Morgunblaðið - 27.08.1988, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. ÁGÚST 1988
Ljósmyndir/Guðm. Ingólfsson
Leirbrúnn vasi, með hijúfu yfirborði, hæð 19 cm.
Þrístrend strýta, með mosagrænum gleijungi, hæð 23
cm.
Þríhyrningsform eru ríkjandi í verkum Kristinar ísleifs-
dóttur. Vasinn er með sérstæðum gleijungi, grænt útí
blátt, hæð ca. 18 cm.
Þegar austrið og
vestrið mætast
Kristín ísleifsdóttir, sýning á keramik í Japan
Hönnun
Stefán Snæbjörnsson
„Þegar litið er á sýningu þessa,
þá er það ljóst að tvö öfl eru að
verki. Tveir andstæðir pólar tog-
ast á. Hinn austræni, hinn vest-
ræni. Áleitin verk, en þó með
hlýrri stemmningu. Hvöss form
með mjúkri áferð.
Kristín hefur hlotið listræna
menntun sina i Japan, en nýtir
hana á persónulegan hátt. Það
er engum blöðum um það að
fletta, að hún hefur sinn eigin
stil.“
Ósjaldan heyrist það sagt að
landinn fari víða. Þessu verður víst
varla móti mælt. íslendingar eru
ferðaglaðir og fróðleiksfúsir. Við-
brögð við þeim tíma er þjóðin bjó
við einangrun og naumt skömmtuð
kjör.
Þó að ferðalög og heimshoma-
flakk íslendingsins séu ekki alveg
ný af nálinni, verður að teljasí til
nokkurrar nýlundu að á síðustu
árum hefur hann oftar en áður með
sér í farteskinu ýmislegt það er vitn-
ar um menningu þjóðarinnar til að
sýna öðrum þar sem leið hans ligg-
ur.
Hér er öðm fremur átt við þann
ótrúlega dugnað sem íslenskir lista-
menn, hverju nafni sem nefnast
(hönnuðir nytjahluta ekki undan-
Krístín ísleifsdóttir, í Tokyo De-
signers Journal.
skildir), hafa sýnt við að kynna
verk sín erlendis. Það er ekki alltaf
að slíkar kynningar eigi vlsan
stuðning fjársterkra aðila eða opin-
berra sjóða. Áræði og bjartsýni er
oftar en ekki sá höfuðstóll sem sótt
er í. Stuttu eftir að Norræna menn-
ingarkynningin Scandinavia Today
hófst í Japan á síðasta ári opnaði
Kristín Isleifsdóttir leikritakona
einkasýningu í Tókýó (11. nóv.).
Sýning Kristínar stóð í Gallery Abe
í Akasaka-hverfinu, sem mun vera
eitt elsta og virtasta borgarhverfi
Tókýóborgar. Þó að undirritaður
hafi ekki séð þessa sýningu Kristín-
ar ísleifsdóttur eða muni þá er hún
sýndi þar, nema á ljósmyndum, tel-
ur hann maklegt að vekja athygli
á þessu framtaki hennar, jafnvel
þó að nokkuð langt sé um liðið.
Sýning þessi var eina framlagið frá
íslandi, tengt Menningarkynning-
unni, sem kalla mætti landabundið
verkefni. Það er að segja viðfangs-
efni, sem fellur utan hins sameigin-
lega kostnaðarramma Norður-
landaráðs, en tengist að öðru leyti
hinni sameiginlegu menningar-
kynningu. Danir, Finnar, Norð-
menn og Svíar hafa jafnan lagt
mikla áherslu á að tengja ýmsar
landabundnar kynningar, á menn-
ingarsviði, sameiginlegum kynning-
arverkefnum á borð við Scandinavia
ALPAFÍFILL -
EDELWEISS
Leontopodium alpinum
Það má víst með sanni segja
að ekki fyrirfinnist margar jurtir
sem sveipaðar eru öðrum eins
ævintýraljóma og alpafífillinn
frægi, hið eðla hvíta blóm sem
ber latneska nafnið Leontopodium
alpinum. Aðalheimkynni hans eru
Alpaíjöllin og svo ákaflega var
þar sóst eftir að ná þessari jurt
úr snarbröttum skriðum og nær
ókleifum klettum, að lá við útrým-
ingu. Það var sem sé siður fjalla-
garpsins að hika ekki við að Ieggja
líf sitt í hættu við að ná þessari
„eðalhvítu" jurt til þess að færa
elskunni sinni svo hún mætti
sannfærast um karlmennsku hans
og þor. Um þetta voru svo skráð-
ar sögur, ljóð ort og lög samin,
ennfremur mun vara til helgisögn
um uppruna alpafífilsins, þó ekki
kunni ég nógu.góð skil á henni.
Ferðamenn allra tíma hafa jafnan
haft mikinn hug á að eignast
þessa jurt, sem sumir kölluðu
„drottningu alpablómanna" og
flytja heim í garða sína og af
þessum ferðalöngum stafaði henni
hvað mest útrýmingarhætta, sem
gerði það að verkum að hún var
friðuð a.m.k. á vissum svæðum.
Nú þarf enginn að stofna lífi og
limum í hættu til þess að eignast
þessa jurt því hún er fyrir margt
löngu orðin vinsæl garðjurt sem
hægt er að kaupa í gróðrarstöðv-
um víða um lönd, líka hér á landi.
Sú saga komst á kreik í Dan-
mörku fyrir mörgum árum, að
edelweissplöntur sem seldar væru
dýrum dómum suður í Sviss í fag-
urlega máluðum blómapottum, og
sem m.a. Danir keyptu þar, væru
í rauninni framleiddar í tiltekinni
danskri gróðrarstöð og fluttar
þaðan út á suðlægari breiddargr-
áður til þess að seljast þar fyrir
góðan skilding. Ekki mun sú
sögusögn samt hafa fengist stað-
fest. Vaxtarstaðir eru fleiri en
Alpafjöllin þó jurtin sé við þau
kennd, eða allt vestan frá Spáni
og austur til Japans í 500—3.500
m. hæð.
Alpafífillinn er af körfublóma-
ætt og verður við góð skilyrði
20—25 sm hár. Blöðin eru grá og
sitja flest í hvirfingu niður við
jörð. Stönglamir sem einnig eru
gráir, uppréttir og stinnir, bera
líka blöð en þau eru gisin og
mjórri en hin. Sjálft blómið er
heldur óásjálegt, gulleitt, en það
er umlukið hvítum loðnum blað-
kransi, einskonar háblöðum sem
er aðalpiýði og sérkenni jurtarinn-
ar. Blómgast að jafnaði í ágúst.
Ekki gerir alpafífíllinn miklar
kröfur til lífsins. Hann þrífst best
í þurrum fremur ófrjóum jarðvegi
móti sól, t.d. í steinhæð, hrauni
eða gijóthleðslum enda líkjast
slíkir staðir hvað mest hans eðli-
lega umhverfi. í mjög fijórri rakri
mold missir jurtin sinn fallega
gráhvíta lit og verður græn. Jarð-
vegsbieytu á vetrum þolir hann
illa. Þar sem vel tekst til um vaxt-
arstað getur alpafífillinn dafnað
vel og lifað árum saman. Haust
og vor má skipta plöntunum til
fjölgunar og endumýjunar, en sé
fræsáning við höfð er ekki öruggt
að allir kostir móðurplöntunnar
haldi sér. Einnig má taka hliðar-
sprota og nota sem græðlinga til
íjölgunar.
Náskyldur alpafífli er mong-
ólafífill (Eeontopodium sibiric-
um) ættaður frá Síberíu eins og
nafnið bendi til en vex einnig villt-
ur í Mongólíu og Kóreu. Hann er
öllu stórgerðari og enn loðnari en
hinn og má heita að öll jurtin sé
klædd hvítum loðfeldi einkum ef
hún er ræktuð í mögrum þurrum
jarðvegi.
Alpafífíllinn á sér ættingja í
íslensku flórunni, það er fjanda-
fæla (Gnaphalium) sem vex í laut-
um og bollum til fjalla, einkum
þar sem snjóþungt er. Að sögn
þeirra sem séð hafa alpafífilinn I
heimkynnum sínum, en þar er
hann ekki eins tígulegur og í
ræktaðri mold, er talsvert svipmót
með þeim frændsystkinum. Alp-
afífillinn er vissulega þess virði
að rækta í garði sínum. Einn af
kostum hans er sá, að hann er
heppilegur til þess að þurrka og
nota í vönd eða smærri skreyting-
ar, einnig má pressa hann og líma
t.d. á kort. E.t.v. meira um það
síðar.