Morgunblaðið - 27.08.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. ÁGÚST 1988
Smíði nýs Herjólfs er ekki
heldur brýn skylda
Gamli Herjólfur siglir til hafnar i Eyjum.
krafa,
Komið að útboði
eftir vandaðan
undirbúning
eftir Árna Johnsen
Teikningar af nýjum Herjólfi,
þjóðveginum milli lands og Eyja,
lágu tilbúnar til útboðs í ársbyijun
og Alþingi hafði samþykkt heimild
fyrir 100 milljónum króna í láns-
fjárlögum vegna nýsmíðar farþega-
og vöruflutningaskips milli lands
og Eyja. Stjóm Herjólfs hafði unnið
að undirbúningi á smíði nýs skips
í nokkur ár og vandað mjög til
verksins og miðað var við að verktil-
boð lægu fyrir í aprílmánuði í
síðasta lagi. Fjármálaráðherra skip-
aði þá sérstaka nefnd á vegum fjár-
málaráðuneytisins til þess að vinna
sams konar verk og stjóm Herjólfs
hafði unnið. Það verður að segjast
alveg eins og er að það er alveg
nýtt fyrir Eyjamenn að þeim sé
vantreyst eins og gert var með þess-
ari nefndarskipan, því á þeim bæ
eru menn þekktir fyrir að vanda til
verka í öllu er lýtur að skipum og
útgerð og þar er metnaður manna
í því fólginn að nýta véiar og tæki
til fulls.
í sumar skilaði nefnd fjármála-
ráðherra áliti sem í engu breytti
niðurstöðu Herjólfsmanna, hvorki
um stærð skipsins né aðra veiga-
mikla þætti þótt ýmsu væri að sjálf-
sögðu velt upp eins og eðlilegt er
því margt kemur til greina þegar
byggja á nýtt farþegaskip fyrir sigl-
ingu á opnu úthafínu. Lögð var
áhersla á það í niðurstöðu nefndar
númer tvö að kanna möguleika á
gömlu skipi í stað gamla Heijólfs,
skipi af svipaðri stærð og nýja skip-
inu er ætlað að vera og var m.a.
bent á heldur stærra skip sem var
til sölu. Þessa könnun hafði stjóm
Heijólfs að vísu látið framkvæma,
en nefnd tvö láðist að spyija um
það í seinni umferðinni.
Þegar niðurstaða nefndar tvö lá
fyrir í sumarbyijun, tók stjóm Heij-
ólfs upp þráðinn að nýju, því alltaf
eru einhveijar breytingar að eiga
sér stað á sölumarkaði skipa erlend-
is, en ljóst er að ekkert gamalt
skip á sölulista hentar til þess að
taka við hlutverki Heijólfs inn í
framtíðina.
Nýr Heijólfur í takt við
kröfur tímans
Siglingaleiðin milli lands og Eyja
er vissulega erfíð leið í farþega-
flutningum, því veðrabrigði eru
mikil. Það skiptir því ákaflega miklu
máli að nýr Heijólfur miðist við
nýja stöðu, kröfur og möguleika í
rekstri farþega- og vöruflutninga-
skips. Því miður þjónar núverandi
Heijólfur ekki þeim kröfum sem
gera verður til ftillkomins farþega-
skips sem jafnframt á að flytja
vörur og bifreiðir, hvorki miðað við
aflvélar, lestunarmöguleika, né al-
mennan aðbúnað á sífellt vaxandi
flutningaleið. Þó er ljóst að Heijólf-
ur er gott skip, en fyrst og fremst
vegna þess að kappkostað hefur
verið að fara vel með skipið í
hvívetna eins og lenska er í Eyjum.
Heijólfur hefur nú þjónað á ann-
an áratug og ákveðið slit er farið
að koma fram. Þá háir hraðamögu-
leiki skipsins mjög möguleikum til
þess að bjóða upp á eðlilega tíðni
í ferðum milli lands og Eyja á eðli-
legum ferðatíma. Það er því sam-
dóma álit allra sem um málið hafa
fjallað að það sé komið að endurnýj-
un skipsins og flestir eru sammála
um að nýtt skip ætti þegar að vera
komið. I grein í Morgunblaðinu í
Árni Johnsen.
„Með aðstöðu í stærra
og- glæsilegra skipi á
þessari siglingaleið
mun mönnum þykja
minna mál að bregða
sér með Herjólfi. Nú-
verandi Heijólfur er í
raun breyttur togari,
en nýi Heijólfur verður
fyrsta alvöru farþega-
skip Islendinga síðan
Gullfoss var seldur úr
landi.“
vetur fyallaði ég um teikningamar
af nýja Heijólfí og rannsóknir er-
lendis á kostum og göllum líkans
af skipinu í tankprófunum og að
vel athuguðu máli virðist ljóst að
stjóm Heijólfs hefur ekki ætlað sér
um of í stærð nýja skipsins miðað
við að verið er að byggja skip til
næstu framtíðar. Ég er sammála
Jóni Eyjólfssyni skipstjóra Heijólfs
um það að nýja skipið sé í upphafi
of lítið, ef eitthvað er, en að lokinni
viðamikilli og vandaðri undirbún-
ingsvinnu hjá hæfustu mönnum er
mál að menn lendi og taki höndum
saman, því endalaust má æra óstöð-
ugan í upptínslu smáatriða.
Darraðardans
Steinar Ólafsson, María Ellingsen og Valdimar Örn Flygenring
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
BÍÓBORGIN/BÍÓHÖLLIN:
FOXTROT
Leikstjóri Jón Tryggvason.
Framkvæmdastjóri Hlynur
Óskarsson. Saga og handrit
Sveinbjöm I. Baldvinsson. Kvik-
myndataka Karl Óskarsson.
Tónlist Bubbi Morthens ofl. Að-
alleikendur Valdimar Öm Flyg-
enring, Steinarr Ólafsson, María
Ellingsen. Frost Film 1988.
Svona í upphafi. Enginn skyldi
álykta að myndin Foxtrot eigi
nokkuð skylt við þann slípaða sam-
kvæmisdans annað en nafnið. Hún
er hinsvegar sannkallaður darrað-
ardans aðalpersónanna þriggja,
einkum lykilpersónunnar Kidda
(Valdimars Amar Flygenrings),
manns sem kominn er að andlegum
niðurlotum. Undir hreystilegu yfír-
bragði hefur hann verið að smá-
brotna niður frá bamæsku, þökk
sé foxtrottinum sem nafiiið höfðar
til, uns hann lendir að lokum í þeim
risavöxnu kringumstæðum sem
lýst er í myndinni og hann ræður
ekki við.
Kiddi, fyrrverandi landsliðsmað-
ur og fótboltastjama á Spáni, er
búinn að klúðra hlutunum, jaftit á
vellinum sem í einkalífi. Nagli,
haldinn sjálfseyðingarhvöt og
stendur völtum fótum á vegasalti
heilbrigðs sálarástands. Frægðar-
ljóminn dvínandi, nú ekur hann
peningafíutningabíl milli lands-
hluta og má ekki við að missa starf-
ið. Hefur fengið litla bróður (Stein-
arr Ólafsson) sem aðstoðarmann.
Sá hefur einnig átt misjöfnu gengi
að mæta á vellinum. Á leiðinni
gerast þeir atburðir í tengslum við
puttaling (Maríu Ellingsen), að
hversdagslegt vanaverk breytist í
martröð.
Hér kveður við nýjan tón í
íslenskum kvikmjmdum. Foxtrot
er nýtískulegur þriller þar sem
kvikmyndagerðarmönnunum hefur
frábærlega tekist að hlaða loftið
jafnt og þétt þrúgandi spennu með
notkun meiri hraða í töku og klipp-
ingu en við eigum að venjast, og
sláandi leikstjómarstíl sem heldur
persónunum á ystu nöf. Það er
sama hvert litið er, vart er veikan
punkt að fínna. Handritið er renn-
andi, beinskeytt og tilgerðarlaust,
persónumar tala ósköp eðlilegt tal-
mál, sögufléttan og atburðarásin
forvitnileg og athyglisverð. Mörg,
nett smáatriði skila sér vel, einsog
setningin „tvöhundruðogsextan",
sem sagði heil ósköp. Sveinbjöm
er snjall penni, vafalaust nýtur
hann góðs af háskólanámi sínu í
handritsgerð, sem hann stundaði
fyrstur Islendinga. Hér, sem svo
víða annars staðar í Foxtrot, segir
til sín fáguð atvinnumennska sem
kemur manni þægilega á óvart.
Flóknar, skýrt mótaðar aðalper-
sónumar verða bráðlifandi fyrir
augum okkar í túlkun þriggja leik-
ara, sem jafnframt eru hárréttu
manngerðimar f hlucverkin. Valdi-
mar er skemmtiiega tætingslegur
í hlutverki mannsins á mörkunum
og hefur skemmtilega glæfralegt
útlit og framkomu sem nýtist hér
fullkomlega. Lísan hennar Maríu
kemur manni kunnuglega fyrir
sjónir, enn betri er þó Steinarr í
vandasömu hlutverki litla bróður
sem stfgur niður til heljar á einum
eftirmiðdegi. Það er með ólíkindum
að hér er nýliði á ferð, svo þróttmik-
il er tjáning hans og framsögnin
skýr. Það skiptir ekki svo litlu
máli að þessi þrenning er einkar
fótógenísk, fædd kvikmyndaleikar-
ar. Gamlir kunningjar fylla svo
uppí myndina í smáhlutverkum.
Ekki er enn mál að lofrullunni
linni; hljóðupptakan er óaðfínnan-
leg, kvikmyndataka eins okkar
reyndasta tökumanns bæði listræn
og úthugsuð og ekki má ganga
framhjá sviðsmyndinni, einkum er
eyðibýlið listilega gert, að líkindum
eitt sterkasta og eftirminnilegasta
svið sem sést hefur í íslenskri kvik-
mynd. Og utan um þetta allt held-
ur forkólfurinn sjálfur, Jón
Tryggvason. Það er ekki á hand-
bragðinu að sjá að hér er um fyrstu
kvikmynd hans að ræða. Enda er
hann þaulvanur höfundur eftirtekt-
arverðra sjónvarpsauglýsinga, sú
reynsla hefur orðið mörgum,
heimsþekktum samtíðarleikstjór-
um góður skóli. Það má greinilega
sjá þau áhrif á Foxtrot, en hún er
ekki verri fyrir það. _Og þá er ekki
ónýtt að eiga Lárus Ými sem Hauk
í homi. Jóni tekst með ólíkindum
vel að gera loftið lævi blandið,
spennuna þrúgandi, ná því besta
frá leikurunum og lokauppgjörið
er geysisterkt.
Hnökrar Foxtrot eru frekar smá-
smugulegir, það sem er meira um
vert er að kvikmyndagerðarfólkinu
hefur tekist að skapa ísmeygilega,
ónotalega spennumynd með al-
þjóðlegu yfirbragði. Foxtrot er
tvímælalaust ein af athyglisverðari
myndum okkar frá upphafi, það
stendur af henni ferskur gustur,
frískleiki sem vöntun hefur verið á
í sumum, nýjustu verkum íslenskra
kvikmyndagerðarmanna. Myndin
er greinilega afrakstur nýrrar kyn-
slóðar listamanna, svo engan skyldi
undra ferskleikinn. Hún lofar góðu,
það er mikils af hinum ungu liðs-
mönnum að vænta.