ræddi
ég við marga lögfræðinga um það
efni og líka menn í embættiskerf-
inu. Annars veit ég ekki meira um
ísland en venjulegur dagblaðales-
andi; ég veit af Kvennalistanum
og svo finnst mér skemmtilegt að
það skuli vera til flokkur með,
a.m.k. á dönsku, sama nafn og
okkar (Framsóknarflokkurinn,
innsk.) þó það sé víst allt öðruvísi
flokkur. Við eigum heldur engan
systur- eða bróðurflokk á íslandi
eins og til dæmis Framfaraflokk-
inn norska, sem á sér nákvæmlega
sama hugmyndalega og sögulega
bakgrunn og við hér í Danmörku.
Enda var ég með í því að koma
norska Framfaraflokknum á lag-
girnar.“
— En annars staðar í heimin-
um?
„Hvergi eins náið og í Noregi,
en það eru svipaðir flokkar til í
25 löndum.“
— Ertu pólitískt skyldur t.d.
Len Pen í Frakklandi?
„Það er nú dálítið erfitt að segja
til um það. Eins og ég sagði þá
snýst allt mitt starf um stjórn-
málin hér í Danmörku og ég þekki
lítið til annarra landa nema sem
venjulegur dagblaðalesandi. En ég
er samt viss um að Le Pen er
ekki sami maður og sá með sama
nafni sem danskir blaðamenn
skrifa um, annars hefði hann varla
fengið stuðning 15% frönsku þjóð-
arinnar í forsetakosningunum“.
— Hvernig finnst þér þá dan-
skir blaðamenn lýsa sjálfum sér?
„Maður á aldrei að alhæfa, en
almennt finnst mér þeir vinna illa;
þeir sitja við hlið valdhafanna og
reyna að komast eins auðveldlega
frá hlutunum og þeir geta, skrifa
bara það sem kemur frá ráðuneyt-
unum og virðast ekki vilja eða
geta hugsað sjálfstætt.“
— Finnst þér þeir meðhöndla
þig á sama hátt og Le Pen?
„Ég get bara ályktað með Le
Pen, en hvað sjálfan mig varðar
veit ég að 80% af því sem stendur
um mig í blöðunum er rangt og
ávallt fært til verri vegar og gerir
mig ógeðfelldari en ég í rauninni
er.“
— Það hefur verið farið illa með
þig á 1. maí hátíðahöldum í
Fælledparken . . .
Erkifjandi danskra launþega er
tekjuskatturinn sem rænir þá
helmingnum af laununum. Fram-
faraflokkurinn er sá flokkur sem
berst kröftuglegast fyrir því að
hann verði afnuminn, og þess
vegna erum við meir en nokkur
annar flokkur verkalýðssflokkur
nútímans. Þess vegna á Fram-
faraflokkurinn heima í hinum
hefðbundnu hátíðahöldum verka-
lýðsins 1. maí og á hinum hefð-
bundna fundarstað verkamanna,
semsagt í Fælledparken. En þar
hafa menn heldur ekki getað
Sjá næstu síðu.

irilBiSr '

„Framfaraflokkurinn vill að allir hafi það gott,
íhaldsflokkurinn að íhaldsmenn hafi það gott.“
— Glistrup heilsar vegfaranda.