Morgunblaðið - 27.08.1988, Síða 26

26
5 MORGUVBLAÐIÖ,1 IdAUöAKDAGUR127. 'ÁGÚSÍ‘l'ðS8'
Búrma:
Bráðabirgðasljórn verði
sett á laggirnar nú þegar
- sagði Aung San Suu Kyi, dóttir þjóðhetjunnar Aungs Aungs, í ávarpi
Rangoon, Reuter.
HUNDRUÐ þúsunda manna flykktust út á götur Rangoon, höfuð-
borgar Búrma, í gær. Stjórnvöld í landinu virðast hafa misst öll tök
á stjórn landsins, að sögn erlendra sendimanna og íbúa í Rangoon.
Erlendur sendimaður í Búrma sagði að svo virtist sem stjómleysi
væri að gripa um sig i landinu í kjölfar mótmælanna gegn 26 ára
harðstjóra sósíalistaflokksins í landinu.
Aung San Suu Kyi, dóttir þjóð-
frelsishetjunnar Aung San, sem
tekinn var af lífi árið 1947, ávarp-
aði mótmælendur í Rangoon í gær.
Krafðist hún þess að stjómin færi
frá þegar í stað. Hvatti hún lands-
menn til að sýna stillingu og sagði
að lýðræði fengist aðeins með frið-
samlegum aðgerðum.
Hundruð þúsunda manna hlýddu
á ávarp Aung San Suu Kyi, fyrir
framan Shwedago-pagóðuna, sem
er helgasti staður Búddatrúar-
manna í Búrma. Hátalarakerfið bil-
aði í miðju ávarpinu og var ákveðið
að flytja útifundinn að ráðhúsi
borgarinnar. Ruddist fólkið í átt að
ráðhúsinu og um tíma var algjör
ringulreið á götum höfuðborgarinn-
ar í úrhellisrigningu.
Þegar komið var til ráðhússins,
þar sem Aung San hélt afdrifaríka
ræðu árið 1946 þegar frelsisbarátta
þjóðarinnar stóð sem hæst hélt dótt-
ir hans áfram ræðu sinni. Sagði
Aung San Suu Kyi að herinn og
fólkið í landinu yrði að standa sam-
an. Sagði hún að of seint væri að
kalla saman þing 12. september til
að ræða fjölflokkastjóm. Lagði hún
til að bráðabirgðastjóm yrði sett á
laggimar nú þegar og færi hún
með stjóm þar til kosningar hefðu
farið fram.
Fangar sleppa
Maung Maung, nýkjörinn leiðtogi
sósíalistaflokksins, sem verið hefur
einráður í Búrma síðustu 26 árin,
lét undan kröfum þjóðarinnar og
boðaði til sérstaks þingfundar 12.
september n.k. þar sem komið yrði
á fjölflokka lýðræði í landinu. 25
fulltrúum almennings var boðið að
vera á fundinum. Útvarpið í Búrma
flutti yfirlýsingu Maungs Maungs
um þingfundinn í þriðja sinn í gær.
Einnig var greint frá því í út-
varpi í gær að 1.600 fangar hefðu
strokið úr fangelsinu í Sittwe við
Indlandshaf. Fangaverðir drápu sex
og særðu 24 í uppreisn í fangelsinu
sem gerð var með aðstoð fólks utan
fangelsisins, að sögn útvarpsins.
Fangar sluppu líka úr fangelsinu í
Bassein. Að sögn útvarpsins nutu
þeir aðstoðar fólks utan veggja
fangelsins til að komast undan.
Kýpur-deilan:
Grikkir segja Genfar-
viðræður lofa sfóðu
Ahpnu. Rputpr.
leysa ætti deilu þjóðabrotanna með
samningum fyrir tilstilli Sameinuðu
þjóðanna.
Aþenu. Reuter.
NIÐURSTÖÐUR viðræðna, sem
fóru fram í Genf á miðvikudag
milli fulltrúa Kýpur-Tyrlga og
Kýpur-Grikkja, lofa góðu um
framhaldið, að sögn talsmanns
grisku stjóraarinnar i gær. For-
seti Kýpur, George Vassiliou, og
leiðtogi tyrkneska minnihlutans
á norðurhluta eyjarinnar, Rauf
Denktash, sögðu eftir viðræðu-
fundinn að formlegar friðarvið-
ræður aðila yrðu aftur teknar
upp 15. september i Níkósíu á
Kýpur.
Denktash og fyrirrennari Vas-
silious í embætti, Spyros Kypr-
ianou, rejmdu einnig að semja um
frið og nýtt stjómarfyrirkomulag á
eyjunni en þeim viðræðum var slitið
1985.
Árið 1974 lögðu tyrkneskir her-
flokkar undir sig norðurhluta Kýpur
þar sem íbúar eru flestir af tyrk-
nesku bergi brotnir og síðan hefur
skipting eyjarinnar verið staðreynd.
Talsmaður grísku stjómarinnar
sagði hana styðja heils hugar til-
raunir Vassilious til að semja og
það væri skoðun stjómarinnar að
Reuter
ÓlætiíBilbao
Óeirðalögregla í Bilbao á Spáni sést hér þjarma að ungum manni
sem var meðal aðskilnaðarsinnaðra Baska sem í gær gerðu til-
raun til að fjarlægja spánska fánann af ráðhúsi borgarinnar með
það fyrir augum að vekja athygli á málstað sínum.
Sovétríkin:
Valdsvið öryggislögreglu
treyst með nýjum lögum
Lögin ganga þvert á yfirlýsta stefnu Gorbatsjovs
Moskvu. Reuter.
FORSÆTISNEFND Æðsta ráðs
Sovétríkjanna hefur staðfest lög
sem kveða á um valdsvið öryggis-
lögreglu ríkisins. Samkvæmt lög-
unum þarf lögreglan ekki heim-
ild til að gera húsleit hjá fólki
sem grunað er um afbrot, hún á
að bæla niður aðgerðir mótmæl-
endahópa og verkföll, má gera
skyndikannanir á skilríkjum
fólks og nota skotvopn í sérstök-
um tilvikum. Fulltr’uar mann-
réttindahópa segja að lögin séu
hneyksli og muni valda miklum
deilum meðal stuðningsmanna
Gorbatsjovs sem sjálfur er lög-
fræðingur og hefur mælt ein-
dregið með því að réttindi ein-
staklinga verði tryggð betur en
fram til þessa.
Danski Framfaraflokkurinn í sókn:
Við munum hrinda jafn-
aðarmönnum af stalli
— segir nýr leiðtogi í hreyf ingu Glistrups
NÝJASTA skoðanakönnun í Danmmörku bendir til þess að
Framfaraflokkurinn, sem Mogens Glistrup stofnaði árið 1972 til
að mótmæia tekjuskattinum , sé nú orðinn annar til þriðji stærsti
stjóramálaflokkur landsins. Flokkurinn hefur átt mjög undir
högg að sækja undanfarin ár en í kosningunum í mai siðastliðn-
um rétti hann aftur úr kútnum og hlaut 16 þingsæti. Könnunin,
sem gerð var fyrir dagblaðið Jyllandsposten 15. ágúst, gefur
Framfaramönnum 15% fylgi þeirra sem tóku afstöðu en það
myndi gefa 27 þingsæti. Könnunin er áfall fyrir íhaldsmenn sem
fengu jafn mikið fylgi í könnuninni og Framfaraflokkurinn en
hafa sem stendur 35 þingsæti.
Formaður þingflokks Fram-
faraflokksins, Pia Kjærsgaardt,
tók við þeirri stöðu fyrir tveim
árum og er nú raunverulegur for-
ystumaður hans, þótt Mogens
Glistrup, stofnandi hans, sé einnig
áhrifamikill. Kjærsgaard hefur
tekist að aga flokkinn og hafa
nokkum hemil á Glistrup, sem
löngum hefur verið grimmur í
garð pólitískra andstæðinga
sinna. Framfaramenn stunduðu
árum saman harðskeytta valda-
baráttu fyrir opnum tjöldum með
þeim afleiðingum að fylgið hrundi
af flokknum; fyrir ári hafði flokk-
urinn §óra þingmenn og sam-
kvæmt skoðanakönnunum var
mögulegt að hann þurrkaðist út
af þingi.
Samhentur Framfaraflokkur
hristi hins vegar af sér slyðruorð-
ið í kosningunum í maí á bessu
ári og fékk 16 þingsæti. I sjón-
varpsumræðum var Kjærsgaard
helsti talsmaður flokksins og þótti
standa sig með afbrigðum vel.
Vonbrigði margra hægrisinnaðra
kjósenda með stefnu Schliiter-
stjómarinnar og málamiðlanir
hennar og miðjuaflanna í dönsk-
um stjómmálum urðu til þess að
óánægðir kjósendur fylktu sér um
Framfaraflokkinn. ímynd flokks-
ins hefur gjörbreyst og það viður-
kenna meira að segja andstæðing-
ar hans.
„Hinir nýju þingmenn flokksins
vilja ekki bara sitja úti í homi,
hreykja sér af eigin dyggðum og
flagga stefnuskránni - ef þeir eiga
hana þá. Það gæti orðið hættulegt
fyrir borgaralega stjóm að reyna
að forðast samskipti við jafn stór-
an, borgaralegan flokk og Fram-
faraflokkurinn er að verða," segir
Ivar Hansen, þingflokksformaður
Venstre-flokksins (fijálslyndur
hægriflokkur), en Hansen dregur
enga dul á það að hann er oft
sammála sjónarmiðum Framfara-
manna. „Fyrir okkur Venstre-liða
hefur það oft verið óþægilegt að
Franmfaramenn hafa getað sagt
það sem okkur innst inni finnst
einnig en getum ekki sagt vegna
þess að við sitjum í ríkisstjóm,"
bætir hann við.
Ljóst er að Schliiter og íhalds-
menn hans hafa einnig breytt af-
stöðu sinni til Framfaraflokksins,
sem aðrir flokkar hafa yfirleitt
verið sammála um að dæma óal-
andi og óferjandi, þótt þeir deildu
um flest annað. Fyrir skömmu
flutti Schluter ræðu þar sem hann
fór óvenju vinsamlegum orðum
um Framfaraflokkinn og líta
stjómmálaskýrendur á þetta sem
framrétta sáttahönd - en jafn-
framt viðvörun til Jafnaðarmanna
ef þeir geri minnihlutastjóm borg-
araflokkanna of erfítt fyrir.
íhaldsmenn hyggjast bregðast við
strandhöggi Framfaramanna í
kjörfylgi þeirra með því að reyna
að draga Framfaraflokkinn til
meiri ábyrgðar á landstjóminni, í
von um að hrifning kjósenda dvíni.
Pia Kjærsgaard tekur daðri
Pia Kjærsgaard
stjómarflokkanna með stökustu
ró.
„Ríkisstjómin ætti ekki að
ímynda sér að hún geti kæft okk-
ur með faðmlögum. Við tökum
fúslega við þeirri ábyrgð sem við
höfiim sóst eftir svo óralengi. Við
munum ekki hika við að greiða
atkvæði gegn stjóminni ef við
öðlumst ekki þau áhrif sem við
eigum rétt á en Framfaraflokkur-
inn vill hins vegar semja og hann
sættir sig við málamiðlanir." Um
framtíðina segir Kjærsgaard:„Við
munum halda áfram að sækja
fram. Síðar hrindum við jafnaðar-
mönnum af stalli - verðum stærsti
stjómmálaflokkurinn með fylgi
úr öllum stéttum. Þetta getur
gerst eftir fáein ár en það veltur
á okkur sjálfum."
Lögin voru samþykkt 28. júlí en
hafa enn ekki verið birt í fjölmiðl-
um, aðeins í prentaðri fréttatilkynn-
ingu frá því í ágúst um störf forsæt-
isnefndarinnar er kemur út reglu-
lega en í mjög litlu upplagi. Önnur
lög, þar sem kveðið er á um skyldu
til að sækja um leyfi til mótmæla-
funda fyrir fram, voru kynnt al-
menningi samstundis.
„Lögfræðilegir ráðunautar okkar
em steini lostnir. Það er óskiljan-
legt að lög af þessu tagi skuli vera
samþykkt án þess að þau séu rædd
[opinberlega] fyrst,“ sagði Júrí
Mitjúnov, talsmaður „Lýðræðis-
sambandsins," óformlegra samtaka
áhugafólks um mannréttindi í Sov-
étríkjunum, við fréttamann Reut-
ers. „Þetta hlýtur að verða hneyksl-
ismál þegar blöðin fara að fjalla
um málið."
Liðsmenn öryggissveita lögregl-
unnar, sem eru hluti sovéska hers-
ins en undir stjórn innanríkisráðu-
neytisins, voru sendir til Sovét-
Armeníu snemma í júlí þegar
hundruð þúsunda Armena mót-
mæltu því að Kremlveijar skyldu
ekki vilja sameina héraðið Nag-
omo-Karabak Armeníu. íbúamir
em flestir Armenar en héraðið er
hluti sovétlýðveldisins Azerbajdz-
han. Armenskur unglingur var
skotinn til bana og 35 slösuðust er
átök urðu milli öryggissveitanna og
armenskra andófsmanna sem
hindmðu umferð á flugvellinum í
höfuðborg Armeníu, Jerevan. Árið
1962 skutu öryggissveitimar um
80 óvopnaða verkamenn í uppreisn
sem varð í borginni Novotsjerkassk
í Suður-Rússlandi, að því er óopin-
berar heimildir segja.
Stjómmálaskýrendur benda á að
þrátt fyrir allt megi kenna nýju
lögin við umbótastefnuna; valdsvið
öryggislögreglunnar hefur ekki fyrr
verið skilgreint í sovéskum lögum.
Gorbatsjov Sovétleiðtogi hefur hins
vegar fordæmt þann sið að birta
ný lög án þess að gefa almenningi
kost á að ræða þau fyrst. í ræðu
á flokksráðstefnu sovéskra komm-
únista í júní hvatti hann til þess
að eftirlit yrði hert með öryggislög-
reglunni. Einnig sagði hann að sov-
ésk lög yrðu að „tryggja réttindi
borgaranna og friðhelgi heimilis-
ins.“