Morgunblaðið - 19.06.1988, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19- JÚNÍ 1988
p29
í áttundu hugvekju stendur:
„Vertu ekki hrygg sála mín, efast í
engan máta nú framar meir um
guðs miskunsemi... Og þó að mín
náttúra sé flekkuð og fordjörfuð af
djöflinum."
Fertugasta og sjöunda hugvekja
er, Um þá farsæld að sjá og skoða
guð í eilífu lífi: „Fyrir þínu augliti
fæ ég nægð fagnaðar og gleðilegt
líf til þinnar hægri handar æfin-
lega.“ Og „Ó! Hvað blessuð farsæld,
þar sú allra helgasta þrenning mun
uppfylla alla vora hjartans girnd og
eftirlangan."
Helvíti heitt,
huggun fær eytt
Eins og fram hefur komið nutu
hugvekjur Jóhannesar Gerhards
umtalsverðra vinsælda og voru end-
urprentaðar níu sinnum, síðast árið
1774. En íslendingar áttu einnig
kost á hugleiðingum Gerhards í
bundnu formi. Séra Sigurður Jóns-
son að Presthólum (f. um 1590, d.
1661) sneri hugvekjunum yfir á
rímað mál. Hugvekjusálmar hans
komu út samtals tuttugu sinnum á
árunum 1652-1843. Menn greinir
nokkuð á um skáldskapargildi þessa
kveðskapar en það er trúlegt að
landsmönnum hafi þótt það hagræði
að hafa boðskapinn rímaðan t.d:
Ef þú kristin sál athugar,
að píslimar,
eilífar eiga að vera,
því betur lærir þú,
að þenkja nú,
hvað þungt sé þær að bera.
Helvíti heitt,
huggun fær eytt.
Það bitra bál,
brennandi sál,
alla tið á að vara.
Það er enn til vitnis um hve hug-
leiðingar Gerhards voru endingar-
góðar að árið 1894 var fertugasta
og fjórða hugvekja gefin út í smá-
prenti. Huggun fyrír þá sem missa
sína ástvini. Hugvekja þessi er ekki
í hópi þeirra harkalegri, höfundur
er á mildari nótunum og leitast við
að líta á bjartari hliðina; fátt er svo
með öllu illt að ei boði gott: „Hug-
leið nú og sjá, hversu þessi heimur
er svo sem á fallanda fót kominn,
og fer daglega dags meir og meir
hrönandi, svo augljóst er, að ekki
muni langt þess að bíða, að hann
með öllu kollsteypist og eyðileggist;
því skyldir þú þá ekki þakka guði
þar fyrir, og samfagna með þínum
ástvinum, að þeir eru fyrri en seinna
frelstir með einum skaplegum
dauða, undan þeirri ógnarlegu hrap-
an og því hættusama skipbroti þessa
heims, hvers ekki hefði verið gott
að bíða.“
Myndir: Bragi Asgeirsson
Samantekt: PLE
og strangur dómari. Niður undir
þeim opið og gapandi helvíti. Innan
fyrir í bijóstinu nagandi samviska,
hið ytra sá upptendraði kvalanna
eldur...“
„Þar munu vera nálægir þeir góðu
englamir, sem veija syndugum inn-
göngu í sæluna og þeir illu englarn-
ir sem þá með sér hrekja og draga
í kvölina."
Það er að vonum að spurt er: „Nú
ef sá réttláti kann naumlega hólpinn
verða? Hvar mun sá hinn syndugi
birtast?" Svarið má m.a. finna í fer-
tugustu og níundu hugvekju. Um
þær feikna kvaiir sem þeir for-
dæmdu verða að líða í helvftk í
helvíti er óútskýranleg mergð og
nægð af öllu illu, en þar þvert á
móti skortur á öllu góðu ...“
... í helvíti mun standa óbærileg-
ur hiti af eldinum og gnístandi grimd
af kuldanum, þar verða sífelld myrk-
ur, þar verður svæla og sífelldur
harmur, þar verða fyrir sjónum ógn-
anlegar myndir djöflanna, þar verður
hróp og veinan að eilífu, þar verður
þurrkur og þorsti, þar verður ein
andstyggileg brennisteinslykt...“
Ölkærum mönnum og matglöðum
var ætlað að íhuga: ....þeir for-
dæmdu munu enga hugðarhægð þar
af hafa. þótt þeir hafi haft sífellt
sælgæti öls og matar hér í heimi,
því þeir munu þar ei einn vatnsdropa
fá að svala á, sínum ósegjanlegum
þorsta."
Útvaldir til eilífrar sælu
Eins og fram hefur komið hug-
leiddi hinn þýski guðfræðingur
gjaman þá hluti sem ætla má að
mönnum hafi þótt nokkuð ónotaleg-
ir. — En Gerhard færði stundum
ánægjulegri tíðindi í tal; maðurinn
var ekki algjörlega fordæmdur, t.d.
í fertugustu og níundu hugvekju.
Um þá farsæld að skoða guð í eilífu
lífi: „. .. þeim rétttrúuðu er fyrir
Kristum gefin magt guðs börnum
að verða." Og í tuttugustu og fjórðu
hugvekju. Ein kristileg umþekking
um það hvernig guð hefur fyrirætlað
alla þá trúuðu til eilífrar sælu: „Guð
útvaldi oss áður en grundvöllur ver-
aldarinnar var lagður, en þó útvaldi
hann oss alleinasta í Kristó, hvar
fyrir, ef þú ert í Kristó fyrir trúna,
þá efastu engan veginn þar um, þú
ert þá vissulega einn af tölu þeirra
útvöldu.“
Gerard farast svo orð í fertugustu
og fimmtu hugvekju: „Sonurinn gaf
sig sjálfan í dauðann svo hann þyrfti
ekki oss að fordæma.“
Til Krists mælir hinn þýski guð-
fræðingur: „Þú segir svo sjálfur að
sá sem heyrir þitt orð og trúir á
þann sem þig sendi, hann hafi það
eilífa líf og hann skuli ekki koma
fyrir dóminn."
Og í níundu hugvekju. Hvernig
vér eigum guð aleina að clska, stend-
ur: „Elskan til guðs er það teikn,
með hveiju guð teiknar þá trúuðu
og útvöldu. Engan þann mun guð á
efsta degi þekkja fyrir sitt barn sem
ekki hefur þetta teikn á sér. Því að
trúin, með hverri við aleina vér með-
tökum réttlætið og sáluhjálpina er
ekki rétt né sönn utan hún hafi á
sér stöðugt traust."
Wðbótafsgjy j
aga ferðir S]_ j
ferðíri9.jaif(
,, góð
^ga, þjónustu
bestu sóJarstri
* Mundu að n
agúst • (
fflaí * Sja ví
°g 11 oictóbe
’ greiðalukjör
* K°mu m,
'0Dd Spáaar
5aQta strax/